Tybetańczycy
(1) Soncen Gampo • Gendun Drup • XIV Dalajlama (2) Jamphel Yeshe Gyaltsen • Carong • Mipham Chokyi Lodro (3) Sogyal Rinpoche • Yungchen Lhamo • Penor Rinpoche
Liczebność ogółem	5.4 mln

Tybetańczycy, mniejszość narodowa w zachodnich Chinach (4,8 mln 1994 r.). Mieszkają głównie w Tybecie , gdzie stanowią około 90% ludności^[]. Zamieszkują również prowincje Qinghai , Syczuan , Gansu , Junnan oraz Indie (historyczny region Ladakh , zwany też niekiedy Tybetem Zachodnim, Sikkim oraz liczne skupiska emigracyjne w stanie Himachal Pradesh , w tym obecna siedziba XIV Dalajlamy Dharamsala ), Nepal i Bhutan . Pod względem antropologicznym zaliczani są do rasy mongoloidalnej ^[]. Posługują się pismem tybetańskim . Wyznają w większości buddyzm tybetański . Głównymi ośrodkami kultu religijnego są Lhasa i Xigazê . Mówią językami tybetańskimi należącymi do tybeto-birmańskiej gałęzi rodziny chińsko-tybetańskiej . Ważniejsze grupy dialektów:

• aka
• gurung
• dalfa
• dihmal
• dingaru
• kiranti
• meju
• murmi
• newari
• toto
• tybetański właściwy

Pokaźna mniejszość prowadzi koczowniczy tryb życia. Ich głównym zajęciem jest hodowla jaków , kóz , owiec i wielbłądów oraz myślistwo . Jednak większość Tybetańczyków prowadzi osiadły tryb życia, zajmując się uprawą jęczmienia , pszenicy , gryki , bobu , ryżu , kukurydzy i tytoniu . Stosunkowo mała ilość gruntów rolnych, i co za tym idzie, zasadniczy brak możliwości pozyskania nowych, odzwierciedliły się silnym uwarstwowieniem społecznym, które z kolei spowodowało tradycję praktyk poliandrycznych i poligynicznych wśród ludności osiadłej w celach gospodarczych.

Genetyka

Tybetańczycy oddzielili się ewolucyjnie od Hanów nie później, niż 3000 lat temu. Od tego czasu w ich genomie pojawiło się ponad 30 mutacji, które zwiększyły ich dostosowanie do życia na dużych wysokościach, szczególnie do obniżonej zawartości tlenu w powietrzu. Wśród tych mutacji jest m.in. wariant genu EPAS1, który odpowiada za skuteczniejsze wykorzystanie tlenu przez organizm. Gen ten występuje u 87 proc. Tybetańczyków i tylko u 9 proc. Hanów^[1][2].

Przypisy

Zobacz też

• poliandria w Tybecie