Charakterystyka minerału
Chalkopiryt
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	CuFeS2
Twardość w skali Mohsa	2,5 – 3,9
Przełam	nierówny lub muszlowy
Łupliwość	słaba, według {201}
Pokrój kryształu	izometryczny, oktaedry i tetraedry często prążkowane, skupienia ziarniste, zbite, masywne, często tworzy bliźniaki
Układ krystalograficzny	tetragonalny
Własności optyczne
Barwa	mosiężnożółta, często z pstrymi nalotami
Rysa	ciemnozielona
Połysk	metaliczny

Chalkopiryt – minerał z gromady siarczków . Jest minerałem pospolitym i bardzo szeroko rozpowszechnionym.

Nazwa pochodzi od gr. chalkós "miedź" + pyrítes "ogniowy" , nawiązuje do składu chemicznego i barwy tego minerału.

Właściwości

Tworzy kryształy izometryczne o pokroju czworościanów lub skalenoedrów . Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych, skorupowych i w formie pryśnięć w skale.
Najpiękniejsze kryształy narosłe występują w formie szczotek krystalicznych . Jest kruchy, nieprzezroczysty. Często wykazuje zielonkawą migotliwość ( iryzację ). Zawartość selenu powoduje brunatny odcień chalkopirytu. Czasami zawiera srebro i złoto .

W temperaturze 550 °C przechodzi w tetragonalną γ – fazę, i ze wzrostem temperatury zmniejsza się w nim zawartość siarki – najniższa jest w temperaturze 720 °C. Po ochłodzeniu krystalizuje w regularną β – fazę

Często zawiera domieszki Ag , Au , As , Sb , Bi , Ni , Co .

Występowanie

Powstaje w procesach magmowych, we wczesnym stadium krystalizacji magmy, rozpowszechniony jest również w utworach żyłowych pneumatolitycznych i hydrotermalnych. Występuje w złożach osadowych w towarzystwie chalkozynu , bornitu i kowelinu , jest ważnym kruszcem miedzi w złożach dolnośląskich. Zazwyczaj występuje w pegmatytach , żyłach kruszcowych i metasomatytach. Jako minerał poboczny występuje w większości skał magmowych . Stanowi składnik skał metamorficznych ( gnejsów , serpentynitów , amfibolitów ). Rzadziej tworzy się w skałach osadowych.

Współwystępuje z pirytem , sfalerytem , markasytem , kalcytem , kwarcem .

Miejsca występowania: Zambia , Demokratyczna Republika Konga – Katanga, USA – Pensylwania, Arizona, Utah, Kalifornia, Alaska, Kanada – Ontario, Rosja – Ural, Japonia , Niemcy , Francja , Norwegia , Czechy , Rumunia .

W Polsce występuje na monoklinie przedsudeckiej , Górach Kaczawskich , Rudawach Janowickich – m.in. w okolicy wsi Ogorzelec , Pogórzu Izerskim . Znany jest z Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego – Lubin , Polkowice , Rudna , Sieroszowice i woj. świętokrzyskim – Miedzianka , Miedziana Góra k. Kielc.

Zastosowanie

• jedna z ważniejszych rud miedzi (34,5% zawartości Cu) – znany już od epoki brązu. Z jego przeróbki pochodzi 80% światowej produkcji tego metalu
• może być źródłem srebra i złota
• jest minerałem atrakcyjnym i poszukiwanym przez kolekcjonerów, kryształy rzadko osiągają wielkość powyżej 2 cm
• rzadko znajduje zastosowanie w jubilerstwie