Niektóre z grot nad Morzem Martwym, gdzie znaleziono starożytne zwoje.
Fragment znalezionych rękopisów eksponowany w Muzeum Archeologicznym,
Amman
,
Jordania
.
Rękopisy z Qumran (Zwoje znad
Morza Martwego
, Rękopisy znad Morza Martwego albo Manuskrypty znad Morza Martwego itp.) - zbiór dokumentów spisanych po
hebrajsku
,
aramejsku
i
grecku
, znalezionych w latach
1947
-
1956
w 11 grotach niedaleko ruin
Qumran
w
Izraelu
. Przeprowadzone badania archeologiczne i
metodą radiowęglową 14C
pozwalają datować rękopisy na okres od
II w. p.n.e.
do
I w. n.e.
Dzięki badaniom paleograficznym zwojów wiadomo, że najstarsze z nich powstawały nawet od połowy III w. p.n.e. (4QJer, 4QEx i 4QSam), na długo przed zasiedleniem Qumran. Teksty te należały najprawdopodobniej do
esseńczyków
(albo jakiegoś ich odłamu), którzy zamieszkiwali Qumran w latach 125 p.n.e.-68 n.e. Około 800 rękopisów znaleziono w 11 grotach. Specjaliści dzielą je według różnych kryteriów. Jeden z podziałów obejmuje dwie zasadnicze grupy:
- teksty biblijne – zawierające całe księgi lub ustępy
Starego Testamentu
- teksty niebiblijne
- nawiązujące bezpośrednio do
Biblii
– zawierające m.in. parafrazy wielu pism starotestamentalnych, tłumaczenia na grekę,
apokryfy
oraz komentarze do poszczególnych ksiąg biblijnych
- teksty niebiblijne niezwiązane bezpośrednio z Biblią – zawierające różne przepisy i wskazówki związane ze wspólnotą zamieszkującą Qumran (np. "Reguła Zrzeszenia", "Dokument Damasceński", "Zwój Wojny" i różne hymny)
Część tekstów niebiblijnych dzieli się jeszcze na nieznane do czasów odkryć w grotach Qumran, ale znane powszechnie w
Palestynie
w czasach działalności wspólnoty oraz teksty nieznane w ogóle obecnie ani w przeszłości, będące najwyraźniej wewnętrznymi pismami wspólnoty.
Wśród przeszło 200 manuskryptów biblijnych znalezionych w Qumran zidentyfikowano fragmenty każdej księgi
Biblii hebrajskiej
z wyjątkiem
Księgi Estery
. W przeciwieństwie do Zwoju Izajasza - który zawiera kompletny tekst
Księgi Izajasza
- większość z nich jest reprezentowana tylko przez urywki stanowiące najwyżej jedną dziesiątą całej księgi. Najbardziej rozpowszechnione w Qumran były
Psalmy
(znaleziono 36 odpisów),
Księga Powtórzonego Prawa
(29 egzemplarzy) i
Księga Izajasza
(21 egzemplarzy).
W
1972
poruszenie w świecie naukowym wywołała teza, którą wysunął José O’Callaghan, jakoby fragment
7Q5
zawierał fragment
Ewangelii Marka.
Tłumaczenia na język polski
Pierwszym polskim tłumaczeniem rękopisów z Qumran były wydane w
1963
roku Rękopisy z Qumran nad Morzem Martwym, w tłumaczeniu
Witolda Tylocha
. Był to jednak tylko częściowy przekład, Tyloch przełożył jedynie najbardziej kompletne i najdłuższe teksty.
Pierwszy polski całościowy przekład Rękopisów z Qumran, uzupełniony ponadto o tłumaczenia zwojów z grot w Wadi Murabba'at, Masady i Nachal Chewer ukazał się w
1996
roku jako Rękopisy znad Morza Martwego w tłumaczeniu Piotra Muchowskiego.
Zobacz też
Linki zewnętrzne