Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Bolesław I Chrobry

Bolesław I Chrobry

Bolesław I Chrobry
król Polski, książę Czech.
Książę a następnie król Polski
Okres panowaniaod 992
do 17 czerwca 1025
Poprzednik Mieszko I
Następca Mieszko II Lambert
Książę Czech
Okres panowaniaod 1003
do 1004
Poprzednik Bolesław III Rudy
Następca Jaromir Przemyślida
Dane biograficzne
Dynastia Piastowie
Urodzony 967
Zmarł 17 czerwca 1025
Ojciec Mieszko I
Matka Dobrawa Przemyślidka
Dzieci

Bezprym ,
NN córka,
Regelinda ,
Mieszko II Lambert ,
NN córka,
Otton ,
Matylda

Bolesław Chrobry, grafika Aleksandra Lessera
Państwo Bolesława Chrobrego
"Koronacja pierwszego króla Polski" Jana Matejki
Pomnik Bolesława Chrobrego we Wrocławiu
Pomnik Bolesława Chrobrego w Gnieźnie wykonany przez rzeźbiarza Jerzego Sobocińskiego w 1985 roku
Działania podczas wojny polsko niemieckiej 1002-1005
Wjazd Chrobrego do Kijowa
Grobowiec Bolesława I Chrobrego w katedrze poznańskiej
Banknot z roku 1982

Bolesław I Chrobry (Wielki) (ur. 967 w Poznaniu, zm. 17 czerwca 1025 ) – książę Polski od 992 roku, pierwszy koronowany władca Polski (od 1025 roku) z dynastii Piastów , w latach 1003 - 1004 był także księciem Czech jako Bolesław IV.

Był synem Mieszka I , księcia Polski, i Dobrawy , czeskiej księżniczki. Objął rządy w 992 roku, wypędzając krótko potem swoją macochę Odę i przyrodnich braci.

Sojusznik cesarza Ottona III , gościł go w 1000 roku w Gnieźnie na tzw. zjeździe gnieźnieńskim , podczas którego cesarz prawdopodobnie koronował Bolesława. Źródła są niejednoznaczne w ocenie gestów, które Otton wykonał podczas wizyty w Gnieźnie, lecz dowodem na to są monety z napisem rex datowane maksymalnie na 1020 oraz dary które cesarz wręczył Bolesławowi - włócznia i diadem. Po śmierci Ottona III ( 1002 ) Bolesław znalazł się w konflikcie z jego następcą Henrykiem II Świętym , prowadząc z nim długotrwałe wojny (1002- 1018 ), zakończone pokojem w Budziszynie i zajęciem Milska i Łużyc .

W 1018 roku zdobył Kijów , osadzając na ruskim tronie swojego zięcia Światopełka I . W 1018 lub rok później przyłączył ponownie do państwa polskiego utracone w 981 roku Grody Czerwieńskie .

Popierał akcje misyjne Wojciecha Sławnikowica , biskupa praskiego i Brunona z Kwerfurtu . W 1000 roku doprowadził do powstania metropolii gnieźnieńskiej i trzech biskupstw (kołobrzeskiego, krakowskiego, wrocławskiego).

Spis treści

Życie przed objęciem władzy

W 973 zapadła decyzja, że miał zostać wysłany do Niemiec jako osoba gwarantująca postanowienia zjazdu w Kwedlinburgu (czy tak się w istocie stało jest kwestią dyskusyjną). Pojawiła się mało popularna hipoteza, że lata 80. X wieku spędził na dworze swojego wuja, księcia czeskiego Bolesława II Pobożnego .

