Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Władcy Polski

Władcy Polski

The White Eagle, symbol of Polish statehood
Historia Polski
Monografie
Państwo polskie:
Państwo pierwszych Piastów
Rozbicie dzielnicowe
Zjednoczone Królestwo
Polska pod rządami Jagiellonów
Rzeczpospolita Obojga Narodów
Polska pod zaborami
II Rzeczpospolita
Polska podczas II wojny światowej
Polska Rzeczpospolita Ludowa
III Rzeczpospolita
Pozostałe:
→ Władcy Polski
→ Historia kultury
Portal: Historia

Władcy Polski – lista obejmuje książąt i królów Polski [1]. Pierwszą dynastią panującą w Polsce byli Piastowie . Rządzili od powstania państwa polskiego (około 900 roku) do 1370 , z krótką przerwą na panowanie Przemyślidów ( 1291 - 1305 ). W latach 1138 - 1320 miało miejsce tzw. rozbicie dzielnicowe , kiedy władza nad ziemiami polskimi należała równocześcnie do wielu niezależnych książąt piastowskich. Od 1370 do 1399 roku panowali dwaj monarchowie z węgierskiej linii Andegawenów , zaś od 1386 do 1572 roku przedstawiciele dynastii Jagiellonów , jednej z linii litewskich Giedyminowiczów .

Od 1573 roku do upadku państwa polskiego w 1795 ( III rozbiór Polski ) roku władcy byli wybierani w drodze wolnej elekcji . Po kongresie wiedeńskim tytuł królów Polski nosili cesarze rosyjscy z dynastii Romanowów ( 25 stycznia 1831 r. sejm zdetronizował Mikołaja I , choć ten nie uznał tej decyzji, bo konstytucja nie przewidywała możliwości detronizowania króla).

Spis treści

Legendarni władcy Polski

W najważniejszych polskich kronikach średniowiecznych wspominano władców, którzy poprzedzali pierwszego historycznie potwierdzonego księcia Polski – Mieszka I. Byli to między innymi: Lech , Krak , Popiel , Piast .

Piastowie – książęta Polan

Trzej bezpośredni poprzednicy Mieszka I są znani jedynie z relacji Anonima zwanego Gallem . Ich historyczność jest dyskusyjna, jednak obecnie literatura skłania się do uznania listy władców przekazanej przez Galla za zgodną z rzeczywistością[2]. Nie zalicza się ich do władców Polski. Sam termin "Polska" nie jest poświadczony w tych wczesnych czasach, a ziemie, którymi władali stanowiły prawdopodobnie tylko część późniejszej Polski.

Okres panowaniaImię władcyPortret władcyRodziceData urodzinData śmierciInformacje dodatkowe
IX - X wiek(?) Siemowit
Piast , Rzepicha nieznanaprzełom
IX i X wieku(?)
Pierwszy władca z dynastii Piastów wg relacji Anonima zwanego Gallem .
X wiek(?) Lestek
Siemowit nieznanazapewne 930 - 950 (?)
X wiek Siemomysł
Lestek nieznana 950 - 960

Piastowie – książęta i królowie Polski (do 1138)

Pierwszym władcą Polski potwierdzonym przez współczesne źródła był Mieszko I . Z władców Polski z dynastii Piastów panujących między około 960 a 1138 rokiem trzech dostąpiło koronacji: w 1025 roku Bolesław I Chrobry , w tym samym roku Mieszko II Lambert i w 1076 roku Bolesław II Szczodry .

Według relacji Kosmasa z Pragi w 1085 roku cesarz Henryk IV nadał Wratysławowi II , ówczesnemu władcy Czech, tytuł króla Polski ; informacja ta jest jednak odrzucana przez większość badaczy[3].

Okres panowaniaImię władcyPortret władcyRodziceData urodzinData śmierciInformacje dodatkowe
ok. 960 - 992 Mieszko I
Siemomysł ok. 930 - 935 25 maja 992 Pierwszy władca Polski potwierdzony przez współczesne źródła.
992 - 1025 Bolesław I Chrobry
Mieszko I , Dobrawa czeska 967 17 czerwca 1025 Pierwszy król Polski (koronowany w 1025 ), książę Czech 1003 - 1004 .
1025 - 1031 Mieszko II Lambert
Bolesław I Chrobry , Emnilda słowiańska 990 10 maja 1034 Drugi król Polski (koronowany w 1025).
1031 - 1032 Bezprym
Bolesław I Chrobry , nieznana Węgierka 986 lub 987 wiosna 1032 W 1001 przebywał w Rawennie we wspólnocie Romualda z Camaldoli . Książę Polski od 1031 do 1032.
1032 - 1033 Mieszko II Lambert , Otto i Dytryk Źródła niemieckie podają, że Mieszko II Lambert zrzekł się korony w 1032 roku. W polskich źródłach do śmierci był tytułowany królem. Otto zmarł w 1033 śmiercią naturalną lub skrytobójczo zamordowany przez swego drużynnika. Natomiast Dytryk prawdopodobnie został wygnany z kraju w roku 1033.
1033 - 1034 Mieszko II Lambert
Bolesław I Chrobry , Emnilda słowiańska 990 10 maja 1034 Po śmierci Ottona i wygnaniu brata stryjecznego, Dytryka, Mieszko II Lambert zjednoczył w swym ręku pełnie władzy w Polsce.
1034 - 1038 lub 1039 Bolesław Zapomniany Mieszko II Lambert , Rycheza Lotaryńska przed 1016 1038 lub 1039 Półlegendarny, historyczność sporna. Brak zgodności źródeł pisanych co do okresu 1034-1039
1038 lub 1039 - 1058 Kazimierz I Odnowiciel
Mieszko II Lambert , Rycheza Lotaryńska 25 lipca 1016 28 listopada 1058 Najprawdopodobniej objął władzę już w latach 1034-ok. 1037. Musiał jednak opuścić kraj. W 1039 ponowne panowanie aż do śmierci.
1058 - 1079 Bolesław II Szczodry
Kazimierz I Odnowiciel , Maria Dobroniega ok. 1042 2 lub 3 kwietnia 1081 lub 1082 Trzeci król Polski (koronowany w 1076). Znany również jako Bolesław II Śmiały.
1079 - 1086 Władysław I Herman
Kazimierz I Odnowiciel , Maria Dobroniega ok. 1043 4 czerwca 1102 Po śmierci Kazimierza Odnowiciela panował na Mazowszu jako lennik Bolesława II Szczodrego.
1086 - 1089 Władysław I Herman i Mieszko Bolesławowic W 1086 roku zawarto kompromis polityczny pomiędzy Władysławem I Świętym (królem Węgier) a Władysławem Hermanem, na mocy którego Mieszko Bolesławic otrzymał dzielnicę małopolską a Władysław I Herman zatrzymał władzę zwierzchnią. W 1089 roku z inicjatywy Sieciecha i Judyty Marii otruto Mieszka Bolesławowica i wysłano pierwszego syna Hermana (Zbigniewa) do klasztoru w Saksonii, umożliwiając Bolesławowi Krzywoustemu przyszłe objęcie tronu po ojcu.
1089 - 1098 Władysław I Herman
Kazimierz I Odnowiciel , Maria Dobroniega ok. 1043 4 czerwca 1102 W 1089 roku, po otruciu Mieszka Bolesławowica, Władysław I Herman staje się na powrót jedynowładcą Polski
1098 - 1102 Władysław I Herman , Zbigniew i Bolesław III Krzywousty W roku 1098 synowie Władysława (Zbigniew i Bolesław III Krzywousty), przy poparciu możnych, obalili Sieciecha i wymogli na ojcu podział państwa na dzielnice. Zbigniew otrzymał Wielkopolskę, Kujawy i ziemię sieradzko-łęczycką, a Bolesław Małopolskę i Śląsk, zaś Władysław zatrzymał dla siebie Mazowsze wraz z władzą zwierzchnią nad wszystkimi księstwami.
1102 - 1107 Zbigniew
Władysław I Herman , nieznana Polkaok. 10708 lipca 1113?Książę wielkopolski, mazowiecki i kujawski w latach 1102-1107.
1107 - 1138 Bolesław III Krzywousty
Władysław I Herman , Judyta czeska 20 sierpnia 1086 28 października 1138 Książę małopolski, śląski i sandomierski w latach 1102-1107, książę Polski w latach 1107-1138.

Okres rozbicia dzielnicowego

Ustawa sukcesyjna Bolesława III Krzywoustego zapoczątkowała w Polsce okres rozbicia dzielnicowego. Najważniejszym z książąt miał być władca dzielnicy senioralnej (w jej granicach znajdowała się stolica państwa – Kraków ), będący zarazem – zgodnie z zasadą senioratu – najstarszym z rodu. Zasada ta została podważona już w 1146 roku wraz z wypędzeniem Władysława II Wygnańca , załamała się w wyniku decyzji zjazdu łęczyckiego w 1180 roku, chociaż jeszcze w XIII wieku część pretendentów do dzielnicy krakowskiej powoływała się na swoje prawa z racji bycia najstarszym w rodzie.

Piastowie – książęta krakowscy

Okres panowaniaImię władcyPortret władcyRodziceData urodzinData śmierciInformacje dodatkowe
1138-1146 Władysław II Wygnaniec
Bolesław III Krzywousty,
Zbysława Kijowska
110530 maja 1159Książę śląski 1138-1146.
1146-1173 Bolesław IV Kędzierzawy
Bolesław III Krzywousty,
Salomea z Bergu
ok. 1121/11225 stycznia 1173Książę mazowiecki 1138-1173, śląski 1146-1163.
1173-1177 Mieszko III Stary
Bolesław III Krzywousty,
Salomea z Bergu
1122/112513 lub 14 marca 1202Po raz pierwszy. Książę wielkopolski 1138-1179, 1182-1202.
1177-1191 Kazimierz II Sprawiedliwy
Bolesław III Krzywousty,
Salomea z Bergu
11384 maja 1194Po raz pierwszy. Książę wiślicki 1166-1173, sandomierski 1173-1194, mazowiecki 1186-1194.
1191 Mieszko III Stary
Bolesław III Krzywousty,
Salomea z Bergu
1122/112513 lub 14 marca 1202Po raz drugi.
1191-1194 Kazimierz II Sprawiedliwy
Bolesław III Krzywousty,
Salomea z Bergu
11384 maja 1194Po raz drugi.
1194-1198 Leszek Biały
Kazimierz II Sprawiedliwy,
Helena znojemska
ok. 1184/118524 listopada 1227Po raz pierwszy.
1198-1199 Mieszko III Stary
Bolesław III Krzywousty,
Salomea z Bergu
1122/112513 lub 14 marca 1202Po raz trzeci.
1199 Leszek Biały
Kazimierz II Sprawiedliwy,
Helena znojemska
ok. 1184/118524 listopada 1227Po raz drugi.
1199-1202 Mieszko III Stary
Bolesław III Krzywousty,
Salomea z Bergu
1122/112513 lub 14 marca 1202Po raz czwarty.
1202[4] Władysław III Laskonogi
Mieszko III Stary,
Eudoksja kijowska
1161/11673 listopada 1231Po raz pierwszy. Książę wielkopolski 1202-1220.
1202-1210 Leszek Biały
Kazimierz II Sprawiedliwy,
Helena znojemska
ok. 1184/118524 listopada 1227Po raz trzeci.
1210-1211 Mieszko IV Plątonogi Władysław II Wygnaniec,
Agnieszka austriacka
1131-11461211Książę raciborski 1173-1211, opolski 1202-1211 jako Mieszko I
1211-1225 Leszek Biały
Kazimierz II Sprawiedliwy,
Helena znojemska
ok. 1184/118524 listopada 1227Po raz czwarty. W 1224 roku wojska małopolskie zostały rozgromione przez Prusów, a do klęski przyczyniła się ucieczka członków małopolskiego rodu Gryfitów. Leszek Biały zaczął karać członków rodu.
1225 Henryk I Brodaty
Bolesław I Wysoki ,
Krystyna
1165-117019 marca 1238Gdy Leszek Biały zastosował represje wobec członków rodu Gryfitów, ci w odpowiedzi na to w 1225 roku (pod nieobecność księcia Leszka Białego w Krakowie), przywołali na tron krakowski Henryka I Brodatego. Książę śląski od 1201.
1225-1227 Leszek Biały
Kazimierz II Sprawiedliwy,
Helena znojemska
ok. 1184/118524 listopada 1227Po raz piąty. Krótkotrwały konflikt z Henrykiem I Brodatym zakończono zawarciem pokoju, wycofaniem się księcia śląskiego z Krakowa a zarazem wygnaniem Gryfitów z Małopolski.
1227-1229 Władysław III Laskonogi
Mieszko III Stary,
Eudoksja kijowska
1161/11673 listopada 1231Po raz drugi. W latach 1228-1229 w jego zastępstwie rządy w dzielnicy senioralnej sprawował Henryk I Brodaty [5].
1229-1232 Konrad I mazowiecki
Kazimierz II Sprawiedliwy,
Helena znojemska
ok. 118731 sierpnia 1247Po raz pierwszy. Tytuł księcia krakowskiego przyjął dopiero po śmierci Władysława Laskonogiego[6]. Książę mazowiecki od 1202[7].
1232-1238 Henryk I Brodaty
Bolesław I Wysoki ,
Krystyna
1165-117019 marca 1238Książę śląski od 1201.
1238-1241 Henryk II Pobożny
Henryk I Brodaty,
Jadwiga z Andechs
1196-12079 kwietnia 1241Książę śląski od 1238.
1241 Bolesław V Rogatka
Henryk II Pobożny,
Anna Przemyślidka
ok. 1220/122526 grudnia 1278Książę śląski jako Bolesław II
1241-1243 Konrad I mazowiecki
Kazimierz II Sprawiedliwy,
Helena znojemska
ok. 118731 sierpnia 1247Po raz drugi.
1243-1279 Bolesław VI Wstydliwy
Leszek Biały,
Grzymisława
21 czerwca 12267 grudnia 1279Książę sandomierski jako Bolesław V
1279-1288 Leszek Czarny
Kazimierz I kujawski ,
Konstancja śląska
ok. 1240-124330 września 1288Książę sieradzki i łęczycki.
1288 Bolesław VII Siemowitowicz Siemowit I ,
Perejesława halicka
ok. 125120 kwietnia 1313Książę mazowiecki jako Bolesław II i sandomierski. Wezwany na tron krakowski przez biskupa krakowskiego Pawła z Przemankowa oraz możnych małopolskich. Jeszcze w tym samym roku został wyparty z Krakowa przez Henryka IV Probusa.
1288-1289 Henryk III Prawy Henryk III Biały ,
Judyta mazowiecka
1257/125823 czerwca 1290Książę wrocławski od 1270 jako Henryk IV. Po opanowaniu Krakowa w 1288 roku powrócił na Śląsk. Książę mazowiecki Bolesław II nie zrezygnował jednak z Krakowa. 26 lutego 1289 roku wojska Henryka IV Probusa zostały pokonane przez siły Bolesława II i jego sojuszników. Kraków przejął ponownie Bolesław VII Siemowitowicz.
1289 Bolesław VII Siemowitowicz Siemowit I ,
Perejesława halicka
ok. 125120 kwietnia 1313Po raz drugi. Bolesław II mazowiecki po pokonaniu Henryka IV Probusa pod Siewierzem zajął Kraków. Latem 1289 roku zawarł układ z bratem, Konradem II czerskim, oddając mu w zamian za pomoc zbrojną Sandomierz. Krok ten wywołał oburzenie możnych małopolskich, którzy wygnali Bolesława a na tron przywołali Władysława Łokietka.
1289 Władysław I Łokietek
Kazimierz I kujawski ,
Eufrozyna opolska
12602 marca 1333Możni małopolscy niezadowoleni z rządów Bolesława II mazowieckiego, powołali na tron Władysława IV Łokietka, który zajął Kraków, ale już w sierpniu 1289 roku został z niego wyparty przez Henryka IV Probusa. Według legendy Władysław Łokietek zbiegł z miasta w mnisim przebraniu i dzięki pomocy krakowskich franciszkanów w chwili wkraczania do miasta wojsk księcia wrocławskiego.
1289-1290 Henryk III Prawy Henryk III Biały ,
Judyta mazowiecka
1257/125823 czerwca 1290Po raz drugi. Henryk IV Probus odzyskał władzę w Krakowie. Popierającego Władysława Łokietka biskupa krakowskiego, Pawła z Przemankowa, książę wrocławski nakazał uwięzić. Władysław Łokietek zdołał utrzymać się na tronie książęcym w Sandomierzu.
1290-1291 Przemysł II
Przemysł I ,
Elżbieta wrocławska
14 października 12578 lutego 1296Czwarty król Polski (1295-1296). Książę poznański od 1273, wielkopolski od 1279, gdański od 1294.

Przemyślidzi – książęta krakowscy

W 1291 roku księstwo krakowskie znalazło się w rękach czeskiego króla Wacława II . W 1292 roku zajął on księstwo sandomierskie, a w 1299 roku także Wielkopolskę i Pomorze Gdańskie. W 1300 roku został koronowany na króla Polski przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba Świnkę .

Wacław II zmarł 21 czerwca 1305 roku i rządy po nim objął jego syn Wacław III . 4 sierpnia 1306 roku został on jednak zamordowany w trakcie przygotowań do wyprawy do Polski. We wrześniu tego samego roku Kraków znalazł się w rękach Władysława I Łokietka .

Następcy Wacława III na tronie czeskim – Rudolf III Habsburg , Henryk Karyncki i Jan Luksemburski – zgłaszali pretensje do polskiego tronu. Ostatecznie w listopadzie 1335 roku na zjeździe wyszehradzkim Jan Luksemburski zrzekł się roszczeń do polskiej korony w zamian za 20 tysięcy kóp groszy praskich.

Okres panowaniaImię władcyPortret władcyRodziceData urodzinData śmierciInformacje dodatkowe
1291-1305 Wacław II
Przemysł Ottokar II ,
Kunegunda Halicka
27 października 127121 czerwca 1305Piąty król Polski (koronowany w 1300).
1305-1306 Wacław III
Wacław II,
Guta Habsburżanka
6 października 12894 sierpnia 1306

Piastowie – książęta krakowscy

W 1306 roku księciem krakowskim został Władysław I Łokietek z kujawskiej linii Piastów, który już wcześniej opanował księstwo sandomierskie. W 1314 roku zajął Wielkopolskę. 20 stycznia 1320 roku został koronowany na króla Polski, kładąc w ten sposób kres okresowi rozbicia dzielnicowego.

Okres panowaniaImię władcyPortret władcyRodziceData urodzinData śmierciInformacje dodatkowe
1306-1320 Władysław I Łokietek
Kazimierz I kujawski ,
Eufrozyna opolska
12602 marca 1333Koronowany 20 stycznia w 1320.

Pozostali książęta

Na terenie Polski w dobie rozbicia dzielnicowego powstało szereg księstw. Z nich księstwa wielkopolskie, kujawskie, a później także mazowieckie po wymarciu poszczególnych linii Piastów powróciły pod władzę królów Polski.

Księstwa śląskie w XIV wieku stały się czeskim lennym, jednak w niektórych aż do XVII wieku rządzili Piastowie (najdłużej w księstwie brzesko-legnickim do 1675 roku). Część księstw śląskich po wymarciu miejscowych Piastów zostało bezpośrednio wcielonych do Korony Czeskiej, w niektórych jako czescy lennicy rządzili przedstawiciele innych dynastii (najdłużej w księstwie cieszyńskim do 1918 roku).

Władcami księstw powstałych w Polsce, obok księstwa krakowskiego, w okresie rozbicia dzielnicowego byli:

Piastowie – królowie Polski

W 1306 roku księciem krakowskim został Władysław I Łokietek z kujawskiej linii Piastów, który już wcześniej opanował księstwo sandomierskie. W 1314 roku zajął Wielkopolskę. 20 stycznia 1320 roku został koronowany na króla Polski, kładąc w ten sposób kres okresowi rozbicia dzielnicowego.

Okres panowaniaImię władcyPortret władcyRodziceData urodzinData śmierciInformacje dodatkowe
1320-1333 Władysław I Łokietek
Kazimierz I kujawski ,
Eufrozyna opolska
12602 marca 1333
1333-1370 Kazimierz III Wielki
Władysław I Łokietek,
Jadwiga kaliska
30 kwietnia 13105 listopada 1370Koronowany 25 kwietnia w 1333.

Andegawenowie – królowie Polski

W 1370 roku zmarł Kazimierz III Wielki , król Polski, nie pozostawiając legalnego męskiego potomstwa. Na mocy wcześniejszych umów kolejnym władcą został siostrzeniec zmarłego – Ludwik Węgierski .

Ludwik zmarł w 1382 roku, nie pozostawiając męskiego potomstwa. Zgodnie z wcześniejszymi umowami polski tron miał przypaść jednej z jego córek. Ostatecznie w 1384 roku władcą została najmłodsza, Jadwiga .

Okres panowaniaImię władcyPortret władcyRodziceData urodzinData śmierciInformacje dodatkowe
1370-1382 Ludwik Węgierski Karol Robert ,
Elżbieta Łokietkówna
5 marca 132610 września 1382Król Węgier 1342-1382.
1384-1399 Jadwiga Andegaweńska
Ludwik Węgierski ,
Elżbieta Bośniaczka
między 3 października 1373 a 18 lutego 137417 lipca 1399Koronowana na króla Polski. Od 1386 współrządziła ze swoim mężem Władysławem II Jagiełłą.

Jagiellonowie

Jesienią 1384 Jadwiga Andegaweńska przybyła z Węgier do Polski[8], gdzie 16 października tego roku w Krakowie została koronowana przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Bodzantę na KRÓLA POLSKI. Wobec jej małoletności ster rządów w państwie dzierżyli możnowładcy małopolscy, pozostający w kontakcie z jej matką Elżbietą Bośniaczką, jednakże nie powołano regenta, ponieważ, jak pisze Jan Długosz , wszystko co mówiła lub czyniła znamionowało sędziwego wieku powagę. W 1386 roku królem Polski został Władysław II Jagiełło , wielki książę litewski. Założona przez niego dynastia Jagiellonów panowała w Polsce do 1572 roku. Przez znaczną część rządów tej dynastii Polskę i Litwę łączyła unia personalna, przekształcona w 1569 roku w unię realną.

W latach 1444 - 1447 Polska nie miała króla. Początkowo liczono się z możliwością powrotu Władysława III Warneńczyka , później jego brat Kazimierz IV Jagiellończyk przez dwa lata toczył pertraktacje z polskimi panami, głównie odnośnie charakteru unii polsko-litewskiej. Ostatecznie doszli do porozumienia, a Kazimierz Jagiellończyk 25 czerwca 1447 roku został koronowany na króla Polski.

Popularność tej dynastii sprawiła, że 13 grudnia 1575 roku królem Polski obrano Annę Jagiellonkę , siostrę Zygmunta II Augusta . Dwa dni później na jej męża wybrano Stefana Batorego [9]; Anna pozostawała na uboczu polityki, pozwalając mężowi na samodzielne rządy.

Okres panowaniaImię władcyPortret władcyRodziceData urodzinData śmierciInformacje dodatkowe
1386-1434 Władysław II Jagiełło
Olgierd Giedyminowic ,
Julianna twerska
ok. 1362(?)1 czerwca 1434Najwyższy książę litewski 1386-1434, wielki książę litewski 1377-1392. W latach 1386-1399 współrządził ze swoją żoną Jadwigą.
1434-1444 Władysław III Warneńczyk
Władysław II Jagiełło,
Zofia Holszańska
31 października 142410 listopada 1444Król Węgier 1440-1444, najwyższy książę litewski 1434-1440 (tytularny do 1444).
1447-1492 Kazimierz IV Jagiellończyk
Władysław II Jagiełło,
Zofia Holszańska
30 listopada 14277 czerwca 1492Wielki książę litewski 1440-1492.
1492-1501 Jan I Olbracht
Kazimierz IV Jagiellończyk,
Elżbieta Rakuszanka
27 grudnia 145917 czerwca 1501
1501-1506 Aleksander Jagiellończyk
Kazimierz IV Jagiellończyk,
Elżbieta Rakuszanka
5 sierpnia 146119 sierpnia 1506Wielki książę litewski 1492-1506.
1506-1548 Zygmunt I Stary
Kazimierz IV Jagiellończyk,
Elżbieta Rakuszanka
1 stycznia 14671 kwietnia 1548Wielki książę litewski 1506-1548.
1548-1572 Zygmunt II August
Zygmunt I Stary,
Bona Sforza
1 sierpnia 15207 lipca 1572Wielki książę litewski. Na tron litewski został wyniesiony w 1529 roku. Na króla Polski został koronowany w 1530 roku ( vivente rege ), objął tron po śmierci Zygmunta I Starego w 1548 roku.

Władcy elekcyjni Rzeczypospolitej Obojga Narodów

W latach 1573 - 1795 Polską (Koroną), tworzącą wraz z Litwą Rzeczpospolitą Obojga Narodów , rządzili królowie wybierani w drodze wolnej elekcji .

Anna Jagiellonka 13 grudnia 1575 roku na Rynku Starego Miasta w Warszawie została wybrana w wolnej elekcji królem Polski i wielkim księciem Litwy, ostatecznie dzień później stronnictwo szlacheckie pod przewodnictwem Jana Zamoyskiego uznało ją za króla "Piasta", "przydając jej na małżonka" księcia siedmiogrodzkiego Stefana Batorego [10].

Kilkakrotnie dochodziło do podwójnych elekcji. 12 grudnia 1575 roku stronnictwo habsburskie obrało królem cesarza Maksymiliana II Habsburga , lecz ostatecznie królem wybrano jego kontrkandydata – Stefana Batorego. Sam Maksymilian zmarł niedługo potem – 12 października 1576 roku.

19 sierpnia 1587 roku większość poparła Zygmunta III Wazę , lecz trzy dni później Jakub Woroniecki, biskup kijowski, popierany przez grupę magnatów ogłosił królem Maksymiliana III Habsburga . Ten 27 września tego samego roku zaprzysiągł pacta conventa . Pokonany w bitwie pod Byczyną , na mocy traktatu bytomsko-będzińskiego 9 marca 1589 roku miał zrzec się tytuł króla Polski.

27 czerwca 1697 roku prymas Michał Stefan Radziejowski ogłosił królem Polski Franciszka Ludwika księcia Conti , z kolei uzurpujący sobie prawa interrexa, biskup kujawski, Stanisław DąmbskiAugusta II Mocnego . Ostatecznie władcą został August, zaś zwolennicy Contiego uznali go królem 21 maja 1698 roku na mocy ugody łowickiej.

Maksymilian II Habsburg, Maksymilian III Habsburg i Franciszek Ludwik Conti są pomijani w zestawieniach polskich władców[11].

Rzeczpospolita Obojga Narodów zniknęła z mapy Europy w wyniku rozbiorów dokonanych przez Rosję, Prusy i Austrię. Ostatni traktat rozbiorowy podpisano 24 października 1795 roku. Miesiąc później, 25 listopada , w Grodnie abdykował ostatni król Polski – Stanisław August Poniatowski .

Okres panowaniaImię władcyPortret władcyRodziceData urodzinData śmierciInformacje dodatkowe
1573–1575 Henryk Walezy
Henryk II Walezjusz ,
Katarzyna Medycejska
19 września 15512 sierpnia 1589Król Francji 1574-1589.
1575–1586 Anna Jagiellonka
Zygmunt I Stary ,
Bona Sforza
18 października 15239 września 1596Współrządziła z mężem (Stefanem Batorym), po jego śmierci i koronacji jej siostrzeńca (Zygmunta III) wpływała na politykę państwa.
1576–1586 Stefan Batory
Stefan Batory ,
Katarzyna Telegdi
27 września 153312 grudnia 1586Książę Siedmiogrodu 1571-1576.
19 VIII 1587–1632 Zygmunt III Waza
Jan III Waza ,
Katarzyna Jagiellonka
20 czerwca 156630 kwietnia 1632Król Szwecji 1592-1599.
1632–1648 Władysław IV Waza
Zygmunt III Waza,
Anna Habsburżanka
9 czerwca 159520 maja 1648Tytularny król Szwecji 1632-1648, wybrany carem Rosji w 1610, tytularny car Rosji do 1634.
1648–1668 Jan II Kazimierz
Zygmunt III Waza,
Konstancja Habsburżanka
22 marca 160916 grudnia 1672Abdykował 16 września 1668; tytularny król Szwecji 1648-1660.
1669–1673 Michał Korybut Wiśniowiecki
Jeremi Wiśniowiecki ,
Gryzelda Zamoyska
31 lipca 164010 listopada 1673
1674–1696 Jan III Sobieski Jakub Sobieski ,
Zofia Teofila Daniłowiczówna
17 sierpnia 162917 czerwca 1696
1697–1706 August II Mocny
Jan Jerzy III ,
Anna Zofia duńska
12 maja 16701 lutego 1733Elektor Saksonii 1694-1733.
1706–1709 Stanisław Leszczyński
Rafał Leszczyński ,
Anna Jabłonowska
20 października 167723 lutego 1766
1709–1733 August II Mocny
Jan Jerzy III,
Anna Zofia duńska
12 maja 16701 lutego 1733
1733–1736 Stanisław Leszczyński
Rafał Leszczyński,
Anna Jabłonowska
20 października 167723 lutego 1766
1733–1763 August III Sas
August II Mocny,
Krystyna Eberhardyna
17 października 16965 października 1763Elektor Saksonii 1733-1763.
1764–1795 Stanisław August Poniatowski
Stanisław Poniatowski ,
Konstancja Czartoryska
17 stycznia 173212 lutego 1798Abdykował w 1795 roku na rzecz Rosji[12].

Władcy ziem polskich w okresie zaborów

W 1795 roku Rzeczpospolita Obojga Narodów zniknęła z mapy politycznej Europy, podzielona między Imperium Rosyjskie , Królestwo Prus i Arcyksięstwo Austriackie . Dwa pierwsze traktaty rozbiorowe, podbnie jak kazdy traktat o zmianie granic, zostały zatwierdzone przez polski Sejm; trzeci rozbiór, wobec likwidacji państwa, nie mógł być przez stronę polską zatwierdzony. Żadne z państw zaborczych nie usiłowało się przedstawić jako następca prawny Rzeczpospolitej Obojga Narodów, jednak król Stanisław II August Poniatowski abdykował na rzecz Rosji.

Władcy państw zaborczych dodawali do swojej tradycyjnej tytulatury określenia związane z ziemiami znajdującymi się w granicach dawnej Rzeczypospolitej:

W latach 1807 -1815 istniało Księstwo Warszawskie , którego jedynym władcą był Fryderyk August I , król saski, wnuk polskiego króla Augusta III . Księstwo również nie było kontynuacją Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Po kongresie wiedeńskim (1815) utworzono Królestwo Polskie (zwane Kongresówką), które aż do ogłoszenia przez Polskę niepodległości 7 października 1916 roku nie zostało formalnie zlikwidowane. Było ono w unii personalnej z Cesarstwem Rosyjskim. Na rzecz władców tego cesarstwa abdykował Stanisław August Poniatowski w 1795 roku. Legalności władzy Romanowów w Polsce nie podważało żadne europejskie państwo.

Okres panowaniaImię władcyPortret władcyRodziceData urodzinData śmierciInformacje dodatkowe
1815-1825 Aleksander I Romanow Paweł I Romanow
Maria Fiodorowna
23 grudnia 17771 grudnia 1825Także cesarz Rosji w l. 1801-1825
1825-1831 Mikołaj I Romanow
Paweł I Romanow
Maria Fiodorowna
6 lipca 17962 marca 1855Także cesarz w l. 1825-1855

W 1831 Sejm zdetronizował Mikołaja, ale nie jest jasne czy miał do tego prawo, ponieważ nie przewidywała tego polska konstytucja. Po pokonaniu Polski w wojnie trwającej po powstaniu listopadowym carowie dalej używali tytułu króla Polski.

