Jean-Baptiste Lully
Jean-Baptiste LullyJean-Baptiste Lully (ur.
28 listopada
1632
we
Florencji
, zm.
22 marca
1687
w
Paryżu
), kompozytor
francuski
. Urodził się i wychował we Włoszech, jednak w wieku 14 lat wyjechał do Paryża, gdzie zamieszkał i kontynuował swoją karierę muzyczną, stając się jednym z najbardziej znanych francuskich kompozytorów epoki
baroku
. Zasłynął jako faktyczny twórca francuskiej opery narodowej, francuskiego typu uwertury
uwertury
operowej, rozwinął także
recytatyw
w języku francuskim. U szczytu swojej kariery na dworze
Ludwika XIV
otrzymał tytuł Nadintendenta Muzyki Królewskiej co uczyniło go najważniejszym i najbardziej wpływowym muzykiem we Francji epoki Króla Słońce. BiografiaW roku
1643
przybył do Francji jako jeden ze służebnych księżny
Anne Marie Louise d'Orléans de Montpensier
. Najpierw nauczył się gry na
gitarze
, później na
skrzypcach
i
klawesynie
, by następnie zacząć komponować pod kierunkiem N. Métru, a także na drodze własnych doświadczeń w postaci kontaktów z innymi kompozytorami oraz poprzez uczestnictwo w występach orkiestry królewskiej i włoskich zespołów operowych. Ćwiczył się także w tańcu i aktorstwie. Jego kompozycje przypadły do gustu królowi
Ludwikowi XIV
, który w
1653
mianował go nadwornym kompozytorem i stworzył dla niego zespół Les petits violons. Komponował wówczas głównie
balety
i
divertissement
, a po nawiązaniu współpracy z
J. B. Molierem
tzw. comédie-ballets. W
1672
otrzymał przywilej królewski na założenie Academie Royale de Musique et de Danse oraz patent na wyłączne prawo wystawiania dzieł scenicznych z muzyką w teatrach francuskich, czym przypieczętował zwycięstwo nad swym muzycznym konkurentem P. Perrinem. W owym czasie stał się również niepodzielnym władcą życia muzycznego w Paryżu i całej Francji. W
1680
przyznano mu szlachectwo, którego znaczenie wzmacniał ogromny majątek.
8 stycznia
1687
roku, podczas wykonania swojego
Te Deum
z okazji wyzdrowienia króla, Lully uderzył się w palec stopy ostro zakończoną
batutą
dyrygencką (nie chodzi o dzisiejszą batutę, a o ówczesne narzędzie - dużą laskę, podobną do tych, jakie teraz używa się w orkiestrach wojskowych. Dyrygent wówczas stał tyłem do kierowanej orkiestry, a przodem do króla. Lully uderzył się więc niechcący taką laską w stopę dyrygując z pasją zespołem muzycznym, z którego wykonania akurat nie był zadowolony). Kilka tygodni później zmarł wskutek
zainfekowania rany
. Życie prywatneLully ożenił się w
1662
z Madeleine Lambert, z którą miał sześcioro dzieci. Znany był ze swojego temperamentu, trudnego charakteru i specyficznego poczucia humoru, jak i rozległych przywilejów, co wzbudzało często zawiść i niezadowolenie wśród współczesnych. Często swoim zachowaniem wywoływał skandale i niezadowolenie samego króla,
Ludwika XIV
. W
1685
, gdy wyszedł na jaw jego romans z paziem o imieniu Brunet, częściowo wypadł z jego łask. W ówczesnych czasach kontakty
homoseksualne
były
karane śmiercią
. Niemniej Lully nie został ukarany, choć król nie pojawił się na żadnym z przedstawień Armidy[1][2]. TwórczośćNiektóre kompozycje balety- Les Noces de Pélée et de Thétis (
1654
)
- Les Plaisirs (
1655
)
- L'Amour malade
- Les Saisons (
1661
)
- Le Naissance de Vénus (
1665
)
- Les muses (
1666
)
| komedie- L'Impromptu de Versailles (
1663
)
- Le Mariage forcé (
1664
)
- L'Amour médecin (
1665
)
- Le Sicilien (
1667
)
- Georges Dandin (
1668
)
- Monsieur de Pourceaugnac (
1669
)
- Les Amants Magnifiques (
1670
)
- La Comtesse d'Escarbagnas (
1671
)
- Les Burgeois gentilhomme (
1671
)
kompozycje religijne (tzw. Wielkie Motety)- Jubilate Deo (Motet de la Paix) (
1660
)
- O Lachrymae fideles (
1664
)
- Miserere (
1664
)
- Plaude Laetare Gallia (
1668
)
- Te Deum (
1677
)
- De profundis (
1683
)
- Dies irae (
1683
)
- Exaudiat te Dominus (
1683
)
- Quae fremuerunt (
1685
)
- Benedictus (
1685
)
utwory instrumentalne- Les trio des opéra, mis en ordre pour les concerts (
1690
)
- Les airs de trompettes, timbales et hautbois (
1665
)
- Trios pour le coucher du Roi (
1665
)
- 9 utworów organowych
|
Źródła- Beaussant, Philippe. Lully ou Le musicien du Soleil. Paris: Éditions Gallimard, 1992
- Bukofzer, Manfred, Muzyka w epoce baroku. Od Monteverdiego do Bacha. przekł. E. Dziębowska, Warszawa 1970.
- Anthony, James R. Hasło "Lully" w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. 1980, tom 14, s. 315-326.
- Merrick Jeffrey, Bryant T. Ragan, Jr., Homosexuality in Early Modern France. A Documentary Collection. New York and Oxford: Oxford University Press, 2001
- Muffat, Georg Suavioris harmoniae instrumentalis hyporchematicae florilegium primum, Augsburg, 1695.
- Roland, Romain Z pierwszych wieków opery, Przekł. J. Kozłowski, Kraków 1971.
- de la Viéville, Lecerf, Comparaison de la musique italienne et de la musique française, où, en examinant en détail les avantages des spectacles et le mérite des compositeurs des deux nations, on montre quelles sont les vraies beautés de la musique, Bruxelles, 1704.
Przypisy Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Jean-Baptiste Lully":
XVI wiek
...
Wittenberga
...
1679
...
1986
...
Adam Naruszewicz
...
1977
...
Ludwik XVIII
...
1852
...
1848
...
Ewolucja
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Jean-Baptiste Lully":
211a Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej w dwudziestoleciu międzywojennym (plansza 10)
...
041. B. Russell – atomizm logiczny (plansza 7)
...
006. Orientacja na niebie i Ziemi oraz ruch obrotowy i obiegowy Ziemi (plansza 16)
...
|