W 985 jego ojciec Mieszko I zaaranżował małżeństwo Bolesława z córką margrabiego Miśni Rygdaga . Prawdopodobnie po zawarciu małżeństwa Bolesław objął władzę nad Małopolską . Rok później odprawił on swoją żonę (po śmierci jej ojca), lecz zachował władzę w Małopolsce, a następnie, prawdopodobnie z inspiracji księcia czeskiego Bolesława II, ponownie się ożenił. W literaturze pojawiła się także teoria, że Bolesław mógł panować wówczas w Małopolsce z czeskiego nadania i przyjmując to założenie dopiero po śmierci księcia czeskiego ( 999 ) włączył ją do państwa polskiego[1]. Przy założeniu jednak, że Małopolska została zajęta już za Mieszka I do roku 990 , Bolesław rządził w niej z nadania swojego ojca, a jego terytorium nie zostało włączone bezpośrednio do Polski. Uważa się, że ojciec nie uwzględnił go w dokumencie Dagome iudex (nie występuje w zachowanym regeście ). Może to oznaczać wydziedziczenie kosztem przyrodnich braci z drugiego małżeństwa, młodego Mieszka i Lamberta, jednak w ówczesnej rzeczywistości takie posunięcie względem pierworodnego syna nie wydaje się prawdopodobne. Można więc wnioskować, że Dagome Iudex objął najlepiej ukształtowany rdzeń państwa Mieszka I (tzw. państwo gnieźnieńskie, czyli rdzenne ziemie Polan i najpełniej zintegrowane z nimi tereny) i przeznaczył go do podziału bądź współrządów synów Ody, a za dziedzictwo Bolesława uznał wydzieloną Małopolskę.

Lata panowania

Po śmierci Mieszka I ( 25 maja 992 ), Bolesław w nieznanych okolicznościach szybko przejął władzę nad całym krajem i wygnał przyrodnich braci. Już w czerwcu był w pełni samodzielnym władcą (Niemcy poprosili go o posiłki wojskowe). To wskazuje, że Bolesław Chrobry był obecny przy umierającym ojcu i wówczas Mieszko wyraził zgodę na takie rozwiązanie.

Dążąc do ekspansji na tereny Prusów popierał misję chrystianizacyjne , między innymi misję wygnanego biskupa Pragi Wojciecha z rodu Sławnikowiców , która miała miejsce w 997 roku. Gdy Wojciech został zabity, Chrobry wykupił jego zwłoki za tyle kilogramów złota ile ważył wielebny i złożył je w Gnieźnie . Kanonizacja Wojciecha w 999 r. miała znaczenie prestiżowe dla polskiego Kościoła.

Zjazd gnieźnieński

W pielgrzymce do grobu świętego Wojciecha i aby pozyskać Chrobrego do swych idei Cesarstwa uniwersalistycznego przybył do Gniezna w roku 1000 cesarz rzymski Otton III . Podczas zjazdu gnieźnieńskiego utworzono niezależną polską organizację kościelną z metropolią w Gnieźnie i biskupstwami w Krakowie , Kołobrzegu i Wrocławiu . Arcybiskupem gnieźnieńskim został brat św. Wojciecha, Radzim-Gaudenty . Biskup poznański Unger został dożywotnio wyłączony spod zwierzchności Gniezna - biskupstwo misyjne w Poznaniu powstało bowiem już w 968 roku. Najważniejszym aktem dokonanym podczas zjazdu gnieźnieńskiego była jednak symboliczna koronacja Bolesława Chrobrego na króla, dokonana poprzez nałożenie na jego skronie diademu cesarskiego. W ten sposób Chrobry otrzymał prerogatywy (uprawnienia) królewskie (prawo inwestytury biskupów). Oprócz tego Chrobry został również uznany przyjacielem Cesarstwa Rzymskiego i bratem cesarskim, co stanowiło najwyższa możliwą godność w ówczesnym ceremoniale. W trakcie owych uroczystości nastąpiła wymiana darów. Ponadto Polska uniezależniła się od Niemiec (została zwolniona z płacenia trybutu). Otton III podarował mu kopię włóczni św. Maurycego i relikwię gwoździa z Krzyża Pańskiego, a w zamian otrzymał ramię św. Wojciecha (zachowane do dziś) i 300 zbrojnych. Część historyków uważa, iż podczas tego zjazdu Otton III dokonał świeckiej koronacji Bolesława Chrobrego. Według francuskiego kronikarza Ademara z Chabannes (zm. 1034), Bolesław miał towarzyszyć Ottonowi III do Akwizgranu i tam otrzymać złoty tron Karola Wielkiego , którego grób w tym czasie Otton III kazał odnaleźć i otworzyć.

Zajęcie Miśni, Milska, Łużyc i interwencja w Czechach

Dobre relacje z zachodnim sąsiadem załamały się po niespodziewanej śmierci młodego cesarza w 1002 roku. Bolesław wykorzystał wewnętrzne walki w Rzeszy i zajął ważny rejon przedpola Odry: Miśnię , Milsko i Łużyce . Kiedy władzę w Niemczech ostatecznie przejął Henryk II , zaakceptował on zdobycze Chrobrego, przekazując mu je na zasadzie lenna. Jedynie Miśnię oddał we władanie sprzymierzonemu z księciem polskim margrabiemu Guncelinowi . Relacje zostały unormowane, jednak zorganizowanie nieudanego zamachu na życie Bolesława przywróciło ryzyko konfliktu. Do wojny nie doszło, a książę Polski przystąpił do interwencji w Czechach, gdzie w roku 1003 zmarł książę Władywoj . Chrobry na tronie osadził wcześniej wygnanego Bolesława III Rudego . Prawdopodobnie na prośby opozycji czeskiej w tym samym roku raz jeszcze wmieszał się w sprawy czeskie – oślepił Bolesława Rudego , a następnie sam objął tron w Pradze i ogłosił się księciem Czech , nie chciał jednak złożyć hołdu królowi niemieckiemu, jak zwykli to byli czynić władcy czescy. Stało się to m.in pretekstem do wojny Polski z cesarstwem.

Wojna polsko-niemiecka 1002-1018

W 1002 Chrobry sam rozpoczął wojnę, atakując Miśnię. Henryk odpowiedział wyprawą zbrojną w roku następnym. Pierwsza ofensywa nie odniosła skutku, ale już w 1004 władca Rzeszy zaatakował Czechy i obalił władzę Bolesława w tym państwie. Przy Polsce pozostały Morawy i Słowacja [2]. Następnie Henryk w 1005 zdobył Milsko, a nawet dotarł ze swoimi wojskami aż pod Poznań. Wtedy też zawarto układ pokojowy, na mocy którego Bolesław prawdopodobnie zrzekł się Milska i Łużyc. Henryk wkrótce wypowiedział rozejm, w efekcie czego Bolesław Chrobry w 1007 najechał ziemie arcybiskupstwa magdeburskiego . Następnie bez większych problemów odzyskał Budziszyn . Kontrofensywa Henryka ruszyła dopiero w 1010 , nie przyniosła jednak żadnych skutków poza lokalnymi zniszczeniami na Śląsku. W 1012 zawarto pokój na pięć lat. Wykorzystując wojnę polsko-niemiecką, zapewne w 1007 roku, od Polski uniezależniło się Pomorze Zachodnie . Bolesław złamał jego postanowienia i na nowo rozgorzały walki, jednak mimo to w 1013 doszło do porozumienia w Merseburgu - Bolesław Chrobry uzyskał Milsko i Łużyce w lenno, a w zamian zobowiązał się do posiłków wojskowych dla Henryka II, podczas wyprawy do Rzymu. W 1015 ponownie wybuchła wojna między cesarzem i Bolesławem Chrobrym. Polski władca odmówił wsparcia wyprawy Henryka do Italii, a także podjął próby spiskowania przeciw niemu z księciem czeskim. Doprowadziło to do cesarskiej interwencji w Polsce, która jednak zakończyła się niepowodzeniem. Henryk II, sprzymierzywszy się z księciem ruskim Jarosławem Mądrym , zaatakował Bolesława raz jeszcze w 1017 – ponownie nie odnosząc sukcesu. Również Jarosław Mądry nic nie zawojował. W 1018 zawarto ostatecznie pokój w Budziszynie . Zwycięzcą konfliktu okazał się Bolesław, który zachował Milsko i Łużyce, już nie jako lenno ale swoją własność, oraz uzyskał także od cesarza pomoc zbrojną w wyprawie na Kijów .

Wyprawa kijowska

W 1018 roku Bolesław Chrobry zorganizował wyprawę, aby przywrócić na tron kijowski swego zięcia Świętopełka . Zakończyła się ona pełnym powodzeniem. Po zwycięskiej bitwie pod Wołyniem ( 22 lipca ), zajął Kijów ( 14 sierpnia ). W drodze powrotnej przyłączył utracone w 981 Grody Czerwieńskie . Świętopełk jednak nie utrzymał się na tronie, zrzucił go Jarosław Mądry . Świętopełk został wygnany z Rusi i poprosił o ponowną pomoc swojego teścia Bolesława Chrobrego, który mu już jej nie udzielił (dwukrotne zrzucenie Świętopełka z tronu świadczyło o jego nieudolności). Chrobry poparł Jarosława Mądrego jako godnego władcę i podpisał z nim pakt o nieagresji.

Koronacja

Trwa spór co do daty koronacji. Niektórzy historycy uważają, że Chrobry od 1000 roku starał się o papieską zgodę na koronację potwierdzającą akt dokonany podczas zjazdu gnieźnieńskiego. Niezależne źródła proweniencji niemieckiej jednoznacznie potwierdzają, że Bolesław korzystając z krótkiego bezkrólewia w Niemczech kazał się koronować w 1025 roku (dokładna data, ani miejsce nie jest znane[3]). Inni uważają (Johannes Fried), iż w 1025 dokonano tylko odnowienia koronacji z roku 1000 (koronacje wielokrotne są spotykane w tym czasie). Bolesław Chrobry zmarł jednak jeszcze w tym samym roku, a rządy objął jego syn Mieszko II Lambert . Miejsce pochowania jest nieznane. Część historyków i archeologów przypuszcza, że resztki dwóch grobów odkrytych w katedrze poznańskiej są miejscem pochówków dwóch pierwszych władców.

Genealogia

4. Siemomysł zm. 950 - 960    
  2. Mieszko I zm. 25 maja 992
5. NN    
   1. Bolesław I Chrobry zm. 17 czerwca 1025
6. Bolesław I Srogi zm. 15 lipca 972   
  3. Dobrawa Czeska zm. 977   
7. NN   
 

Żony

Potomstwo

Postać króla w literaturze i sztuce

Bolesław Chrobry na banknotach i monetach

W 1925 roku wybito pamiątkowe złote monety o nominale 10 i 20 zł z okazji dziewięćsetlecia pierwszej polskiej koronacji z wizerunkiem Bolesława Chrobrego.

Na pięć dni przed wybuchem II wojny światowej , 26 sierpnia 1939 roku wprowadzono do obiegu banknot z portretem Bolesława Chrobrego o nominale 1 złotego z datą 1 października 1938 roku. Formalnie w obiegu pozostawał do 20 maja 1940 roku. Jego projektantem był Leonard Sowiński . Z kolei w PRL wizerunek Bolesława Chrobrego umieszczono na rewersie banknotu o nominale 2000 złotych (z datą 1 maja 1977 ). Banknot był w obiegu od 11 lipca 1977 do 31 grudnia 1996 roku. W czasie denominacji ( 1995 ) natomiast wprowadzono ozdobiony portretem Chrobrego banknot 20-złotowy (z datą 25 marca 1994 ). Projektantem dwóch ostatnich banknotów jest Andrzej Heidrich .

Zobacz też

Przypisy

  1. Henryk Łowmiański : Początki.... T. V: Okres lechicki (ciąg dalszy). 1973. 
  2. Zajęcie Słowacji przez Bolesława Chrobrego nie jest jasno poświadczone w źródłach, ale przyjmuje się, że prawdopodobnie do niego doszło. Wskazuje na to zapis Kroniki Galla Anonima o oparciu granicy o Dunaj, a także późne źródło w postaci Kroniki węgiersko-polskiej, wg którego granica Węgier i Polski przebiegała nad Dunajem. Zob. Granice południowe Polski w X i XI wieku, czyli castrum Trecen w dokumentach biskupstwa wrocławskiego (1155, 1245). W: Gerard Labuda : Studia.... Wyd. II (poszerz. i uzup.). T. II. 1988, ss. 212-239. 
  3. Zwykle przyjmuje się, że odbyło się to w Wielkanoc , a więc 18 kwietnia , choć Tadeusz Wojciechowski , uważał, że do koronacji doszło już 24 grudnia 1024 . Zob. Tadeusz Wojciechowski : Szkice.... Wyd. III. 1951, s. 153.  Podstawę temu twierdzeniu dało to, że koronacje władców odbywały się zwykle na czas religijnych świąt. Najprawdopodobniejszym miejscem koronacji jest Gniezno .

Literatura

  1. Balzer Oswald Marian : Genealogia Piastów . Wyd. I. W Krakowie: Nakładem Akademii Umiejętności , 1895. OCLC 26843991 . 
  2. Granice południowe Polski w X i XI wieku, czyli castrum Trecen w dokumentach biskupstwa wrocławskiego (1155, 1245). W: Labuda Gerard : Studia nad początkami państwa polskiego. Wyd. II (poszerz. i uzup.). T. II. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 1988, ss. 212-239, seria: Historia, nr 140. . 
  3. Jasiński Kazimierz : Rodowód pierwszych Piastów. Wyd. I. Warszawa-Wrocław: Volumen, Uniwersytet Wrocławski, 1992. . 
  4. Łowmiański Henryk : Początki Polski: z dziejów Słowian w I tysiącleciu n.e. T. V: Okres lechicki (ciąg dalszy). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973. OCLC 68668725 . 
monografie
  1. Szajnocha Karol: Bolesław Chrobry: opowiadanie historyczne według źródeł spółczesnych. Wyd. I. We Lwowie: E. Winiarz, 1849. OCLC 504306324 . 
  2. Szajnocha Karol: Bolesław Chrobry i odrodzenie siȩ polski za Władysława Łokieta: dwa opowiadania historyczne. Wyd. II (popr.). We Lwowie: Wild, 1859. OCLC 504306341 . 
  3. Wojciechowski Tadeusz : Szkice historyczne jedynastego wieku. Wyd. I. W Krakowie: Nakładem Akademii Umiejętności, 1904. OCLC 29326474 . Cytat: kolejne wydania w: 1925, 1951, 1970 i 2004. 
  4. Zakrzewski Stanisław : Bolesław Chrobry Wielki. Lwów-Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1925. OCLC 296214209 . 
  5. Grabski Andrzej Feliks : Bolesław Chrobry: zarys dziejów politycznych i wojskowych. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1964. OCLC 313427345 . 
  6. Strzelczyk Jerzy : Bolesław Chrobry. Poznań: Wydawnictwo WBP, 1999, seria: Biblioteka „Kroniki Wielkopolski”. . 
  7. Strzelczyk Jerzy : Zjazd gnieźnieński. Poznań: Wydawnictwo WBP, 2000, seria: Biblioteka „Kroniki Wielkopolski”. . 
hasła słownikowe
  1. Tymieniecki Kazimierz : Bolesław Chrobry. W: Konopczyński Władysław (kom. red.) : Polski słownik biograficzny. T. II: Beyzym Jan - Brownsford Marja. Kraków: Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności , 1936. . 
  2. Tymieniecki Kazimierz : Bolesław I Chrobry albo Wielki. W: Kowalenki Władysław (red.), Labuda Gerard (red.) , Lehr-Spławiński Tadeusz (red.) : Słownik starożytności słowiańskich: encyklopedyczny zarys kultury Słowian od czasów najdawniejszych. Wyd. I. T. I: A - E. Cz. I: A - B. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1961, ss. 143-146. . 
pozostałe
  1. Trawkowski Stanisław: Monarchia Mieszka I i Bolesława Chrobrego. W: Manteuffel Tadeusz (red.) : Polska pierwszych Piastów: państwo, społeczeństwo, kultura. Wyd. II. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1970, seria: Konfrontacje historyczne; prace Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. OCLC 486516 . 
  2. Widajewicz Józef . Czy Bolesław Chrobry był zakładnikiem u Niemców?. „Roczniki Historyczne”. Organ Towarzystwa Miłośników Historii założony przez Kazimierza Tymienieckiego. R. XVI, ss. 244-250 (1947). Tymieniecki Kazimierz (red.) , Wojciechowski Zygmunt (red.) . Poznań: Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk. ISSN 0324-8585 . 

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Bolesław I Chrobry":

Mieszko II Lambert Mieszko II Lambert Król Polski Okres panowaniaod 1025 do 1031 Poprzednik Bolesław I Chrobry Następca Bezprym Książę Polski Okres panowaniaod 1032 do 1034 Poprzednik Bezprym Następca Kazimierz I Odnowiciel lub Bolesław Zapomniany Dane ...

Guwernantka ...

Ciałko nerkowe ...

Kowary ...

Bierutowice ...

Stanisław Szczęsny Potocki ...

1908 ...

Zamek Chojnik ...

Bóbr europejski ...

Order Orła Białego ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Bolesław I Chrobry":

230a Kryzysy ideologiczne, gospodarcze i społeczne w Polsce Ludowej (plansza 2) ...

034 Państwo polskie za panowania Mieszka I (plansza 21) ...

035 Kryzys i odbudowa państwa Piastów (plansza 10) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie