Marksizm był materializmem: antymechanistycznym, dialektycznym, liczącym się z historią, „historycznym", wywodzącym formy społeczne z czynników gospodarczych. Był filozofią świadomie służącą praktyce, polityce, polityce proletariatu, którego zwycięstwo wyprowadzał ze swych założeń jako konieczność.
Marksizm uchodził za pogląd polityczny, nie naukowo-filozoficzny, i pierwotnie poza partią nie miał zwolenników. Po śmierci Marksa i Engelsa czołowi jej przedstawiciele zaczęli, zachowując ich teorie gospodarcze i polityczne, porzucać filozoficzne. Ten stan rzeczy trwał jednakże krótko, sytuacja zmieniła się radykalnie od chwili wystąpienia Lenina.
Kontynuację i dalsze rozwinięcie filozofii Marksa stanowi leninizm, który pojawił się na przełomie XIX i XX wieku, jako nowy etap rozwojowy marksizmu.
