Boleń
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	karpiokształtne
Rodzina	karpiowate
Rodzaj	Aspius
Gatunek	boleń
Nazwa systematyczna
Aspius aspius[1]
( Linnaeus , 1758)
Kategoria zagrożenia ( CzKGZ )[2]
najmniejszej troski

Boleń (Aspius aspius) – ryba z rodziny karpiowatych . Boleń bywa również nazywany rapem lub rapą.

Występowanie

Europa Środkowa na wschód od Renu i na północ od Dunaju po Ural i Morze Kaspijskie , również w południowej Skandynawii . Podgatunek Aspius aspius taeniatus jest rybą wędrowną , żyjącą w południowych rejonach Morza Kaspijskiego.

Występuje w większych i średnich rzekach nizinnych, a także w zbiornikach zaporowych , w wodach płynących, w większych jeziorach i zatokach Młode ryby żyją w małych stadach, w pobliżu brzegów. Rosnąc stają się coraz bardziej samotnikami, trzymającymi się nurtu rzeki .

Opis

Długość 50–75 cm i waga 6-8kg , maksymalnie 120 cm (masa ciała do 12 kg). Długie, wyciągnięte, bocznie nieco spłaszczone ciało. Brzuch lekko zaokrąglony, za płetwami brzusznymi biegnie pozbawiony łusek kil. Głowa spiczasta, oczy małe. Szeroki, końcowo położony otwór gębowy sięgający poza przednią krawędź oka. Nieco wysunięta szczęka dolna ma na końcu garbikowate zgrubienie, chowające się we wgłębieniu szczęki górnej. Łuski małe, 64–76 wzdłuż linii bocznej . W płetwie grzbietowej 10–11 promieni, w odbytowej 15–18. Krawędź płetwy odbytowej głęboko sierpowato wcięta, płetwy piersiowe ostro zakończone, płetwa grzbietowa stosunkowo wysoka. Zęby gardłowe dwurzędowe. Ubarwienie grzbietu oliwkowozielone z stalowoniebieskim połyskiem. Boki jaśniejsze, żółto lśniące. Strona brzuszna srebrzyście biała. Płetwy piersiowe, brzuszne oraz odbytowa są czerwonawe, pozostałe szarawe lub szarawoniebieskie z ciemniejszymi krawędziami.

Odżywianie

W okresie młodzieńczym – wrotki , skorupiaki i larwy owadów . Po osiągnięciu długości około 9 cm zaczyna odżywiać się rybami . Są to prawie przede wszystkim ukleje a także płocie oraz okonie , karasie i cierniki . W wieku starszym może atakować żaby , ptaki wodne i małe ssaki ( gryzonie ). Jedyny typowo drapieżny przedstawiciel rodziny karpiowatych . Często jego polowanie daje się zaobserwować na nizinnych rzekach w postaci mocnych, widowiskowych uderzeń ogona o powierzchnię wody.

Rozród

Dojrzewa płciowo w czwartym roku życia, przy długości około 30 cm. Tarło odbywa się od III do V w temperaturze od 5 do 14 °C w rzekach w miejscach o szybkim nurcie i kamienistym lub żwirowatym dnie. Forma wędrowna trze się w III i IV. U samców występuje wysypka tarłowa na wieczkach skrzelowych i płetwach piersiowych. Ikra składana jest zazwyczaj na kamieniach, rzadziej na roślinach wodnych lub zatopionych korzeniach. Inkubacja trwa około 14 dni. Narybek po wykluciu ma około 7 mm długości. Napełnienie pęcherza pławnego następuje po tygodniu, pełne ułuszczenie przy długości 3 cm. W wieku 6 lat ma około 43 cm. Żyje zazwyczaj około 12 lat. Czasem krzyżuje się z jaziem .

Znaczenie gospodarcze

Największe znaczenie gospodarcze ma boleń we wschodniej Europie . Mięso nie posiada większych walorów smakowych. Dość popularny wśród wędkarzy, łowiony głównie na spinning lub trolling rzadziej na żywą lub martwą rybę.

Ochrona

Zobacz też

• ryby Polski
• herb Kostrzyna nad Odrą

Przypisy