Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Bizmut

Bizmut

Bizmut
Bizmut naturalny Syntetyczny kryształ bizmutu o dużej czystości

Bizmut naturalny

Syntetyczny kryształ bizmutu o dużej czystości
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a. Bizmut, Bi, 83
Grupa, okres, blok 15 , 6, p
Właściwości metaliczne metal
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Bizmut (Bi, łac. bisemutum, bismuthum lub bismutum) – pierwiastek chemiczny , metal bloku p układu okresowego . Nazwa pochodzi od niemieckiego słowa Wismut[1].

Spis treści

Właściwości

  • Czysty bizmut jest kruchym metalem o srebrnym połysku z różowymi refleksami.
  • Jako jedna z nielicznych substancji wykazuje inwersję rozszerzalności termicznej – przy obniżaniu temperatury zmniejsza się jego gęstość , gęstość bizmutu w stanie stałym jest mniejsza niż w stanie ciekłym (podobne właściwości wykazuje woda w temperaturze < 4 °C).
  • Nie reaguje z tlenem i wodą w warunkach normalnych.
  • Roztwarza się w stężonym kwasie azotowym .

Występowanie

Występuje w skorupie ziemskiej w ilości 0,048 ppm (2 razy więcej niż złoto ) w postaci trzech rud: bizmutynu (Bi2S3), bizmutytu ((BiO)2CO3) i ochry bizmutowej, które stanowią zwykle zanieczyszczenie rud ołowiu i miedzi . Rzadko występuje w postaci rodzimej (elementarnej).

Związki

W związkach bizmut jest zazwyczaj trójwartościowy ( stopień utlenienia +3) i wykazuje właściwości zasadowe. Tworzy tlenek bizmutu(III) Bi2O3, wodorotlenek bizmutu(III) Bi(OH)3 oraz szereg szereg soli zasadowych zawierających ugrupowanie bizmutylowe O=Bi+ (np. chlorek bizmutylu , O=Bi-Cl). Jako jedyny pierwiastek 15 grupy tworzy trwałe sole z kwasami tlenowymi , np. siarczan bizmutu(III), Bi2(SO4)3. Ponadto znane są sole bizmutu i kwasów beztlenowych ( halogenki BiX3, siarczek bizmutu(III) Bi2S3). Wszystkie sole bizmutu łatwo ulegają hydrolizie do soli bizmutylowych.

Bizmutowodór (bizmutyna), BiH3, jest nietrwałym, trującym gazem (temp. wrz. ok. 20 °C) o właściwościach redukujących . Bizmut +3 tworzy też bezpośrednie połączenia z metalami, bizmutki typu M3Bi, np. bizmutek sodu Na3Bi i bizmutek magnezu Mg3Bi2.

Znanych jest wiele związków kompleksowych bizmutu, np. zawierających anion [BiCl4]-, [BiCl5]2-, [BiCl5]3-, [Bi2Cl7]-, [Bi(SO4)2]- i in. Z ligandami kleszczowymi tworzy chelaty , np. [Bi( O2C6H4)2 ]-. Halogenki bizmutu są kwasami Lewisa i z donorami elektronów tworzą kompleksy typu Et2O →BiCl3.

Na stopniu utlenienia +5 bizmut wykazuje właściwości kwasowe i tworzy nietrwałe sole – bizmutany typu MBiO3 o silnych właściwościach utleniających (np. bizmutan potasowy, KBiO3).

Związki bizmutoorganiczne

Podobnie jak pozostałe pierwiastki grupy 15, bizmut +3 tworzy połączenia z resztami organicznymi typu R3Bi oraz R3BiZ2 (R – reszta organiczna, Z – anion nieorganiczny), np. ( CH3 )3Bi, Ph 3Bi, Ph3BiF2 lub Ph3Bi(OH)2.

Źródła
  • Jerzy Chodkowski (red.): Mały słownik chemiczny. Wyd. V. Warszawa: Wiedza Powszechna , 1976. 
  • Encyklopedia techniki CHEMIA. Warszawa: WNT , 1965. 
  • Adam Bielański : Chemia ogólna i nieorganiczna. Warszawa: PWN , 1981, ss. 414, 427, 439. . 
  • Philip John Durrant, Bryl Durrant: Zarys współczesnej chemii nieorganicznej. Warszawa: PWN , 1965, ss. 875-881. 

Izotopy

Bizmut posiada 35 izotopów z przedziału mas 190–215. Żaden z nich nie jest trwały. Wcześniej sądzono, że stabilny jest izotop 209Bi, który stanowi niemal 100% składu izotopowego bizmutu. Dopiero w 2003 roku we francuskim Institut d'Astrophysique Spatiale w Orsay stwierdzono, że półokres rozpadu tego izotopu wynosi ok. 1,9*1019 lat (tj. ponad miliard razy więcej niż szacowany wiek Wszechświata )[2]. Ta śladowa radioaktywność ma jednak znaczenie naukowe, gdyż potwierdziła wcześniejsze obliczenia teoretyczne wskazujące na niestabilność wszystkich izotopów bizmutu. W naturalnym bizmucie występują też śladowe ilości radioizotopów , np. 210Bi (ok. 50 ppm składu izotopowego).

Kryształ syntetyczny. Dolna, przednia krawędź ma około 3,5 cm . Opalizujący kolor jest wynikiem interferencji na cienkiej warstwie tlenku powstałej w czasie stygnięcia.

Zastosowanie

Bizmut jest znany od XV wieku . Głównymi producentami są Chiny , Meksyk i Peru . W XXI w. jego cena wzrosła od ok. 6 $/kg w 2000 r. do ok. 30 $/kg w 2007 r.

Znaczenie

Znaczenie biologiczne – brak lub nieznane. Występuje naturalnie w kościach i krwi (ok. 0,2 ppm), ale nie odgrywa tam żadnej roli. Jego sole i tlenki są nietoksyczne, mimo że jest metalem ciężkim .

Przypisy

  1. Bismuth - Definition . Merriam-Webster Dictionary. [dostęp 2010-08-22].
  2. de Marcillac P., Coron N., Dambier G., Leblanc J., Moalic JP. Experimental detection of alpha-particles from the radioactive decay of natural bismuth.. „Nature”. 6934 (422), ss. 876–8 (kwiecień 2003). doi:10.1038/nature01541 . PMID 12712201 . 


Inne hasła zawierające informacje o "Bizmut":

Lantan ...

Cez ...

Ruten ...

Technet ...

Niob ...

Cyrkon (pierwiastek) ...

Itr ...

Tytan (pierwiastek) ...

Skand ...

Neon (pierwiastek) ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Bizmut":

Przemiany jądrowe - promieniotwórczość naturalna (plansza 5) height=434 width=770 > Łączna liczba trwałych nuklidów jest równa 272 Najcięższym trwałym nuklidem jest Bizmut (20983Bi). Jądra z Z > 83 nie są już trwałe (wszystkie pierwiastki ...

Pierwiastki bloku p (plansza 19) e height=434 width=770 > Związki pozostałych azotowców z tlenem Bizmut +3 Bi2O3 -----> Bi3+ charakter zasadowy Hydroliza Bi3+ Bi3+ + H2O = 2H+ + BiO+ (kation ...

Układ okresowy pierwiastków (plansza 21) tzw. azotowców należą: azot (N), fosfor (P), arsen (As), antymon (Sb) i Bizmut (Bi). W przyrodzie występują w stanie wolnym (oprócz fosforu). Azot i fosfor są ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie