Pszenica
Kłosy pszenicy zwyczajnej
Systematyka wg Reveala
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	jednoliścienne
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	pszenica
Nazwa systematyczna
Triticum L.
Sp. Pl. 85. 1753

Łan dojrzałej pszenicy zwyczajnej

Kłos w fazie kwitnienia

Pszenica (Triticum L. ) – rodzaj zbóż z rodziny wiechlinowatych . Pochodzi z południowo-zachodniej i środkowej Azji . Wyróżnia się około 20 gatunków pszenicy. Oprócz jęczmienia jest najstarszym zbożem chlebowym uprawianym od co najmniej 6 tysięcy lat. Zajmuje pierwsze miejsce w światowej produkcji zbóż. Gatunkiem typowym jest pszenica zwyczajna Triticum aestivum L.^[1].

Charakterystyka

Owoce

Ziarniaki , które zawierają duże ilości skrobi . Zawiera najwięcej białka i glutenu ze wszystkich gatunków zbóż.Dostarczają one także organizmowi: estrogeny , ryboflawinę , tiaminę , niacynę , karoten , tokoferol . Bogata w związki mineralne (sodu, wapnia, potasu, magnezu, fosforu, siarki, żelaza) i witaminy B₁, B₂, D, E, K, PP.

Występowanie

Typowe zboże klimatu umiarkowanego. Zasięg uprawy rozciąga się od 60°N do 50°S. W tropiku pola pszenicy można spotkać jedynie na wyżynie Dekan w Indiach , wyżynach Etiopii , Kenii , Tanganiki oraz Ekwadoru . Typowa roślina zbiorowisk trawiastych ( stepów , prerii ), a więc stref klimatycznych umiarkowanie wilgotnych.

Zastosowanie

Do produkcji najlepszych gatunków mąk, które służa do wyrobu chleba; wyrobu makaronów oraz produktów cukierniczych.

Systematyka

Pozycja w systemie Reveala  

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa komelinowe (Commelinidae Takht.), nadrząd Juncanae Takht., rząd wiechlinowce (Poales Small), rodzina wiechlinowate (Poaceae (R. Br.) Barnh.), plemię Triticeae Dumort., podplemię Triticinae Fr., rodzaj pszenica (Triticum L.)^[2].

Gatunki flory Polski , gatunki uprawiane u nas oraz efemerofity ^[3]

• pszenica orkisz (szpelc) (Triticum spelta L.) – gatunek uprawiany
• pszenica płaskurka (płaskurka) (Triticum dicoccon Schrank) – gatunek uprawiany
• pszenica polska (Triticum polonicum L.) – efemerofit
• pszenica samopsza (płoskurnica, mochnatka) (Triticum monococcum L.) – gatunek uprawiany
• pszenica szorstka (angielska) (Triticum turgidum L.) – efemerofit
• pszenica zwyczajna (Triticum aestivum L., syn. Triticum vulgare Vill.) – gatunek uprawiany

Inne gatunki (wybór)

• pszenica karłowata (zbitokłosa, twardokłosa) (Triticum compactum)
• pszenica twarda (makaronowa) (Triticum durum Desf.)

Krzyżówka pszenicy z żytem nosi nazwę pszenżyta (Triticosecale).

Technologia

• Pod względem wartości technologicznej odmiany podzielono na pięć grup jakościowych i grupy oznaczono literami:
• E – pszenica elitarna,
• A – pszenica jakościowa,
• B – pszenica chlebowa,
• K – pszenica na ciastka,
• C – odmiany pozostałe (w tym również odmiany paszowe).
• Skład ziarniaków: woda – 13,2%, białko – 11,7%, węglowodany – 69,3%, błonnik – 2%, tłuszcze – 2%, substancje mineralne – 1,8%.

Znaczenie kulturowe

• w starożytnym Egipcie ziarna pszenicy wykorzystywane były w misteriach poświeconych Ozyrysowi ^[4] - przed zasiewami lepione były z ziemi figurki przedstawiające bóstwo, w które następnie wkładali ziarna zboża. Po pewnym czasie cała figurka pokrywała się zielonymi pędami co nawiązywała do mitycznej śmierci i odrodzenia boga, która miała zapewniać cykliczne wylewy Nilu ;
• w mitologii greckiej kłosy pszenicy były atrybutem bogini Demeter ^[5];

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona poświęcona uprawie pszenicy