Wzór ogólny iminy

Iminy - organiczne związki chemiczne powstałe w wyniku kondensacji cząsteczki związku karbonylowego ( aldehydu lub ketonu ) z cząsteczką aminy pierwszorzędowej (RNH₂).

Trwałe iminy z aromatycznymi lub sterycznie rozbudowanymi podstawnikami alkilowymi nazywa się zasadami Schiffa.

Aminy pierwszorzędowe reagując z aldehydami i ketonami tworzą iminy:

Reakcja polega na addycji nukleofilowej aminy, a następnie eliminacji cząsteczki wody. Katalizatory kwasowe ułatwiają zajście reakcji, ale zbyt duża ilość kwasu przeszkadza jej z powodu protonowania aminy.

W przypadku, gdy wyjściowy związek karbonylowy zawiera w cząsteczce atom wodoru α, w pierwszym etapie tworzy się najpierw enamina , która następnie ulega szybkiej tautomeryzacji do iminy:

Zjawisko tautomerii iminowo-enaminowej powoduje, że iminy zachowują się w wielu reakcjach tak, jakby były aminami, co powszechnie wykorzystuje się w syntezie organicznej. Innym zastosowaniem imin jest traktowanie ich jako wygodnej formy "transportowej" dla amin pierwszorzędowych, gdyż można je przeprowadzić w te aminy poprzez prostą redukcję, zaś same iminy są trwalsze i mniej reaktywne od amin pierwszorzędowych.

Zasady Schiffa

Wzór ogólny zasady Schiffa. R₃ nie może być atomem wodoru

Zasady Schiffa są związkami o wzorze ogólnym R₁R₂C=N-R₃; gdzie R₃ jest grupą arylową lub grupą alkilową .

Zasady Schiffa są najbardziej użytecznymi rodzajami imin. Otrzymuje się je w reakcji kondensacji pierwszorzędowych amin z aldehydami aromatycznymi. Są to związki o zabarwieniu żółtym, czerwonym lub pomarańczowym (grupa iminowa spełnia rolę chromoforu ), na ogół łatwe do wyodrębnienia w stanie krystalicznym.

Zasady Schiffa służą do identyfikacji amin głównie aromatycznych oraz jonów wielu metali , z którymi tworzą charakterystycznie zabarwione związki kompleksowe , co jest wykorzystywane w analizie spektrofotometrycznej ( spektrofotometria ). Są też stosowane jako katalizatory polimeryzacji anionowej.

Przykładami zasad Schiffa są:

• o-salicylidenoaminofenol (SAPH),
• N,N-bis(salicylideno)-2,3-diaminobenzofuran (SABF).
• N-benzylidenoanilina ( Ph –N=CH–Ph)
• rodopsyna

Właściwości biologiczne Zasad Schiffa

W literature chemicznej istnieje wiele doniesień na ten temat biologicznej aktywności zasad Schiffa ^[1], np:

• W ostatnich latach udało się wykazać efektywną rolę niektórych zasad Schiffa jako środków przeciwzapalnych, a także inhibitorów lipooksygenazy (Oxphaman i Oxphalin).

• Zasady Schiffa służą gabamimetyki (Progabid).

• Zasady Schiffa fenoli i naftoli wykazują właściwości antybakteryjne (np. Zasady Schiffa kwasu p-aminosalicylowego ( PAS ) wykazują działanie przeciwgruźlicze)

• Zasady Schiffa gossypolu wykazują rówież szereg właściwości biologicznych (przeciwnowotworowe, antymalaryczne, przeciwbakteryjne), przy czym transformacja gossypolu w zasady Schiffa jest dogodną metodą obniżania toksyczności samego gossypolu.

Przypisy