Struktura perowskitu ABX
3. Kolorem żółtym zaznaczono
jony
A, czerwonym - B, zaś zielonym - aniony X
Perowskity - grupa nieorganicznych
związków chemicznych
,
soli
o ogólnym wzorze ABX3, gdzie A - to zwykle
kation
metalu
z grupy
litowców
lub
berylowców
(rzadziej któregoś z
metali przejściowych
), B - to kation o
liczbie koordynacyjnej
równej 6 (najczęściej
tytan
,
niob
,
tantal
,
mangan
), zaś X - to zazwyczaj anion tlenkowy O2-, rzadziej halogenkowy lub siarczkowy. Nazwa tej grupy związków pochodzi od minerału perowskitu CaTiO3, reprezentatywnego przedstawiciela grupy.
Peroskwit został odkryty został w roku
1839
przez Gustava Rose w górach
Ural
i nazwany na cześć mineraloga
rosyjskiego
, L. A. Perowskiego.
Opis struktury
Struktura perowskitów może być opisana przez regularną sieć płasko-centrowaną (FCC) z jonem B4+ w centrum sieci, otoczonym przez 6 anionów tlenkowych na środkach każdej ze ścian i z 8 jonami A2+ w narożach sześcianu (każdy o
liczbie koordynacyjnej
równej 12). W większości związków o tej strukturze
promienie jonowe
B4+ oraz A2+ są mniejsze od wartości implikowanych przez geometrię sieci, toteż nie "stykają się" one z sąsiednimi anionami tlenkowymi, łamiąc pierwszą zasadę
Paulinga
. Na skutek tego, sieć może ulegać odkształceniom, mającym na celu minimalizację jej energii.
Właściwości minerału - perowskitu
Rzadko występujący
minerał
o pseudoregularnej strukturze. Kryształy mają zazwyczaj postać zbliżoną do sześcianów bądź ośmiościanów. Na ścianach kryształów występuje charakterystyczne, równoległe do ich krawędzi prążkowanie. Występuje w
skupieniach
zbitych, ziarnistych, skorupowych, nerkowatych. Jest kruchy, nieprzezroczysty, tworzy odmiany (określone innymi nazwami), zasobne w
niob
,
cer
,
glin
,
żelazo
.
Występowanie
Stanowi składnik niektórych skał ultrazasadowych, zasadowych pegmatytów i łupków krystalicznych. Bywa spotykany w złożach
chromitu
, i tytanomagnetytu. Wspólwystępuje z
magnetytem
,
chromitem
,
klinochlorem
,
diopsydem
,
nefelinem
,
leucytem
,
melilitem
.
Miejsca występowania:
USA
- Magnet Cove w Arkansas,
Kanada
- Oka, Quebec,
Brazylia
- Bagagem,
Rosja
- Złatousti na Uralu,
Szwajcaria
- kanton Valais,
Austria
Tyrol,
Włochy
- dolina Ala, Aosty i Malenco, Monte Somma,
Niemcy
- Badenia.
W Polsce bywa sporadycznie spotykany w trzeciorzędowych
bazaltach
na Dolnym Śląsku k. Niemczy.
Zastosowanie
Z powodu rzadkości występowania nie znajduje praktycznego zastosowania. Interesuje naukowców i kolekcjonerów.
Znaczenie gospodarcze mają tylko niektóre odmiany zasobne w
niob
i
cer
. Ładnie wykształcone kryształy (około 1 cm) znajdowane są w Rosji, Kanadzie, Włoszech.
Bibliografia
- Introduction to Solid State Physics Ch. Kittel,
- J.Żaba - Ilustrowany słownik skał i minerałów – Videograf II Sp. z o.o. - 2003
- J.Bauer – Przewodnik Skały i minerały – Wyd. Multico 1997
Linki zewnętrzne