Bazylia pospolita
Systematyka wg Reveala
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	jasnotowce
Rodzina	jasnotowate
Rodzaj	bazylia
Gatunek	bazylia pospolita
Nazwa systematyczna
Ocimum basilicum L.

Gatunek leczniczy

Bazylia pospolita (Ocimum basilicum L. ), zwyczajowo zwana też bazylią wonną, bazylkiem ogrodowym, bazylijką zwyczajną, balsamem, bazyliszką polską – gatunek uprawnej rośliny jednorocznej z rodziny jasnotowatych . Pochodzi z tropikalnej strefy Azji , z terenów Iranu i Indii .

Charakterystyka

Łodyga

O przekroju czworokątnym i czerwonawym zabarwieniu , wysokości 30 – 60 cm, rozgałęziona.

Liście

Ulistnienie nakrzyżległe. Liście jasnozielone , błyszczące, o długości do 5 cm. Jajowate lub romboidalne, o brzegu karbowanym, rzadziej ząbkowanym. Na spodniej stronie znajdują się gruczoły wytwarzające olejek eteryczny .

Kwiaty

Kielich dwuwargowy, o krótkiej rurce. Koloru czerwonawego , różowego lub żółtobiałego. Kwiaty zebrane po 6 w nibyokółki, które wyrastają z kątów liściowych lub tworzą nibykłosy na szczycie pędu. Kwiaty obfitują w nektar . Kwitnie w lipcu i w sierpniu.

Owoce

Mała (do 15 mm), owalna, brązowa niełupka .

Korzeń

System korzeniowy palowy, niezbyt głęboki, w wyniku pikowania silnie rozgałęziony (korzenie boczne)

Zastosowanie

• Roślina uprawna  : Znaczące uprawy znajdują się w Ameryce Południowej .
  • Sposób uprawy : W Polsce nie rośnie dziko, ale można ją stosunkowo łatwo uprawiać w ogródku. Wystarczy odchwaszczać i nawozić, najlepiej kompostem , gdyż nie lubi świeżego obornika. Nasiona można wysiewać w maju wprost do gruntu, w rzędach co 30 cm. Gdy osiągną wysokość kilku centymetrów przerwać, zostawiając rośliny co 15-20 cm. Można też uprawiać w doniczce. Lubi stanowiska nasłonecznione, osłonięte od wiatru . Gleby żyzne, przepuszczalne, próchnicze . Należy podlewać z umiarem, w południe, w ciepłe dni dodatkowo spryskiwać wodą
  • Historia uprawy
    • Jej ojczyzną jest tropikalna strefa Azji, gdzie uprawiano ją od czasów przedhistorycznych. Wieńce uplecione z bazylii znaleziono w piramidach egipskich . Z Iranu i Indii dotarła do Europy południowej, prawdopodobnie przywieziona w czasie wypraw Aleksandra Macedońskiego , skąd w XVI w. przywędrowała do Europy Środkowej (w tym Polski ), gdzie początkowo była siana w oranżeriach i w donicach.
    • Nazwa wywodzi się od greckiego βασιλεύς ( basileus ), czyli król, gdyż wierzono, że tylko król może zerwać tę roślinę. W antycznym Rzymie nazwa tego zioła Basilescus odwoływała się do bazyliszka . Bazylia była wówczas traktowana jako talizman przeciwko tej bestii. Libijczycy spożywali ją dla ochrony przed wężami i skorpionami .

Kwiaty bazylii

• Roślina lecznicza
  • Surowiec zielarski  : Ziele bazylii – Herba Basilici (ulistnione, ścięte w czasie kwitnienia i ususzone pędy). Skład chemiczny:
    • olejek eteryczny – olejek bazyliowy (0,5 – 1,5%) – ma bardzo silny, korzenno-kwiatowy zapach i lekko żółtawą barwę. Jego głównymi składnikami są: metylochawikol, cyneol i linalol , eugenol , cytral , limonen , terpinen.
    • garbniki (5%)
    • saponiny
    • flawonoidy
    • substancje gorzkie
    • olej tłusty zawierający oksykwasy tłuszczowe (kwas trionowy)
    • sole mineralne
    • witaminy
  • Działanie : Poprawia trawienie i ułatwia przyswajanie pokarmu – działa przeciwskurczowo, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, działa słabo wiatropędnie przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Powszechnie uważa się, że działa przeciwdepresyjnie, poprawia nastrój i dodaje sił (działanie podobne do melisy ). Stosuje się w łagodnych zaburzeniach trawiennych, wzdęciach, przy niedoborze soku żołądkowego.

Bazylia (12 dni)

• roślina przyprawowa – ma miły, korzenny, słodkawy i pikantny smak i zapach . Jako przyprawy używa się świeżych lub suszonych liści lub całego ziela, które ścina się w czasie kwitnienia. Wówczas roślina odrasta i powtórnie kwitnie. Najlepiej dodawać ją do sałatek i zup , duszonych warzyw oraz twarożku. Można również nacierać zielem mięsa przed dalszym przyrządzaniem. Niezastąpiony składnik prawie wszystkich włoskich dań, świetnie komponuje się z makaronem i pomidorami, główny składnik pesto
• roślina miododajna .
• olejek eteryczny używany jest w przemyśle perfumeryjnym do wyrobu perfum i mydła
• w przemyśle spożywczym wykorzystywana do wyrobu konserw
• w przemyśle spirytusowym stosowana do wyrobu likierów
• do dziś bazylię traktuje się jako roślinę ozdobną
• odstrasza owady

Choroby

Zdarzają się rzadko, ale może ją zaatakować mączniak lub mszyce . Należy wtedy roślinę zanurzyć w wodzie z mydłem , a następnie dokładnie opłukać.

Ciekawostki

Już starożytni mieszkańcy Egiptu znali lecznicze właściwości bazylii. W piramidach znaleziono wianki zrobione z niej.

W Indiach bazylia jest poświęcona bogu Wisznu i Krysznie . Na tę roślinę Hindusi składali przysięgę w sądzie .

W greckim kościele prawosławnym bazylii używa się do przygotowania wody święconej, a pojemniki z bazylią są umieszczane u stopni ołtarzy .

We Francji nazywana jest królewskim zielem.

Na Haiti jest ziołem poświęconym bogini miłości Erzulie .

Wg apokryfów bazylia wyrosła wokół grobu Chrystusa po jego zmartwychwstaniu.

Noszenie liści bazylii w portfelu ma przyciągać do niego pieniądze . Według wierzeń dzięki niej można zatrzymać w domu szczęście i zapewnić mu ochronę, umieszczona w rogach pokoju chroni pomieszczenie. Rozsypanie jej wokół serca ukochanego ma zapewnić jego wierność . Jako kadzidło palona jest dla ochrony przed nieproszonymi energiami i istotami. Przyciąga również szczęście, wierność, przyjaźń.

Powiązana jest z żywiołem ognia a jej planetą jest Mars .

Bibliografia