|
Materializm dialektyczny (cz. 2)
„Całokształt stosunków produkcji tworzy ekonomiczną strukturę społeczeństwa, realną podstawę, nad którą się wznosi nadbudowa prawna i polityczna w której odpowiadają pewne formy świadomości społecznej.
Sposób produkcji życia materialnego warunkuje proces społeczny, polityczny i duchowy w ogóle,
nie świadomość ludzi stanowi o ich bycie, lecz odwrotnie, ich byt społeczny stanowi o ich świadomości".
To znaczy że, wśród czynników życia ludzkiego pierwsze miejsce zajmują czynniki społeczne. Jednostki, chcąc czy nie chcąc, muszą się im podporządkować. Wśród czynników społecznych pierwsze miejsce zajmują czynniki materialne, a wśród materialnych gospodarcze. One decydują o formach życia duchowego. Subiektywna świadomość gra niewątpliwie swą rolę, ale sama jest uwarunkowana obiektywnie, gospodarczo.
Czynnikiem decydującym o całym rozwoju i ustroju społecznym, o całej kulturze jest sposób zdobywania środków do życia, czyli sposób produkcji dóbr materialnych. O sposobie tym stanowią siły wytwórcze, czyli ludzie i ich narzędzia pracy, ale także stosunki produkcji, czyli stosunki społeczne, w jakich produkcja się odbywa. Produkcja ma zawsze społeczny charakter, ludzie produkują wspólnie, a stosunki, jakie ich przy produkcji łączą, mogą być różne: może to być stosunek współpracy, jak i wyzysku jednych przez drugich.
|
