Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Kanada

Kanada - (ang. i fr. Canada) – państwo położone w Ameryce Północnej, rozciągające się od Oceanu Atlantyckiego na wschodzie do Oceanu Spokojnego na zachodzie i Oceanu Arktycznego na północy. Na południu i północnym zachodzie graniczy ze Stanami Zjednoczonymi, granice morskie: na północy z Danią (Grenlandia) i na wschodzie z Francją (wyspy Saint-Pierre i Miquelon). Drugie państwo świata pod względem powierzchni (po Rosji) oraz 37. pod względem ludności. Kanada jest członkiem ONZ, NAFTA, Wspólnoty Narodów, Frankofonii, NATO, G8, APEC.

Obszar obecnej Kanady zamieszkiwały od tysięcy lat ludy tubylcze (plemiona Indian i Inuitów). Rozpoczęte pod koniec XV w. brytyjskie i francuskie ekspedycje zbadały całe atlantyckie wybrzeże Kanady, co spowodowało stopniowe ich zasiedlenie przez brytyjskich i francuskich obywateli. W 1867 cztery kolonie wchodzące w skład Brytyjskiej Ameryki Północnej uchwaliły Konfederację Kanady i powołały do życia nowe państwo – Kanadę. Stopniowy proces uniezależniania się od Wielkiej Brytanii osiągnął punkt kulminacyjny w 1982, gdy uchwalenie nowej Ustawy o Kanadzie (ang. Canada Act 1982) zerwało ostatnie więzi zależności od parlamentu brytyjskiego.

Kanada do dziś pozostaje monarchią konstytucyjną, z Elżbietą II jako głową państwa i utrzymuje demokrację parlamentarną. Jako konfederacja złożona z dziesięciu prowincji i trzech terytoriów, Kanada pozostaje krajem dwujęzycznym i wielokulturowym, w którym na poziomie federalnym obowiązują dwa języki oficjalne: angielski i francuski (w ich kanadyjskich odmianach). Kanada jest państwem uprzemysłowionym i zaawansowanym technicznie, o zróżnicowanej gospodarce w znacznym stopniu uzależnionej od własnych bogactw naturalnych i wymiany handlowej – zwłaszcza ze Stanami Zjednoczonymi, z którymi Kanada posiada trwałe i liczne związki.

Geografia

Kanada zajmuje większą część północnej Ameryki Północnej, sąsiadując ze Stanami Zjednoczonymi na południu i na północnym zachodzie (Alaska). Od zachodu oblewa ją Ocean Spokojny, od wschodu Ocean Atlantycki, a od północy Ocean Arktyczny. Biorąc pod uwagę całe terytorium Kanady (9 976 140 km²), jest ona drugim co do wielkości państwem świata (po Rosji) i największym na kontynencie (41% powierzchni). Wliczając jedynie tereny lądowe (9 093 507 km²) kraj zajmuje czwarte miejsce (wyprzedzają ją Rosja, Chiny i Stany Zjednoczone). Powierzchnia wodna kraju wynosi 891 163 km² co stanowi 8,93% całkowitej powierzchni. Linia brzegowa Kanady wynosi ok. 244 000 km. Łączna długość granic wynosi 8 893 km (w tym: 2 477 km z Alaską). Najbardziej na północ wysuniętym miejscem zamieszkania ludzi w Kanadzie i na świecie jest Posterunek Kanadyjskich Sił Zbrojnych w Alert na północnym krańcu Ziemi Ellesmere`a – równoleżnik 82,5°N – tylko 817 kilometrów od Bieguna Północnego.

Historia

Tubylcza tradycja utrzymuje, że rdzenne ludy Kanady zamieszkiwały poszczególne części kraju od początku historii. Badania archeologiczne potwierdzają obecność człowieka w północnej części Jukonu 25 500 lat temu, a w południowym Ontario 9 500 lat temu. Pierwszymi przybyszami z Europy byli Wikingowie, którzy osiedlili się na krótko w L`Anse aux Meadows około roku 1000.

Kolejnymi Europejczykami, którzy badali atlantyckie wybrzeże Kanady, byli: John Cabot w 1497 r. – w imieniu Anglii oraz Jacques Cartier w 1534 r. – w imieniu Francji. Francuski podróżnik Samuel de Champlain przybył tu w roku 1603, zakładając pierwsze stałe osiedla europejskie w Port Royal w 1605 r. i Québecu w 1608 r. Spośród francuskich kolonistów, Kanadyjczycy (Canadiens) zasiedlili stopniowo dolinę Rzeki Św. Wawrzyńca, Akadyjczycy (Acadians) – prowincje nadmorskie (zwane Maritimes), zaś Coureurs de bois – francuscy handlarze futrami oraz katoliccy misjonarze (René-Robert Cavelier, Sieur de La Salle) eksplorowali okolice Wielkich Jezior, Zatoki Hudsona i dorzecza Missisipi aż po Luizjanę. O kontrolę nad handlem futrami toczyły się walki Brytyjczyków z Indianami i Francuzami.

Około 1610 r. Anglia założyła placówki rybackie na Nowej Fundlandii, i skolonizowała Trzynaście kolonii na południu. W latach 1689-1763 toczyła się seria czterech kolonialnych wojen Anglików z Indianami i Francuzami. Na mocy pokoju z Utrechtu w 1713 r. pod panowanie Brytyjczyków dostał się półwysep Nowa Szkocja, a kończący wojnę siedmioletnią pokój paryski z 1763 r. scedował na rzecz Brytyjczyków północną część Nowej Francji (jej zachodnia część, zwana Luizjaną, przypadła na krótko Hiszpanii).

Królewska Proklamacja z 1763 r. wykroiła z Nowej Francji Quebec jako nową prowincję i przyłączyła wyspę Cape Breton do Nowej Szkocji. Ograniczyła także językowe i religijne prawa francuskich Kanadyjczyków. W 1769 r. St. John`s Island (obecnie Wyspa Księcia Edwarda) stała się odrębną kolonią. By uniknąć konfliktu w Quebecu, Ustawa o Quebecu (ang. Quebec Act) z 1774 r. rozszerzyła jego terytorium na Wielkie Jeziora i Dolinę Ohio oraz przywróciła w Quebecu język francuski, religię katolicką i francuski kodeks cywilny. Rozgniewało to wielu mieszkańców Trzynastu Kolonii, przyczyniając się do wybuchu rewolucji amerykańskiej. Pokój paryski z 1783 r. uznał niepodległość Ameryki i scedował tereny na południe od Wielkich Jezior na rzecz Stanów Zjednoczonych. Około 50 tys. wiernych Zjednoczonemu Królestwu lojalistów zbiegło wówczas z USA do Kanady. Uznając osiedla lojalistów w Maritimes, z Nowej Szkocji wyłączono Nowy Brunszwik. By zadowolić anglojęzycznych lojalistów w Quebecu, Ustawa Konstytucyjna z 1791 r. podzieliła prowincję na francuskojęzyczną Dolną Kanadę i anglojęzyczną Górną Kanadę, ustanawiając w każdej z nich pochodzące z wyboru Zgromadzenia Ustawodawcze.

Kanada stanowiła główny front w wojnie 1812 r. pomiędzy USA i Imperium Brytyjskim. Jej obrona umocniła poczucie jedności wśród mieszkańców Brytyjskiej Ameryki Północnej. W 1815 r. rozpoczęła się masowa migracja z Wielkiej Brytanii i Irlandii do Kanady. Na początku XIX w. przemysł drzewny stał się też ważniejszy od handlu futrami.

Dążenie do "rządu odpowiedzialnego" (przed lokalnym Parlamentem) doprowadziło do nieskutecznych rebelii w 1837 r. Raport Durhama o sytuacji w Brytyjskiej Ameryce Północnej z 1839 r. zalecił później wprowadzenie "rządu odpowiedzialnego" oraz asymilację francuskich Kanadyjczyków w brytyjskiej kulturze. Ustawa o Unii z 1840 r. połączyła obie Kanady w Zjednoczone Prowincje Kanady. Francuscy i brytyjscy Kanadyjczycy mieli ze sobą współpracować w Zgromadzeniu na rzecz przywrócenia praw Francuzom. W 1849 r., podobnie jak wszystkie północnoamerykańskie kolonie brytyjskie, powołali oni rząd odpowiedzialny przed kanadyjskim Parlamentem.

Podpisanie przez Wielką Brytanię i USA w 1846 r. traktatu oregońskiego (ang. Oregon Treaty) zakończyło konflikt graniczny w Oregonie, wytyczając zachodnią część granicy między obu państwami wzdłuż 49. równoleżnika oraz umożliwiając powstanie brytyjskich kolonii na wyspie Vancouver (1849) i w Kolumbii Brytyjskiej (1858). Kanada podjęła też szereg ekspedycji badawczych na Północ, by potwierdzić swoje prawa do Ziemi Ruperta i Arktyki. Ludność Kanady szybko rosła dzięki wysokiemu przyrostowi naturalnemu; imigrację Brytyjczyków równoważyła emigracja do Stanów Zjednoczonych, zwłaszcza wyjazdy francuskich Kanadyjczyków do Nowej Anglii.

Demografia

Według spisu ludności z 2006 r. Kanadę zamieszkiwała rekordowa liczba 31 612 897 mieszkańców, co oznaczało wzrost o 5,4% w porównaniu z rokiem 2001. Głównym czynnikiem wzrostu jest liczne osiedlanie się imigrantów na terytorium Kanady, a w mniejszym stopniu przyrost naturalny. Ok. 3/4 Kanadyjczyków mieszka w odległości do 150 km od granicy z USA. Najwięcej ludzi mieszka w dużych miastach, szczególnie w Toronto, Montrealu, Ottawie, Vancouver i ich przedmieściach.

Gęstość zaludnienia Kanady wynosi 3,5 osoby na km², co czyni Kanadę jednym z najrzadziej zaludnionych krajów na świecie. Najgęściej zaludnionym obszarem jest tzw. Korytarz Quebec City-Windsor położony wzdłuż linii o długości 1150 km między tymi miastami, w pobliżu Wielkich Jezior i Rzeki Świętego Wawrzyńca, w którym mieszka 57% ludności kraju.

Kanada jest krajem bardzo zróżnicowanym pod względem etnicznym. Według spisu ludności z 2001 r. w Kanadzie istnieją 34 grupy etniczne liczące po co najmniej 100 tys. osób. W 2001 r. 83% populacji (24 618 250 spośród 29 639 035 ankietowanych) zadeklarowało, że należy do rasy białej. Największą grupą etniczną są Anglicy (20,2%), następnie Francuzi (15,8%), Szkoci (14,0%), Irlandczycy (12,9%), Niemcy (9,3%), Włosi (4,3%), Chińczycy (3,7%), Ukraińcy (3,6%), i rdzenni mieszkańcy Kanady (3,4%); choć aż 40% imigrantów uważa się za "Kanadyjczyków". Liczba rdzennych mieszkańców Kanady rośnie niemal dwukrotnie szybciej niż cała populacja kanadyjska. W 2001 r. 13,4% Kanadyjczyków należało do "zauważalnych mniejszości".

Kanada ma najwyższy na świecie wskaźnik imigracji per capita, napędzanej przez politykę gospodarczą oraz imigracyjne prawo rodzinne (jednoczenie rodzin). Kraj przyjmuje także dużą liczbę uchodźców. Nowoosiedlający się wybierają najczęściej aglomeracje Toronto, Vancouver i Montrealu. Niemal cała kanadyjska imigracja pochodzi z Azji.


Inne hasła zawierające informacje o "Kanada":

Biegun północny ...

Szkoci ...

1749 ...

Mer (urzędnik) ...

Włosi ...

Maine ...

Przemysł chemiczny ...

Wodospad ...

1908 ...

Zdrada stanu ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Kanada":

Ludność Polski (plansza 12) armii radzieckiej Europa Zachodnia Druga połowa XIX wieku Ekonomiczne: „wyjazdy za chlebem” Stany Zjednoczone, Kanada, Brazylia, Argentyna i Australia; a z krajów europejskich – Niemcy, Okres międzywojenny ekonomiczne Palestyna, ...

214b II Wojna Światowa. Działania zbrojne w latach 1939 - 1941 r. (plansza 8) ...

111. Rola miasta w dziejach cywilizacji (plansza 12) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie