Szkoci (Scots)
Liczebność ogółem	około 30 milionów
Regiony zamieszkania	Szkocja : 4,459,071   Stany Zjednoczone : 9,209,813 Kanada   Kanada : 4,719,850   Australia : 1,501,204   Anglia : 795,000
Język	język angielski , język szkocki lallans , Język gaelicki szkocki
Religie	prezbiterianizm , ateizm , katolicyzm
Pokrewne grupy etniczne	Irlandczycy , Walijczycy , Anglicy , Kornwalijczycy

Szkoci ( ang. i scots Scots, gael. szkoc. Albannaich) - naród celtycki zamieszkujący Szkocję i Irlandię Północną . Mówią językami : angielskim (70% ludności), szkockim lallans (30% ludności) i celtyckim językiem gaelicko szkockim (1% ludności, głównie wyspy Hebrydy ); te dwa ostatnie języki są stopniowo wypierane przez język angielski .

Historia

Szkoci w większości (42%) są prezbiterianami ( Kościół Szkocji ), duża grupa ludności to ateiści (28%), jedynie mieszkańcy płd-zachodniej Szkocji (głównie potomkowie imigrantów z Irlandii ) oraz ludność 2 niewielkich wysp (Uist i Barra ) to w większości katolicy (16%).

W etnogenezie Szkotów uczestniczyło wiele grup: Piktowie , Brytowie , Anglowie i Wikingowie . W wyniku wielo wiekowych procesów ukształtowały się trzy grupy społeczeństwa szkockiego: zanglizowani mieszkańcy nizin ( Lowlanderzy ) mówiący językiem scots i górale podtrzymujący celtyckie tradycje ( Highlanderzy ) posługujący się językiem gaelic oraz niedawno wyodrębniona grupa Borderów z pogranicza pochodzących z małżeństw mieszanych z Anglikami , którzy władają wyłącznie językiem angielskim , jedynie zachowując szkocki akcent na skutek asymilacji językowej .

Podstawą organizacji społecznej Szkotów były klany . Po unii z Anglią (1707 r.) klany przestawały istnieć, pozbawione odwiecznych terytoriów , kolonizowanych przez Anglików . Ślady dawnych tradycji zachowały się w zwyczajach , muzyce , poezji , w ubiorze - męski strój klanowy, czyli kilt z kraciastego tartanu został uznany za narodowy strój szkocki .

W pierwszych wiekach naszej ery mianem Szkotów nazywano heterogeniczną ludność Irlandii , powstałą z przemieszania Celtów z pierwotnymi mieszkańcami Irlandii, o pochodzeniu azjanickim .

W VI wieku zostali schrystianizowani przez św. Kolumba . Choć ich mieszanie się z Piktami z Wysp Brytyjskich rozpoczęło się już wcześniej, masowa inwazja Szkotów na Brytanię zaczęła się w VIII wieku , pod wpływem wikingów , którzy zaczęli pustoszyć Irlandię . Gdy irlandzcy osadnicy zasymilowali się z ludnością Wysp Brytyjskich, Szkotami nazywano już tylko mieszkańców północnej części Wielkiej Brytanii .

Szkoci w Polsce

Pierwsze kontakty Szkotów z Polską sięgają XV wieku, kiedy to m.in. dwóch studentów zapisało się (w 1438r. i 1453r.) na Akademię Krakowską , a kupcy szkoccy prowadzili ożywiony handel z Gdańskiem , np: James Kabrun (Cockburn), sfinansował budowę opery w tym mieście.

Podczas wojny inflanckiej w 1577r. Stefan Batory nadał Szkotom przywileje dworzan królewskich. Mieli oni prawo zaopatrywania dworu w towary i jeżdżenia z nim po całym kraju.

W ramach asymilacji do warunków polskich nazwiska niektórych Szkotów ulegały spolszczeniu, np. Czamer (Chalmers), Czochran (Cochrane), Dziaksen (Jackson), Kabron (Cockburn), Machlejd (Macleod), Szynkler (Sinclair). Spolonizowanym Szkotem jest Ketling ( Hassling-Ketling of Elgin ), jeden z bohaterów powieści Henryka Sienkiewicza " Pan Wołodyjowski ".

Po wojnach napoleońskich , gdy gospodarka szkocka przeżywała kryzys, Szkoci znów zaczęli przybywać do Polski, tym razem jako specjaliści od nowoczesnych technologii (inżynierowie, farmerzy, producenci tekstyliów, młynarze, metalurdzy) werbowani przez polskich ziemian^[1].

Zobacz też

• historia Szkocji

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Szkoci w Polsce. Autor: Stefan Zabieglik
• Szkoci w Lublinie