Szarańczyn strąkowy
Szarańczyn strąkowySzarańczyn strąkowy, drzewo karobowe, karob, ceratonia (Ceratonia siliqua
L.
) –
gatunek
zimozielonego
drzewa
należący do rodziny
bobowatych
. Występuje dziko i w uprawie w regionie
śródziemnomorskim
. Strąki nazywane są chlebem świętojańskim.
Gatunkiem typowym
jest
Ceratonia siliqua
L.[2]. Morfologia- Pokrój
- Drzewo dorastające do 15 m,
kora
popękana w kolorze szarobrązowym, korona drzewa dość szeroka o nielicznych gałęziach.
-
Liście
- Zrzucane na zimę, skrętoległe, skórzaste, parzysto-pierzaste, złożone z 5–9 listków, odwrotnie jajowatych lub okrągławych, krótkoogonkowych. Sztywne w dotyku, błyszczące i ciemnozielone.
-
Kwiaty
- Rozdzielnopłciowe, bez korony, kwiat męski z 5
pręcikami
, kwiat żeński z 1
słupkiem
. Zebrane w groniaste lub kotkowate
kwiatostany
.
-
Owoce
- Duże
strąki
w skórzastej okrywie – do 20 cm długości i 2 cm szerokości, koloru brązowawofioletowego, słodkie (do 50%), jadalne. Ich brzegi są poskręcane. Ma dużo małych
nasion
w kolorze brązowym.
Zastosowanie-
Roślina uprawna
: W rejonie
Morza Śródziemnego
oraz w
Azji Mniejszej
występują jego duże plantacje. Nie jest tam jednak powszechnie spożywany, służąc raczej jako
roślina pastewna
. Nasiona do czasu rozpowszechnienia się
trzciny cukrowej
i
buraków cukrowych
były głównym źródłem cukru dla mieszkańców regionu. W
smaku
przypomina osłodzone
kakao
, dlatego też jest używany jako jego
substytut
, głównie ze względu na bardzo niską zawartość
tłuszczu
, hipoalergiczność oraz brak
kofeiny
. Wypiekom i polewom nadaje ciemną barwę.
- Nasiona zawierają oprócz cukru również
pektyny
,
garbniki
. Z owoców wyciskany jest sok o nazwie kaftan, który używany jest jako syrop do konserw owocowych oraz jako dodatek do wyroby napojów alkoholowych. Zmielone i wypalone nasiona stanowią namiastkę kawy.
- Uzyskiwana z nasion guma karobowa (znana także jako mączka chleba świętojańskiego) używana jest jako substancja zagęszczająca i oznaczana symbolem
E410
. Karob znajduje zastosowanie również w przemyśle kosmetycznym, papierosowym, przy produkcji
syropów
, a nawet
papieru
.
- Dawniej nasiona karobu, ze względu na jednolity rozmiar i stałą wagę (ok. 200 mg), służyły jako precyzyjna jednostka masy (używane dziś na określenie tej jednostki słowo
karat
, wywodzi się od greckiego słowa keration oznaczającego właśnie karob[3]).
NazewnictwoWedług Biblii: Mt 3/4
Jan Chrzciciel
żywił się szarańczą(w greckim oryginale tekstu – akris, szarańcza), a strąki szarańczynu przypominają szarańczę (stąd wzięła się nazwa drzewa, oraz nazwa świętojański – od Jana Chrzciciela) Jako roślina pastewna wymieniona jest w ewangelii Łukasza 15/16 (po grecku – keration). CiekawostkiŁatwo dostępne strąki szarańczyna pozwalały utrzymać się przy życiu ludziom ubogim. Często były prawdziwym dobrodziejstwem w okresach nieurodzaju, a także w sytuacjach ekstremalnych. Stąd najprawdopodobniej wzięła się też nazwa chleb świętojański. Znane są przypadki z II Wojny Światowej, kiedy to w krytycznych momentach żołnierze mogli przeżyć żywiąc się jego strąkami. Ponieważ masa wysuszonych nasion tej rośliny jest stała (0,2g), niegdyś używali ich zamiast odważników aptekarze i jubilerzy. Dziś już złota i kamieni szlachetnych nie waży się przy pomocy nasion, nadal jednak stosuje się w jubilerstwie jednostkę masy – karat – równa masie nasienia szarańczyna. Sama nazwa karat wywodzi się od greckiego słowa KERÁTION, czyli różek, odnoszącego się prawdopodobnie do lekko zakrzywionego nasienia szarańczyna. Chleb świętojański jest od bardzo dawna uprawiany. Przypisy Bibliografia- Barbara Szczepanowicz: Atlas roślin biblijnych. Pochodzenie, miejsce w Biblii i symbolika. Kraków: WAM, 2004. .
- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. .
Inne hasła zawierające informacje o "Szarańczyn strąkowy":
Chleb
...
Vis (wyspa)
kleista (Pistacia lentiscus L.) ,
ruta zwyczajna
, dziko rosnący
rozmaryn
,
lawenda
,
oleander
,
Szarańczyn strąkowy
,
szałwia dalmatyńska
,
agawy
(
agawa amerykańska
i
jukka słoniostopa
),
aloes
i ...
Szarańczyn strąkowy
Szarańczyn strąkowy
Systematyka
Domena
:
eukarionty
Królestwo
:
rośliny
Klad
:
rośliny naczyniowe
Klad
:
rośliny nasienne
Klasa
:
okrytonasienne
Klad
:
klad różowych
Rząd
:
bobowce
Rodzina
:
bobowate
Rodzaj
:
szarańczyn
Gatunek
:Szarańczyn strąkowy
Nazwa systematyczna
Ceratonia siliqua
L.
Sp. Pl. 1026. 1 ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Szarańczyn strąkowy":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|