Diagram QAPF , gdzie:
- Q kwarc (Quartz)
- A skalenie alkaliczne (Alkali feldspar)
- P plagioklaz (Plagioclase)
- F skaleniowce (Feldspathoid)

Skały magmowe – jeden z trzech głównych typów skał (obok skał osadowych i metamorficznych ) budujących skorupę ziemską , powstałych wskutek krystalizacji lub zakrzepnięcia magmy w głębi skorupy ziemskiej lub lawy na powierzchni Ziemi . Geolodzy opisali ponad 700 odmian skał magmowych.

Podział skał magmowych

Podział genetyczny

Skały magmowe dzieli się w zależności od głębokości zastygania oraz stosunku do skał otaczających:

• na trzy główne kategorie:
  • skały wylewne (wulkaniczne, efuzywne , ekstruzywne) – krystalizują z magmy wydobywającej się na powierzchnię Ziemi w postaci lawy, m.in.: bazalt , andezyt , melafir , trachit , latyt , dacyt , ryolit , porfir , obsydian , spilit ;
  • skały żyłowe - lamprofiry i diabazy , pegmatyty ;
  • skały głębinowe (plutoniczne) – krzepnące głęboko (5-30 km) pod powierzchnią Ziemi, tworzące intruzje o znacznych rozmiarach - perydotyt , gabro , dioryt , noryt , granodioryt , sjenit , monzonit , granit , karbonatyty ;

lub

• na pięć facji :
  • skały wylewne (jw.);
  • skały subwulkaniczne ;
  • skały hipabisalne (hipabysalne) – krzepnące na niewielkiej głębokości pod powierzchnią Ziemi, tworzące drobne intruzje o nieznacznych rozmiarach, m.in. karbonatyty , doleryt, granofir, mikrogranit , pegmatyt , aplit , melafir , porfir , dacyt , latyt , lamprofir , ryolit ;
  • skały mezoabysalne ;
  • skały abysalne (głębinowe, jw.).

Skały magmowe mają zwykle strukturę krystaliczną, niektóre mają strukturę porfirowatą lub porfirową , afanitową lub szklistą . Wielkość kryształów w skale zależy od szybkości krzepnięcia magmy: wolno krzepnące skały plutoniczne mają strukturę jawnokrystaliczną z kryształami o rozmiarach powyżej 5 mm, natomiast szybko krzepnące skały wulkaniczne wykazują strukturę skrytokrystaliczną (poniżej 1 mm), szklistą lub porfirową, gdy w skrytokrystalicznym lub szklistym " cieście skalnym " występują pojedyncze, wcześniej wykrystalizowane prakryształy .

Podział ze względu na skład

Skały magmowe wyróżnia się również w zależności od ich składu chemicznego i mineralnego . Podstawowym jest podział ze względu na zawartość krzemionki . Wyróżniamy skały magmowe:

• kwaśne – powyżej 66% SiO₂ (w górnej części diagramu QAPF - obfite w kwarc (Q))
• obojętne – 53-66% SiO₂ (w środkowej części diagramu QAPF)
• zasadowe – 45-53% SiO₂ (w dolnej części diagramu QAPF - obfite w skaleniowce (F))
• skrajnie zasadowe ( ultrazasadowe ) – poniżej 45% SiO₂
• skały alkaliczne - skały względnie nasycone alkaliami, a więc niedosycone krzemionką.

Podział na klasy skał

Skały powstałe z krystalizacji głównej magmy dzielimy na klasy:

• klasa perydotytu
• klasa gabra i bazaltu
• klasa diorytu
• klasa granitu i ryolitu
• klasa sjenitu i trachitu
• klasa monzonitu i latytu
• klasa fojaitu i fonolitu
• klasa teralitu i tefrytu
• klasa ijolitu i law skaleniowcowych
• klasa skał niekrzemianowych

Przykłady skał magmowych

Bazalt , z widocznym ciosem termicznym - przykład skały wylewnej zasadowej	Porfir - przykład skały wylewnej bądź żyłowej kwaśnej bądź zasadowej	Porfir	Aplogranit - przykład kwaśnej skały żyłowej
Diabaz - przykład zasadowej skały żyłowej, o składzie mineralnym zbliżonym do bazaltu	Pegmatyt - przykład kwaśnej skały żyłowej lub magmowej	Pegmatyt - przerosty pismowe	Pegmatyt
Czarnokit - kwaśna głębinowa skała magmowa	Granit - przykład skały kwaśnej głębinowej	Rapakivi - przykład skały kwaśnej głębinowej	Dioryt - przykład głębinowej skały obojętnej
Sjenit – przykład obojętnej skały głębinowej	Gabro - przykład głębinowej skały zasadowej	Gabro o budowie ofitowej	Hornblendyt - przykład skały głębinowej ultrazasadowej

Formy skał magmowych

Magma, przemieszczając się i zastygając w różnych warunkach temperatury, składu, ciśnienia i charakteru otoczenia, może tworzyć ciała skalne o różnej formie, w odniesieniu do otaczających skał. Ich rozróżnianie jest bardzo ważne dla uzyskania pełnego obrazu sytuacji geologicznej.

Zobacz też

• Diagram QAPF
• skały melanokratyczne , skały leukokratyczne

Linki zewnętrzne

• Skały magmowe