Deinoteria (
łac.
Deinotheriidae, dosłownie straszne zwierzęta) – rodzina pierwotnych
trąbowców
, która wyodrębniła się bardzo wcześnie, najprawdopodobniej jeszcze w
eocenie
. Była to grupa siostrzana trąbowców słoniokształtnych Elephantiformes.
Deinoteria wyróżniały się wieloma bardzo charakterystycznymi cechami. W odróżnieniu od wszystkich pozostałych trąbowców zatraciły górne ciosy, natomiast silnie rozwinęły się dolne. Tworzyły one masywne zagięte w dół i nieco do tyłu haki, umiejscowione w żuchwie. Ślady zużycia na tych ciosach świadczą o tym że zwierzęta używały ich w jakimś celu, być może do korowania drzew lub do rycia w ziemi w poszukiwaniu bulw lub (analogicznie jak dzisiejsze słonie) minerałów pomocnych w trawieniu pokarmu roślinnego. Charakterystyczne są również ich zęby trzonowe.
Czaszka jest niepodobna do innych trąbowców. Kości nosowe są bardzo silnie wydłużone i były podstawą dla masywnego i silnie umięśnionego ryja bardziej podobnego do nosa
tapira
niż do typowej słoniowej trąby. Dawne rekonstrukcje deinoteriów z długą i chwytną trąbą są niewłaściwe. Takie cechy mogą świadczyć o przystosowaniu do odżywiania się liśćmi i gałązkami drzew. Budowa pyska mogła pomagać w bardziej efektywnym wykorzystywaniu tego źródła pokarmu, chodzi tu głównie o pobieranie dużych ilości materii roślinnej w krótkim czasie. Inną cechą typową dla deinoteriów była stosunkowo długa szyja oraz długie kończyny.
Deinotheriidae były jedną z najdłużej istniejących rodzin trąbowców. Co zaskakujące, przez większość czasu swojego istnienia w ich morfologii zaszły bardzo niewielkie zmiany. Może to świadczyć o dobrym przystosowaniu do niszy ekologicznej, jaką wykorzystywały.
Najwcześniejszym znanym gatunkiem jest niedawno odkryty w Chilga w
Etiopii
Chilgatherium harrisi. Był to średniej wielkości trąbowiec zasiedlający tereny podmokłe we wczesnym
oligocenie
. Od niego wywodzi się prawdopodobnie Prodeinotherium. Rodzaj ten powstał w
Afryce
, ale po połączeniu tego kontynentu z
Eurazją
w
miocenie
skolonizował również inne rejony świata, między innymi środkową Europę (P. bavaricum). Równolegle rozwijał się nieco bardziej zaawansowany rodzaj Deinotherium, który także zasiedlił Europę i Azję. Pierwsze gatunki z tego rodzaju osiągały wielkość podobną jak dzisiejszy
słoń indyjski
Elephas maximus, ale późniejsze były ogromne. Deinotherium gigantissimum i
Deinotherium bozasi
mogły być najpotężniejszymi trąbowcami w dziejach. Wielkością i wagą ustępowały wśród ssaków lądowych jedynie bezrogim
nosorożcom
z oligocenu zaliczanym do rodziny Hyracodontidae (np. Paraceratherium). Ich wysokość ocenia się na ponad 5,5 metra w kłębie a wagę na 13 ton. Wraz z osuszeniem klimatu w
pliocenie
, co wiązało się z zanikiem wilgotnych lasów na terenach Europy i Azji deinoteria wymarły na tych terenach. Jednak w swojej afrykańskiej kolebce przetrwały a nawet dostosowały się do warunków lesistej sawanny, D. bozasi zasiedlał wschodnią Afrykę (między innymi wąwóz Oldovai) w plejstocenie równocześnie z właściwymi słoniami oraz pierwotnymi człowiekowatymi. Ostatecznie Deinotheriidae wymarły ok. 500 tys. lat temu, a więc bardzo niedawno w skali geologicznej, na skutek dalszego osuszenia się klimatu i zaniku leśnych biotopów.
Niemal kompletny szkielet ogromnego deinotherium znajduje się w muzeum paleontologicznym w
Asenowgradzie
(południowa Bułgaria).
Linki zewnętrzne
Nie znaleziono szukanej frazy! Poniżej znajduje się fraza najbardziej przypominająca szukaną.
