Khanda – symbol sikhizmu

Sikhizm ( pendż. ਸਿੱਖੀ) – religia powstała w XV wieku w Indiach w prowincji Pendżab . Jej założycielem był Guru Nanak . Obecnie na świecie jest ok. 24 milionów wyznawców tej religii (sikhów) – żyją oni głównie w indyjskim Pendżabie, ale posiadają także liczną kilkumilionową diasporę rozsianą po krajach dawnego Imperium Brytyjskiego i w USA (tu bardzo liczni są również zachodni konwertyci na sikhizm – często w bardzo nieortodoksyjnej formie). Najważniejszym miejscem kultu jest „ Złota Świątynia ” w Amritsarze , w której przechowywany jest oryginał świętej księgi Sikhów zwanej Sri Guru Granth Sahib .

Wierzenia

Religia ta jest przeciwna wojnom religijnym. Nie chce dzielić ludzi na muzułmanów, hinduistów, chrześcijan. Uważa, że Boga można kochać nazywając go Allahem , Jahwe , Kryszną itp.

Sikhizm jest rodzajem kompilacji islamu i hinduizmu . Z islamu pochodzi nie posiadający żadnego wizerunku ani wcieleń Bóg , który jednak posiada „miliony imion”. Z hinduizmu pochodzą praktyki medytacyjne , wiara w możliwość uzyskania bezpośredniej łączności z Bogiem poprzez medytację prowadzącą do oświecenia, wiara w reinkarnację , i wreszcie wiele innych, zewnętrznych przejawów kultu .

Centralnym punktem tej religii jest kult pierwszych dziesięciu Guru (choć nie wszyscy uznają kilku ostatnich, są też tacy, którzy nie czczą Guru), z których według wierzeń każdy był kolejnym wcieleniem Guru Nanaka i miał bezpośredni kontakt z Bogiem. Guru ci przekazali to objawienie na piśmie w formie Pani Księgi, którą każdy z nich uzupełniał o kolejny rozdział. Ostatni, dziesiąty Guru Gobind Singh uznał, że dzieło pisania Księgi jest ukończone i ustanowił ją „ostatnim, jedenastym Guru”. Według wierzeń Pani Księga jest obecnie guru Sikhów w znaczeniu dosłownym. W momencie, gdy między wyznawcami dochodzi do sporu religijnego o kluczowym znaczeniu, otwiera się Panią Księgę na losowo wybranym cytacie, którego słowa rozstrzygają spór, tak jakby to mógł zrobić żywy guru. Pani Księga „udziela” też ślubów, jest „obecna” przy narodzinach i pogrzebach.

Sikhizm jest religią wymagającą od swoich wyznawców szczegółowego przestrzegania zasad moralności, diety i sposobu ubierania się. Ważnymi punktami etyki sikhizmu są: wymóg samodzielnego utrzymywania się z uczciwej pracy, wzajemnego wspierania się i służby dla całej społeczności oraz równości wszystkich wyznawców. Sikhizm nie posiada ścisłej liturgii, a aktywność religijna koncentruje się na czytaniu Pani Księgi – codziennym, osobistym zwanym Sidharan Path, grupowym odbywanym w domach modlitw zwanym Gurdwara i wreszcie uroczystym, nieprzerwanym, publicznym czytaniem całej Księgi od deski do deski wykonywanym w każdej gminie sikhijskiej przynajmniej raz do roku, zwanym Akhand Path.

Rodzina sikhijska

Mężczyźni, którzy wychowali już swoje dzieci i przeszli „godnie” przez aktywną część swojego życia, mają prawo uczestniczyć w sesjach medytacyjno-dyskusyjnych, zwanych Ketha, które dają im szansę osiągnięcia oświecenia.

Religia ta początkowo nie posiadała żadnej liturgii i zakazuje istnienia „etatowego kleru”. Wyznawcy są w stosunku do siebie absolutnie równi i od śmierci dziesiątego Guru nikt nie posiada żadnych specjalnych prerogatyw religijnych, oprócz swojego osobistego autorytetu. Wszystkie funkcje religijne od prowadzenia gminnych Gurdwar po administrowanie najważniejszą świątynią w Amritsarze są wykonywane społecznie i nie wolno z tego tytułu osiągać żadnych korzyści materialnych.

Guru Sikhów i ich podstawowe zasługi

• Guru Nanak Czand 1469-1539 – założenie religii i wspólnoty Sikhów
• Guru Lehna Agad 1539-1552 – wprowadzenie alfabetu gurmukhi
• Guru Amar Das 1552-1574 – likwidacja kast i poprawa statusu kobiet, rytuały
• Guru Ram Das 1574-1581 – założenie ośrodka kultu na Świętym Jeziorze, hymny
• Ardżan 1581-1606 – budowa Złotej Świątyni , Adi Granth
• Hargobind 1606-1644
• Har Raj 1644-1661 – upowszechnianie religii
• Har Krishan 1661 – symboliczne przywództwo w dzieciństwie
• Tegh Bahadur 1661-1675 – poezje, męczeństwo w Delhi
• Gobind Singh 1675-1708 – utworzenie w Anandpur Bractwa Czystych ( Khalsa )

Przed swoją śmiercią Guru Gobind Singh ogłosił, że guru będzie odtąd księga Sri Guru Granth Sahib.

Nie wszystkie grupy sikhów uznają wszystkich (a w szczególności ostatnich) guru. Jedynym guru uznawanym przez wszystkie wyznania jest Nanak. Dla części sikhów guru są zwykłymi przywódcami religijnymi.

Recepcja w Polsce

W Polsce gurudwara (świątynia sikhów) znajduje się w Raszynie pod Warszawą. Została założona przez Związek wyznaniowy Singh Saba Gurudwara w Rzeczpospolitej Polskiej .

Zobacz też

• Złota Świątynia
• Guru Granth Sahib
• Pismo gurmukhi
• Gurudwara

Bibliografia

• Owen Cole W., Sambhi, Piara Singh:Sikhowie. Wiara i życie, Wydawnictwo Łódzkie 1987,

Literatura przedmiotu

• Igielski, Zbigniew: Gurbani. Sakralny język sikhizmu, Dialog 2004,
• Igielski, Zbigniew: Sikhizm, WAM 2008,

Linki zewnętrzne

• Glosariusz sikhizmu