Okres panowaniaImię władcyPortret władcyRodziceData urodzinData śmierciInformacje dodatkowe
1831 - 1855 Mikołaj I Pawłowicz
Paweł I Romanow , Maria Fiodorowna 6 lipca 1796 2 marca 1855 Także cesarz Rosji w l. 1825-1855
1855 - 1881 Aleksander II Mikołajewicz
Mikołaj I , Charlotta Hohenzollern 29 kwietnia 1818 13 marca 1881 Także cesarz Rosji
1881 - 1894 Aleksander III Aleksandrowicz
Aleksander II , Maria Aleksandrowna 26 lutego / 10 marca 1845 20 października / 1 listopada 1894 Także cesarz Rosji
1894 - 1917 Mikołaj II Aleksandrowicz
Aleksander III , Maria Fiodorowna 6 maja / 18 maja 1868 25 grudnia 1916 Także cesarz Rosji w latach 1868 - 1918

W czasie I wojny światowej ziemie polskie były okupowane przez wojska niemieckie. 25 grudnia 1916 roku Mikołaj II złożył rezygnację z tytułu króla Polski. Utworzono wówczas Królestwo Polskie, którego władcą miał być wybrany po wojnie monarcha. Od 12 września 1917 roku monarchę zastępowała Rada Regencyjna.

Okres panowaniaImię władcyPortret władcyRodziceData urodzinData śmierciInformacje dodatkowe
1917 - 1918 Rada Regencyjna
---Skład: Aleksander Kakowski , Zdzisław Lubomirski , Józef Ostrowski

Po 14 listopada 1918 roku Rada Regencyjna zaprzestała działania, oddając swoje prerogatywy na rzecz Józefa Piłsudskiego , który wprowadził 22 listopada ustrój republikański. Głową państwa od 1921 roku byli prezydenci Polski .

Zobacz też

Przypisy

  1. Tytuły Królów polskich
  2. K. Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, Wrocław-Warszawa 1992, s. 46
  3. A. Gąsiorowski, Wratysław II, Słownik Starożytności Słowiańskich, t. 6 cz. 2, s. 599.
  4. J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej..., s. 177-178.
  5. B. Zientara, Henryk Brodaty..., wyd. 2, s. 280-281.
  6. B. Zientara, Henryk Brodaty..., wyd. 2, s. 306.
  7. J. Wyrozumski, Dzieje Polski piastowskiej..., s. 179.
  8. Por. Roman Grodecki, Dzieje Polski średniowiecznej. Tom 2. Od roku 1333 do 1506, Kraków 1995, s. 215.
  9. M. Duczmal, Jagiellonowie..., s. 92.
  10. Wacław Sobieski , Kazimierz Lepszy Anna Jagiellonka w: PSB t. I. Warszawa 1935 s. 129
  11. Por. J.E. Morby, Dynastie świata..., s. 262-263; Encyklopedia popularna PWN, wyd. 27, s. 659; S. Grzybowski, Dzieje Polski i Litwy..., s. 407.
  12. ROZBIORY POLSKI

Bibliografia

  • Duczmal M. , Jagiellonowie. Leksykon biograficzny, Kraków 1996.
  • Dybkowska A., Żaryn J. , Żaryn M., Polskie dzieje. Od czasów najdawniejszych po współczesność, wyd. 2, Warszawa 1995.
  • Gierowski J. A. , Rzeczpospolita w dobie złotej wolności (1648-1763), Kraków 2001.
  • Grodziski S. , Polska w czasach przełomu (1764-1815), Kraków 2001.
  • Grodziski S., Porównawcza historia ustrojów państwowych, Kraków 1998.
  • Grzybowski S. , Dzieje Polski i Litwy (1506-1648), Kraków 2000.
  • Morby J. E., Dynastie świata. Przewodnik chronologiczny i genealogiczny, Kraków 1995, s. 261-263.
  • Wyrozumski J. , Dzieje Polski piastowskiej (VIII w.-1370), Kraków 1999.
  • Zientara B. , Henryk Brodaty i jego czasy, wyd. 2, Warszawa 1997.


Inne hasła zawierające informacje o "Władcy Polski":

Dziady (zwyczaj) ...

Pęcice ...

Rodzimy Kościół Polski ...

Dzień Zmarłych ...

Biskup ...

Mieszko II Lambert księcia Turowa, księcia nowogródzkiego ( 1052 - 1054 ), wielkiego księcia kijowskiego ( 1054 - 1068 , 1069 - 1073 , 1077 - 1078 ) Zobacz też Piastowie Władcy Polski Historia Polski (do 1138) Reakcja pogańska Architektura wczesnopiastowska Bolesław Zapomniany Przypisy↑ Według R. Grodeckiego, Mieszko ...

Wincenty Okołowicz ...

Grenoble ...

Linköping ...

Tampere ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Władcy Polski":

010c. Rzym (plansza 13) ...

208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 9) ...

208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 10) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie