Tarnobrzeg
TarnobrzegTarnobrzeg –
miasto na prawach powiatu
w
województwie podkarpackim
. Siedziba władz
powiatu tarnobrzeskiego
w latach
1867
-
1975
oraz od
1999
. Siedziba władz
województwa tarnobrzeskiego
w latach
1975
-
1998
. W latach
1973
-
1976
miasto było siedzibą
gminy wiejskiej Tarnobrzeg
. Tarnobrzeg posiada miano "stolicy polskiego przemysłu siarkowego". Leży wzdłuż prawego brzegu
Wisły
, na pograniczu
Równiny Tarnobrzeskiej
i
Niziny Nadwiślańskiej
[3]. Administracyjnie graniczy bezpośrednio z
Sandomierzem
[4]. Historycznie położony jest w
Małopolsce
, na
ziemi sandomierskiej
. W wyniku rozbiorów związany z
Galicją
, w tym czasie administracyjnie przynależał do
województwa lwowskiego
. Przynależność tę zachowano w
II Rzeczpospolitej
. Podział ten utrzymuje się do dziś i Tarnobrzeg związany jest administracyjnie z województwem ze stolicą w
Rzeszowie
[5]. Do niedawna najważniejszy w Polsce ośrodek wydobycia
siarki
i
produkcji kwasu siarkowego
(obecnie znaczna część kopalni jest w fazie likwidacji). Założony w
1593
roku przez
Tarnowskich
[6], był ośrodkiem handlu i rzemiosła. Znany jako ośrodek
kultu maryjnego
. Zniszczony w czasie
najazdu szwedzkiego
podupadł i rozwinął się dopiero po
II wojnie światowej
. Wtedy to stał się centrum
Zagłębia Siarkowego
oraz wykształconego na nim
Okręgu Przemysłowego
. Nazwa miastaNazwa miasta Tarnobrzega nawiązuje do rodziny szlacheckiej, która to ufundowała miasto –
Tarnowskich
. Nazwa Tarnobrzeg przeważyła nad innymi proponowanymi nazwami: "Tarnodwór" czy "Nowy Tarnów". W latach
PRL
, w ramach deburżuaizacji próbowano przeforsować fałszywą tezę, iż nazwa Tarnobrzeg związana jest z
tarniną
, która porastała brzeg Wisły[7]. GeografiaTarnobrzeg leży w
Kotlinie Sandomierskiej
na
Podkarpaciu Północnym
. Dominują
gleby bielicowe
, na terenach nabrzeżnych
mady rzeczne
oraz piaszczyste brzegi. Dużo gruntów zostało zalesionych. W rejonie Tarnobrzega jest wiele lasów wchodzących w skład
Puszczy Sandomierskiej
. Głównymi drzewami są:
sosna zwyczajna
,
dąb szypułkowy
,
olsza czarna
,
buk
i
brzoza
. Administracyjne osiedla Tarnobrzega Osiedla TarnobrzegaTarnobrzeg podzielony jest na 15 osiedli będących
jednostkę pomocniczą gminy
. Potocznie, jak i w mediach, używa się zamiennie sformułowania "dzielnica". Administracyjne osiedla nawiązują do dawnych, historycznych odrębnych jednostek (gmin, wiosek, osad). Większość z nich przyłączona została w 1976 r. Tarnobrzeg stał się wtedy jednym z większych miast Polski pod względem zasięgu terytorialnego. Nienaturalne rozszerzenie granic miasta związane było z silną rozbudową przemysłu siarkowego, powstawaniem nowych osiedli mieszkaniowych oraz ustanowieniem stolicy nowopowstałego województwa. Powody rozszerzenia należy upatrywać w prognozach związanych z rokiem 2000, szacowano wtedy, że miasto przekroczy 100 tys. mieszkańców, oraz utworzy z Sandomierzem
konurbację
. Kolejnym powodem była chęć zmniejszenia dysproporcji pomiędzy
ówcześnie 40 tysięczną
Stalową Wolą
a
26 tysięcznym
Tarnobrzegiem – stolicą województwa[8]. Ustanowiony w 1976 r. zasięg administracyjny prawie w całości pokrywa się z dawnymi posiadłościami rodu Tarnowskich (wyjątek stanowi
Trześń
, która to znalazła się w gminie Gorzyce). Lista osiedli powołanych na podstawie uchwał Rady Miasta:
Dzików
,
Miechocin
,
Mokrzyszów
,
Nagnajów
,
Ocice
,
Piastów
,
Przywiśle
,
Serbinów
,
Siarkowiec
,
Sielec
,
Sobów
,
Stare Miasto
, Wielopole,
Wielowieś
,
Zakrzów
. Lista pozostałych jednostek urbanistycznych znajduje się w haśle
Osiedla Tarnobrzega
. Historia
- ok.
1000
– pierwsze osady w okolicach
Miechocina
- ok.
1132
– parafia w Miechocinie
- ok.
1160
– budowa
kościoła Marii Magdaleny w Miechocinie
- ok.
1215
– powstaje parafia w
Wielowsi
-
1349
– Rafał z Tarnowa wziął za żonę dziedziczkę Wielowsi, Dzierżkę, powstanie rodu
Tarnowskich
linii wielowiesjsko-dzikowskiej
ściśle związanej z obszarem współcześnie utożsamianym z Tarnobrzegiem
- XIV wiek – budowa pierwszego warownego zamku w Dzikowie
- 1542 – czteromiesięczna wizyta króla
Zygmunta Starego
, królowej
Bony
wraz z dziećmi w związku z epidemią ("morowe powietrze") w
Krakowie
-
1522
– Andrzej Ossoliński sprzedał Janowi Spytkowi Tarnowskiemu
zamek dzikowski
-
28 maja
1593
– przywilej fundacyjny na
prawie magdeburskim
nadany został
Stanisławowi Tarnowskiemu
przez króla
Zygmunta III Wazę
, powstanie Nowego Tarnowa, który ostatecznie przyjmuje nazwę Tarnobrzega
- ok.
1645
– budowa murowanego zamku w Dzikowie
-
1676
– fundacja
kościoła i klasztoru oo. Dominikanów
-
1678
–
cudowny obraz
z dworu w
Dzikowie
przeniesiony został do kościoła oo. Dominikanów
-
14 kwietnia
1681
– potwierdzenie lokacji miasta przez
Jana III Sobieskiego
- XVI wiek – początki osadnictwa żydowskiego
-
1734
–
konfederacja dzikowska
w obronie króla
Stanisława Leszczyńskiego
-
1772
–
I rozbiór Polski
, Tarnobrzeg pod
zaborem austriackim
(jako część
Galicji
)
-
1815
– wielkie powodzie w Wielowsi
-
1855
– siedziba
powiatu
-
1864
– pierwsza szkoła w Tarnobrzegu, fundacja pierwszego szpitala
-
1867
– siedziba starostwa tarnobrzeskiego, wyodrębnienie z Tarnobrzega Dzikowa jako osobnej gminy wiejskiej
-
1887
– połączenie kolejowe
-
1888
- wielki pożar, prawie doszczętne zniszczenie miasta
-
1894
– fundacja szpitala publicznego im. Zofii z Zamoyskich Tarnowskiej (funkcjonuje do dziś)
-
1904
– pierwsza koronacja
obrazu Matki Bożej Dzikowskiej
, odsłonięcie pomnika
Bartosza Głowackiego
-
1909
– powstanie Cesarsko-Królewskiej Wyższej Szkoły Realnej
-
1913
– budowa
dworca kolejowego
-
1915
– duże zniszczenia miasta w wyniku ofensywy armii carskiej
- październik
1918
– wycofanie się wojsk austriacko-węgierskich, podporządkowanie się
Polskiej Komisji Likwidacyjnej
w Krakowie
- listopad
1918
– wystąpienia chłopskie, których skutkiem było powstanie samozwańczej, lecz sprawującej efektywną władzę
Republiki Tarnobrzeskiej
; jednym z jej założeń było ukształtowanie nowego "państwa" na wzór Republiki Rad
-
1919
– pacyfikacja Republiki przez wojska polskie, faktyczne włączenie w skład
państwa polskiego
-
1927
– "zjazd dzikowski" Stronnictwa Demokratycznego
-
1941
–
1944
– działalność
oddziału partyzanckiego Jędrusiów
- czerwiec
1941
– lipiec
1942
– utworzenie getta dla ludności żydowskiej; w 1939 r. Żydzi stanowili 67% ludności miasta, głównie chasydzi
-
5 sierpnia
1944
– wyzwolenie miasta, wejście
Armii Czerwonej
-
1953
– odkrycie złóż
siarki
- od
1957
– szybki rozwój miasta; powstanie nowych osiedli, rozbudowa
przemysłu siarkowego
, wykształcenie się
okręgu przemysłowego
-
1975
– siedziba władz
województwa tarnobrzeskiego
-
1976
– rozszerzenie administracyjnych granic miasta, przyłączenie:
Miechocina
,
Machowa
,
Wielowsi
,
Nagnajowa
,
Sielca
,
Sobowa
,
Ocic
,
Mokrzyszowa
,
Zakrzowa
-
lata 90. XX wieku
– załamanie się przemysłu siarkowego, początek stagnacji w rozwoju miasta
-
1999
– w wyniku reformy administracyjnej Tarnobrzeg został
powiatem grodzkim
oraz siedzibą
powiatu ziemskiego
-
1999
–
Jan Paweł II
podczas VII pielgrzymki do Polski ląduje w Tarnobrzegu w celu celebrowania
Mszy
w
Sandomierzu
-
2010
–
w wyniku powodzi katastrofalnie
dwukrotnie zalano północne i zachodnie części miasta
Do 1772 Tarnobrzeg integralnie związany był z ziemią i województwem sandomierskim | 1772 – 1918 Królestwo Galicji i Lodomerii | 1918 – 1919 Republika Tarnobrzeska | 1919 – 1939 województwo lwowskie | 1939 – 1944 Generalne Gubernatorstwo (dystrykt krakowski, powiat dębicki) | 1944 – 1975 województwo rzeszowskie | 1975 – 1998 województwo tarnobrzeskie | Od 1999 województwo podkarpackie |
Gospodarka Wydobywanie siarkiTarnobrzeg był centrum wydobywania i przetwarzania
siarki
i kwasu siarkowego (zobacz: "
Siarkopol
"), lecz zamknięto wszystkie kopalnie siarki, kiedy stało się to ekonomicznie nieopłacalne. Najpierw została zamknięta kopalnia w Piasecznie, następnie kopalnia Machów (po 40 latach wydobywania siarki – kopalnia Machów była największą odkrywkową kopalnią siarki w
Europie
), a na końcu, w latach dziewięćdziesiątych, kopalnia Jeziórko. Ta ostatnia była eksploatowana nieco dłużej, gdyż stosowano tam nowocześniejsze metody wydobycia siarki (metodą podziemnego wytopu), co ograniczało liczbę potrzebnych ludzi do pracy i skutkowało przez długi czas rentownością produkcji. Obecnie kopalnie Machów i Piaseczno zalewane są przez wodę z
Wisły
i tworzone są tam
sztuczne zbiorniki
. Od lat dziewięćdziesiątych XX stulecia na terenach zakładów
Siarkopol
działa
Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna
. Realizowane i przygotowywane inwestycje w Tarnobrzegu- program kompleksowej poprawy gospodarki wodnej współfinansowany z unijnego
Funduszu Spójności
– rozbudowa sieci kanalizacyjnej i modernizacja ujęcia wody
- modernizacja stadionu piłkarskiego
KS Siarka
- budowa dwupasmowej obwodnicy kategorii
GP
[]
- budowa mostu nad Wisłą na wysokości
os. Zakrzów
w ramach budowy drogi ekspresowej
S74
[]
- rekultywacja terenów posiarkowych (po zabezpieczeniu byłej
odkrywkowej kopalni
siarki
i zalaniu jej wodą z Wisły, powstał
Zalew Machowski
)
| Zdjęcie panoramiczne zalewu z 2009 roku |
Zdjęcie panoramiczne zalewu z
2009
roku BudownictwoWspółczesna architektura Tarnobrzega | Główny plac miasta, dawny rynek – współczesny widok Placu Bartosza Głowackiego, ze względu na czerwoną betonową kostkę nazywany przez mieszkańców Placem Czerwonym |
Główny plac miasta, dawny rynek – współczesny widok Placu Bartosza Głowackiego, ze względu na czerwoną betonową kostkę nazywany przez mieszkańców Placem Czerwonym | Sąd Okręgowy i Rejonowy, Prokuratura Okręgowa i Rejonowa w Tarnobrzegu |
Sąd Okręgowy i Rejonowy, Prokuratura Okręgowa i Rejonowa w Tarnobrzegu | Jeden z bloków wybudowanych przez TTBS |
Jeden z bloków wybudowanych przez TTBS | Panorama osiedla Serbinów, w przeważającej mierze prostokątne bloki mieszkalne |
Panorama osiedla Serbinów, w przeważającej mierze prostokątne bloki mieszkalne | Fontanna na placu Antoniego Surowieckiego |
Fontanna na placu Antoniego Surowieckiego | Kontrowersyjny pomnik Jana Pawła II na ul. Warszawskiej |
Kontrowersyjny pomnik Jana Pawła II na ul. Warszawskiej Niewielkie Stare Miasto składa się z kamienic skupionych wokół rynku. Pozostała część miasta (ponad 80 procent) powstała już po II wojnie światowej. Wraz z pojawieniem się przemysłu siarkowego masowo budowano osiedla mieszkalne (przeważającym materiałem budowlanym była
wielka płyta
), a także różnorakie obiekty: stadion, sąd okręgowy, halę OSiR. W Tarnobrzegu zbudowano także ponad 8-kondygnacyjne budynki mieszkalne z wielkiej płyty. Obecnie, poprzez zalanie wyrobiska po kopalni Machów, władze miasta starają zmienić wizerunek Tarnobrzega z "przemysłowego blokowiska" na nowoczesny ośrodek turystyczny. BezrobociePoniższy wykres przedstawia bezrobocie w Tarnobrzegu na tle bezrobocia w Polsce oraz województwie Podkarpackim[9]. Edukacja
W Tarnobrzegu jest 14 przedszkoli, 10 szkół podstawowych, 6 gimnazjów, 12 szkół ponadgimnazjalnych oraz 9 szkół wyższych. Największa z nich –
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
– powstała w 2001 roku[10] oraz
Kolegium Nauczycielskie
– powstałe w 1991 r. Komunikacja Transport publiczny- Miejska Komunikacja Samochodowa
MKS Tarnobrzeg
. Firma obsługuje 11 linii na terenie miasta i okolic (m.in.: trasę Tarnobrzeg – Sandomierz). Zajezdnia autobusowa znajduje się przy ulicy Zwierzynieckiej.
-
PKS
. Dworzec PKS znajduje się przy ulicy Mickiewicza PKS Tarnobrzeg
Sp z o.o.
Przedsiębiorstwo wchodzi w skład
"Grupy Auto Orbis Bus"
.
-
PKP
.
Dworzec PKP
znajduje się przy ulicy Dworcowej.
- Prywatni przewoźnicy – świadczący usługi na terenie miasta i okolic.
Drogi w TarnobrzeguTarnobrzeg przecinają dwie drogi wojewódzkie nr
DW723
i
DW871
(do niedawna
droga krajowa nr 84
). Przez część miasta przebiega także
droga krajowa nr 9
. Obecnie planowana jest budowa obwodnicy Tarnobrzega. Główne ulice Tarnobrzega to:
Wisłostrada
,
Sienkiewicza
,
Sikorskiego
, Warszawska, Mickiewicza, Orląt Lwowskich, Litewska (d. Bema), Kopernika oraz Kwiatkowskiego. Niesakralne zabytki Tarnobrzega | Neobarokowy Zamek Dzikowski wraz zespołem pałacowo-parkowo-ogrodowym w Dzikowie |
Neobarokowy Zamek Dzikowski wraz zespołem pałacowo-parkowo-ogrodowym w Dzikowie | Pomnik Bartosza Głowackiego w Tarnobrzegu |
Pomnik Bartosza Głowackiego w Tarnobrzegu | Dworzec kolejowy z 1913 roku |
Dworzec kolejowy z 1913 roku | Biblioteka Miejska (dawna synagoga) |
Biblioteka Miejska (dawna synagoga) | Dworek Myśliwski w Mokrzyszowie |
Dworek Myśliwski w Mokrzyszowie | Szlak architektury drewnianej |
Szlak architektury drewnianej | Małopolska Droga św. Jakuba |
Małopolska Droga św. Jakuba Turystyka
Przez Tarnobrzeg przebiega jedna z tras
Szlaku Architektury Drewnianej
[11] województwa podkarpackiego. Od 2007 r. także
Szlak Chasydzki
[12][13]. Z Tarnobrzega można alternatywnie rozpocząć
Małopolską
Drogę św. Jakuba
, której nieprzerwany szlak prowadzi przez całą
Europę
do
Santiago de Compostela
. W bezpośrednim sąsiedztwie Tarnobrzega znajdują się:
Sandomierz
,
Koprzywnica
(obie miejscowości znane choćby z przebiegającego przez nie
szlaku cysterskiego
),
Ujazd
z
Krzyżtoporem
,
Klimontów
oraz oddalony o ok. 14 km
Baranów Sandomierski
(do Baranowa prowadzi zielony szlak
PTTK
Sandomierz – Majdan Królewski). Najważniejsze atrakcje turystyczne TarnobrzegaMiejsce: | Administracyjne Osiedle: | Ważne informacje: | Uwagi: |
---|
Barokowy kościół i
klasztor Dominikanów
z końca
XVII wieku
| Stare Miasto | Sanktuarium
Matki Bożej Dzikowskiej (Tarnobrzeskiej)
, pierwszy punkt
Tarnobrzeskiej Drogi św. Jakuba
| kościół otwarty w godzinach 6:00 – 19:00 | Kaplica i
klasztor Dominikanek
wraz z
kościołem św. Gertrudy i św. Michała
z połowy XIX wieku |
Wielowieś
| przy klasztorze dominikanek znajduje się grób założycielki zgromadzenia
służebnicy bożej
Matki Kolumby Białeckiej
| prace konserwatorskie wewnątrz kościoła |
Pałac Tarnowskich
w
Dzikowie
wraz z kompleksem parkowo – ogrodowym | Stare Miasto | obecnie trwają prace nad przeniesieniem tam
Muzeum Historycznego Miasta Tarnobrzega
| gruntowne prace konserwatorskie i remontowe, możliwe zwiedzanie piwnic |
Cmentarz żydowski
|
Serbinów
| założony w 1930 roku, z zabytkowym Ohelem | |
Synagoga
wybudowana w miejscu
Starej synagogi
| Stare Miasto | obecnie Miejska Biblioteka Publiczna | | Gotycki
kościół św. Marii Magdaleny
z
XIV wieku
|
Miechocin
| | zamknięty poza godzinami nabożeństw | neogotycki Pałac Myśliwski (Szindlerów) |
Mokrzyszów
| obecnie zaadaptowany pod potrzeby Centrum Kształcenia Nauczycieli | |
Kościół M.B. Nieustającej Pomocy
|
Serbinów
| relikwie
bł. Edmunda Bojanowskiego
,
św. Jana Bosko
,
św. Zygmunta Gorazdowskiego
,
bł. Matki Teresy z Kalkuty
,
św. Faustyny Kowalskiej
,
św. Joanny Beretty Molli
,
św. Ojca Pio
i
św. Alberta Chmielowskiego
| Kaplica Wieczystej Adoracji czynna całą dobę, górny kościół otwarty w godzinach nabożeństw | klasycystyczny Dwór Padewiczów |
Nagnajów
| położony tuż przy
Wisłostradzie
| |
Las Zwierzyniecki
|
Serbinów
| pozostałość
Puszczy Sandomierskiej
| |
Zalew Machowski
|
Nagnajów
/
Miechocin
| sztuczny zbiornik powstały na terenach dawnej kopalni siarki, położony tuż przy
Wisłostradzie
| otwarty w 2010 | Kultura
Tarnobrzeg posiada sieć instytucji z dziedziny kultury. Tworzą ją m.in.: sieć bibliotek publicznych, biblioteki parafialne (klasztorna OO. Dominikanów, parafii serbinowskiej) i biblioteki szkolne (w tym uczelni wyższych). Główne życie miasta skupione jest w Tarnobrzeskim Domu Kultury (dawna nazwa Wojewódzki Dom Kultury). W nim odbywają się spektakle teatralne (w tym
Barbórkowa Drama Teatralna
) oraz projekcje filmowe. 8 stycznia 2008 roku zamknięto Kino Wisła[14] spełniające dotychczas tę funkcję. Amatorskie życie kulturalne skupia także Środowiskowy Dom Kultury[15] działający przy Tarnobrzeskiej Spółdzielni Mieszkaniowej oraz grupy teatralne i muzyczne powstałe na
Serbinowie przy tamtejszej parafii
[16]. Wymienione ośrodki w przeważającej mierze organizują zajęcia dla dzieci i młodzieży. Sporadycznie koncerty muzyki poważnej organizuje
Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega
. W mieście działa także półamatorski Teatr Modulo. Imprezy cykliczne Media Sport-
Siarka Tarnobrzeg
– klub piłkarski[30] i koszykarski[31]
-
Klub Tenisa Stołowego Wisan Forbet Tarnobrzeg
– 18-krotny drużynowy mistrz Polski w tenisie stołowym kobiet, trzykrotny finalista Pucharu Europy (zwycięstwo w finale Pucharu w sezonie 2008/2009)
- Uczniowski Klub Sportowy "Wspólnota" Serninów Tarnobrzeg[32]
- Osiedlowy Klub Sportowy Wielowieś Tarnobrzeg[33]
- Osiedlowy Zespół Sportowy "Iskra" Sobów Tarnobrzeg[34]
- Osiedlowy Klub Sportowy Mokrzyszów Tarnobrzeg[35]
- Osiedlowy Zespół Sportowy "Koniczynka" Ocice Tarnobrzeg[36]
- OSiR – Ośrodek Sportu i Rekreacji "Wisła"
- TSSPS Bartosze – Klub Siatkarski
Ludzie związani z Tarnobrzegiem | Stanisław Tarnowski |
Stanisław Tarnowski | Hieronim Dekutowski |
Hieronim Dekutowski | Robert Korzeniowski |
Robert Korzeniowski | Andrzej Mleczko |
Andrzej Mleczko | Iwona Kutyna |
Iwona Kutyna | Grób Matki Kolumby Białeckiej |
Grób Matki Kolumby Białeckiej Tarnobrzeżanie
-
Stanisław Jachowicz
– poeta, pedagog, bajkopisarz
-
Iwona Kutyna
– dziennikarka, prezenterka
Panoramy
-
Stanisław Tarnowski
– rektor
Uniwersytetu Jagiellońskiego
-
Andrzej Mleczko
– rysownik, satyryk
-
Hieronim "Zapora" Dekutowski
– harcerz, dowódca
AK
, odznaczony pośmiertnie Sigillum Civis Virtuti
-
Michał Józefczyk
– katolicki duchowny, społecznik, inicjator powstania parafii tarnobrzeskich, uznany za Tarnobrzeżanina XX wieku, Tarnobrzeżanina 2008 roku, odznaczony Sigillum Civis Virtuti
-
Alfred Freyer
– lekkoatleta
-
Róża Kolumba Białecka
–
służebnica boża
, założycielka
dominikanek
-
Czesław Schabowski
– pisarz
-
Julia Rodzińska
– dominikanka,
katolicka męczennica
, błogosławiona
-
Władysław Jan "Jędruś" Jasiński
– dowódca
Jędrusiów
, odznaczony pośmiertnie Sigillum Civis Virtuti
-
Mariusz Kukiełka
– piłkarz
-
Robert Korzeniowski
– olimpijczyk, odznaczony Sigillum Civis Virtuti
-
Jacek Zieliński
– piłkarz i trener
-
Max Beer
– historyk, działacz komunistyczny
Honorowi obywateleHonorowi Obywatele Miasta Tarnobrzega – tytuł ustanowiony 27 marca 2008 r. przez Radę Miasta Tarnobrzega[37]. Tytuł przyznaje Rada Miasta na wniosek Kapituły. Najwyższym odznaczeniem nadawanym przez władze Tarnobrzega pozostaje
Sigillum Civis Virtuti
. W 2000 r. Rada Miasta przyznała tytuł "Tarnobrzeżanina XX wieku" i otrzymał go ks. prałat
Michał Józefczyk
. Kościoły i związki wyznaniowe w Tarnobrzegu
Katolickie świątynie Tarnobrzega | Klasztor dominikanów – wnętrze kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z cudownym obrazem Matki Bożej Dzikowskiej (Tarnobrzeskiej) |
Klasztor dominikanów – wnętrze kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z cudownym obrazem Matki Bożej Dzikowskiej (Tarnobrzeskiej) | Parafia serbinowska – wnętrze kościoła Matki Bożej Nieustającej Pomocy |
Parafia serbinowska – wnętrze kościoła Matki Bożej Nieustającej Pomocy Gotycki kościół św. Marii Magdaleny w Miechocinie
XIX wieczny neogotycki klasztor dominikanek w Wielowsi
| Kościół Chrystusa Dobrego Pasterza w Mokrzyszowie |
Kościół Chrystusa Dobrego Pasterza w Mokrzyszowie | Kaplica Wszystkich Świętych na cmentarzu w Sobowie |
Kaplica Wszystkich Świętych na cmentarzu w Sobowie
Rzymski Katolicyzm
Starokatolicyzm
- parafia Męczenników Narodu Polskiego (od 2009 r.)[60]
Protestantyzm
- Kościół Chrześcijan Baptystów[]
- Kościół Zielonoświątkowy[]
- Wspólnota Golgota[]
Tarnobrzeskie wieżowce i wysokościowceBudynki według wysokości[]: - Budynek sądu
- Budynek szpitala wojewódzkiego
- Budynek byłego urzędu wojewódzkiego
- Bloki:
- 11- kondygnacyjne bloki przy
ul. Sienkiewicza
- 11- kondygnacyjne bloki przy ul. Sikorskiego
- 11- kondygnacyjne bloki przy ul. Zwierzynieckiej
- 11- kondygnacyjne bloki przy ul. Kard. Wyszyńskiego
- 11- kondygnacyjny blok przy ul. E. Kwiatkowskiego
| Panorama Serbinowa |
Panorama Serbinowa Kwestie językowe
Nazwa miasta – Tarnobrzeg – sprawia problemy
deklinacyjne
. Szczególnie kłopotliwy jest dopełniacz i narzędnik: do Tarnobrzega, z Tarnobrzega / do Tarnobrzegu, z Tarnobrzegu. Mieszkańcy miasta używają formy do Tarnobrzega podkreślając, iż jest to historyczna forma używana w samym mieście nawiązująca do pierwotnej nazwy Nowego Tarnowa. Natomiast zwolennicy formy do Tarnobrzegu podkreślają logiczną analogię miasta
Kołobrzeg
i
Brzeg
. W radiowo-telewizyjnych językowych programach poradnikowych profesorowie
Bralczyk
i
Miodek
stali na stanowisku, iż obie formy są poprawne, ze wskazaniem na formę do Tarnobrzega, gdyż, mimo iż nie logiczna, to ona właśnie bliższa jest miejscowej ludności, a do Tarnobrzegu jest formą stosunkowo nową i utożsamiana z ludnością napływową[61], przybyłą po odkryciu złóż siarki, a mimo iż w mniejszości próbującą narzucić własną odmianę większości. ”Poradnia językowa
Polskiej Akademii Nauk
”, ”Uniwersalny słownik języka polskiego PWN”, ”Słownik języka polskiego sjp.pl” podają jako jedyną poprawną formę do Tarnobrzega[62][63]. Kuriozum tej sytuacji jest nazewnictwo urzędów w mieście: Prezydent Miasta Tarnobrzeg, Urząd Miasta Tarnobrzeg, Rada Miasta Tarnobrzeg, co analogicznie porównywalne mogłoby być z niepoprawnymi formami Prezydent Miasta Warszawa, Prezydent Miasta Kraków. Na stronach tarnobrzeskiego Biuletynu Informacji Publicznej funkcjonuje Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzeg[64], jednak już na tej samej stronie przy odwołaniu do statutu Muzeum oraz na oficjalnej stronie Muzeum funkcjonuje nazwa Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega[65]. Podobnie formę Tarnobrzega przyjmują wszystkie inne instytucje, urzędy i obiekty użyteczności publicznej (np.: Biblioteka Miejska[66], Dni Tarnobrzega[67]). Jedynymi niedyskusyjnymi formami są: w Tarnobrzegu, o Tarnobrzegu, z Tarnobrzegiem. Zobacz też Bibliografia- Tarnobrzeg – Dzieje miasta 1593-1939: praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka
- Tarnobrzeg Gród Leliwitów – Aleksandra Janas, Adam Wójcik, Marek Pietras
- Tarnobrzeg : z dziejów miasta i powiatu – Michał Marczak
- Tarnobrzeskie dziedzictwo kultury : tradycja i współczesność – praca zbiorowa, [aut.] Kazimierz Błasiak
- Z dziejów Tarnobrzega, Dzikowa, Miechocina, Wielowsi i Mokrzyszowa: przegląd wydarzeń – oprac. Aleksandra Janas i Adam Wójcik
Przypisy- ↑ 1,0 1,1 Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w
2008
r. (
GUS
),
[1]
- ↑
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym, stan 31.12.2009
- ↑
http://we.pwn.pl/pdf/27_187.pdf
- ↑ Faktyczna odległość między Pl. Bartosza Głowackiego w Tarnobrzegu a Rynkiem Starego Miasta w Sandomierzu, czyli dwóch centralnych punktów tych miejscowości to 14 km.
- ↑ Do dawnego województwa sandomierskiego nawiązywało województwo tarnobrzeskie z lat 1976-1999. Do terenu dawnej ziemi sandomierskiej nawiązuje też zasięg rzymskokatolickiej
diecezji sandomierskiej
- ↑
Niezalezna.pl
- ↑ Nazwa miejscowa Tarnobrzeg pochodzi od nazwiska Stanisława Tarnowskiego, kasztelana sandomierskiego, który w 1593 roku założył miasto na terenie wsi Miechocin. Nazwa nie przyjęła się zbyt szybko, skoro zapisy z 1662 roku nie wymieniają miejscowości Tarnobrzeg, traktując ją jako małą wioskę należącą do Dzikowa. Pierwszy człon omawianej nazwy miejscowej Tarno- (od Tarnowskiego) połączony został z elementem -brzeg, wskazującym na nadwiślańskie położenie miasta. Kazimierz Rymut w Nazwach miast Polski (Wrocław 1987) zdecydowanie wskazuje na związek Tarnobrzega z geograficznym usytuowaniem miasta i z nazwiskiem jego założyciela. Natomiast
Stanisław Rospond
wysuwa także hipotezę, iż Tarnobrzeg mógł oznaczać brzeg Wisły porosły tarniną (por. Słownik etymologiczny miast i gmin PRL Wrocław 1984). Za:
[2]
, dostęp 01.07.2010
- ↑ Był to jedyny przypadek, kiedy to znacznie mniejsza miejscowość stała się stolicą województwa. Innym przykładem było
województwo sieradzkie
. Tam jednak
Zduńska Wola
była minimalnie większa, o ok. 300 mieszkańców.
- ↑ Wykres stworzony na podstawie strony
Powiatowego Urzędu Pracy w Tarnobrzegu
- ↑
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. prof. Stanisława Tarnowskiego w Tarnobrzegu
- ↑
Podkarpacki Szlak Architektury Drewnianej
- ↑
Szlak chasydzki – atrakcją i szansą rozwoju
- ↑
Mapa szlaku chasydzkiego
- ↑
Tarnobrzeg: Kino "Wisła" znów zamknięte – 8 stycznia 2008
- ↑
Tarnobrzeska Spółdzielnia Mieszkaniowa :: Witamy na naszej stronie
- ↑
Parafia MBNP Tarnobrzeg
- ↑
Konkurs Piosenki Wygraj Sukces
- ↑
XXXII Barbórkowa Drama Teatralna :: Tarnobrzeg info :: Tinfo – Tarnobrzeg, info i kropka
- ↑
Miejska Telewizja Tarnobrzeg
- ↑
INFORMACJE Z REGIONU / Strona główna – Radio Leliwa
- ↑
Polskie Radio Rzeszów – Kontakt
- ↑
Redakcja – Tygodnik Nadwiślański
- ↑
SZTAFETA – Kontakt – Tygodnik Sztafeta – Stalowa Wola – Nisko – Tarnobrzeg – Leżajsk – Sandomierz
- ↑
Tarnobrzeg – wiadomości, aktualności, forum, zdjęcia, informator – echodnia.eu/tarnobrzeg
- ↑
Tarnobrzeg – nowiny24.pl – informacje, artykuły, wydarzenia
- ↑
Super Nowości – dziennik południowo-wschodniej Polski – Redakcja
- ↑
Kwartalnik Dzikovia
- ↑
TwójRegion24.pl – Tarnobrzeg
- ↑
Tarnobrzeg info :: Tinfo – Tarnobrzeg, info i kropka
- ↑
KS Siarka Tarnobrzeg
- ↑
Oficjalna strona internetowa klubu koszykarskiego ASK KS Siarka Tarnobrzeg
- ↑
Strona klubowa Strona internetowa klubu Wspólnota Serbinów Tarnobrzeg. Aktualności, wyniki, mecze, tabele i statystyki
- ↑
Strona klubowa Strona internetowa klubu OKS Wielowieś. Aktualności, wyniki, mecze, tabele i statystyki
- ↑
Strona klubowa Strona internetowa klubu Iskra Sobów Tarnobrzeg. Aktualności, wyniki, mecze, tabele i statystyki
- ↑
Strona klubowa OKS Mokrzyszów. Aktualności, wyniki, mecze, tabele i statystyki
- ↑
Oficjalna strona Koniczynki Ocice
- ↑
Uchwała Rady Miasta o ustanowieniu Tytułu Honorowy Obywatel Miasta Tarnobrzeg
- ↑
Uchwała Rady Miasta o nadaniu Tytułu Honorowego Obywatela Tarnobrzega dla Edwarda Frankowskiego
- ↑
Uchwała Rady Miasta o nadaniu Tytułu Honorowego Obywatela Tarnobrzega dla Tadeusza Nowaka
- ↑
ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH NR 1
- ↑
Lech Kaczyński Honorowym Obywatelem Tarnobrzega
- ↑
Prezydent Lech Kaczyński w Tarnobrzegu – zdjęcie nr 1 – 12 maja 2009
- ↑
Przyznano medal, nadano tytuł
- ↑
Tarnobrzeg: Radni przyznali medal Sigillum Civis Virtuti i Tytuł Honorowego Obywatela Tarnobrzega – 4 maja 2010
- ↑
Tarnów ON-LINE
- ↑
Diecezja Sandomierska: Instytucje Diecezjalne
- ↑
Diecezja Sandomierska: Instytucje Diecezjalne
- ↑
Diecezja Sandomierska: Instytucje Diecezjalne
- ↑
: Dominikanie z Tarnobrzega
- ↑
Diecezja Sandomierska: Instytucje Diecezjalne
- ↑
Diecezja Sandomierska: Instytucje Diecezjalne
- ↑
Internetowa strona parafii
- ↑
Diecezja Sandomierska: Instytucje Diecezjalne
- ↑
Parafia MBNP Tarnobrzeg
- ↑
Diecezja Sandomierska: Instytucje Diecezjalne
- ↑
Diecezja Sandomierska: Instytucje Diecezjalne
- ↑
Strona internetowa parafii
- ↑
Parafia pw. Miłosierdzia Bożego w Tarnobrzegu
- ↑
Diecezja Sandomierska: Instytucje Diecezjalne
- ↑
Parafia PNKK w Tarnobrzegu
- ↑ Specyfiką ludności napływowej była jej pozycja w mieście. Często byli to ludzie wykształceni (inżynierowie zatrudniani w siarkowych zakładach przemysłowych, lekarze, prawnicy), co też sprawiało, że ich wpływ na miasto był większy, niż sugerowałaby to rzeczywista liczebność. Zdecydowana większość Tarnobrzeżan pochodzi z samego Tarnobrzega lub terenów współczesnych powiatów ziemskich:
tarnobrzeskiego
i
sandomierskiego
. Etnicznie ludność okolic Tarnobrzega zaliczana jest do grupy
Lasowiaków
, która wykształciła własną gwarę.
- ↑
Za wzorcową należy uznać formę podawaną przez Słownik nazw geograficznych oraz Słownik nazw miejscowości i mieszkańców: do Tarnobrzega. Drugą formę można zaakceptować w komunikacji potocznej.
- ↑
Wiele nazw własnych różni się w odmianie od równobrzmiących nazw pospolitych. Nazwy pospolite, przechodząc do kategorii nazw własnych, zmieniają funkcję, a niektóre też odmianę. Takim przypadkiem jest Nowy Świat – Nowego Światu, Tarnobrzeg – Tarnobrzega, chociaż coraz częstsze jest Tarnobrzegu
- ↑
Biuletyn Informacji Publicznej – Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega
- ↑
Muzeum Historyczne Miasta Tarnobrzega
- ↑
Samorządowa instytucja kultury miasta Tarnobrzega
- ↑
Dni Tarnobrzega 2010, dostęp 21 sierpnia 2010
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Tarnobrzeg":
Zakon Kaznodziejski
...
Małopolska Droga św. Jakuba
...
Czernihów
...
Stare Miasto
...
Polskie zamki i twierdze
...
Tarnów
położonym 38 km na północny wschód
Mielcu
znajduje się
Port lotniczy
(Port Lotniczy Tarnów/Tarnobrzeg) wykorzystywany przez miejscowy aeroklub oraz PZL Mielec. Odbywają się stamtąd pasażerskie ...
Festiwal filmowy
...
Województwo lwowskie
...
Podział administracyjny Polski 1975-1998
...
Wisła
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Tarnobrzeg":
202. Historia geologiczna i budowa Polski. Rozmieszczenie zasobów mineralnych (plansza 10)
...
Przemysł przetwórczy w Polsce (plansza 13)
kwas siarkowy, sól, soda kaustyczna i kalcynowana, chlor
Tarnobrzeg, Inowrocław, Janików, Kraków
...
201. Środowisko przyrodnicze Polski (plansza 16)
...
|