Sołomon Milsztejn (ur.
1899
- zm.
1955
),
generał-lejtnant
radzieckich
organów bezpieczeństwa
, bliski współpracownik szefa NKWD
Ławrientija Berii
, aresztowany i stracony po upadku tegoostatniego. Brał udział w przygotowaniu planu
wymordowania polskich jeńców wojennych i więźniów w Katyniu
.
Pochodzenie, wykształcenie oraz służba w Armii Czerwonej
Urodzony w
1899
w
Wilnie
. Pochodzący z rodzinu
żydowskiej
, jego ojciec był
dekarzem
. Od 1905 do 1915 ukończył 5 klas szkoły podstawowej w żydowskim instytucie nauczycieli w Wilnie. Następnie do 1918 skończył 5 klas szkoły średniej w
Pskowie
, oraz następne dwa lata uczył się ponownie Wilnie.
W sierpniu 1920 roku, został zaciągnięty (lub się sam zgłosił do
Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej (RKKA)
. W Armii Czerwonej był urzędnikiem statystycznym w Specjalnej Podkomisji
4 Armii
od sierpnia do października 1920. Przez następne dwa lata służył jako żołnierz, lecz wykonywał funkcje urzędnicze w oddziale odpowiedzialnym za dostarczanie żywności najpierw w 18, następnie w 20 pułku piechoty. W maju 1922 został zwolniony z Armii i oddelegowany do organów bezpieczeństwa, wówczas
Wszechrosyjskiej Komisji Nadzwyczajnej do Walki z Kontrrewolucją, Spekulacją i Nadużyciami Władzy
, zwanej potocznie Czeka.
Służba w organach bezpieczeństwa
Służbę w
Czeka
rozpoczął w maju 1922 od stanowiska starszego urzędnika w Zakaukaskiej Czeka, w
Oddziale Specjalnym (OO-Osobyj Otdieł)
odpowiedzialnym za kontrwywiad wojskowy i ogólny. Następnie był urzędnikiem w Oddziale Specjalnym 11 Armii, a od 1924 do 1925 był pełnomocnikiem (lub komisarzem) Oddziałów Specjalnych w Zakaukaskiej Czeka i kaukaskiej Armii im. Czerwonego sztandaru. Do października 1926 był naczelnikiem 2 Wydziału Oddziałów Specjalnych (wówczas odpowiedzialnych już tylko za kontrwywiad wojskowy) kaukaskiej Armii im. Czerwonego Sztandaru. Przez następne 4 lata był sekretarzem Kolegium GPU
Gruzińskiej Socjalistycznej Republi Radzieckiej
.
Od początku do października
1931
, Milsztejn pełnił funkcję Sekretarza Zarządu Tajno-Operacyjnego (SOU) Pełnomocnego Przedstawicielstwa (PP) przy
Zjednoczonym Państwowym Zarządzie Politycznym
Zakaukaskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej
.
Następne lata, aż do 1938, spędził współpracując m.in. z
Ławrientijem Berią
, który wówczas był Sekretarzem Komitetu Centralnego KP(b) Gruzji, jako jego pomocnik. Pracując w KC KP(b), wykonywał różne funkcje m.in. kierownika sekretariatu jednego z Oddziałów od 1932 do 1934, a następnie kierownikiem specjalnej komórki KP(b)
Gruzji
, którą to funkcję sprawował do listopada 1936. W 1936 został majorem stolicy
Gruzińskiej SSR
i przewodniczącym rady sportowej, a następnie przewodniczącym Rady Sportowej Gruzińskiej SSR.
Po zwolnieniu ze stanowiska szefa
NKWD
Nikołaja Jeżowa
i zastąpieniem go przez
Stalina
Berią w listopadzie 1938, nowy szef
NKWD
najpierw oczyścił centralę NKWD z ludzi swojego poprzednika, a następnie zatrudnił w niej swoich zaufanych współpracowników z Gruzji, w tym Sołomona Milsztejna, któremu nadał rangę majora Bezpieczeństwa Państwowego. Pierwszym stanowiskiem Milsztejna był zastępca naczelnika Sekcji Śledczej
Głównego Zarządu Bezpieczeństwa Państwowego NKWD
a następnie całego NKWD, którą kierował jako naczelnik Wasylij Sergijenko. Już w 1939 został naczelnikiem Głównego Zarządu Transportu NKWD (GTU), gdzie brał udział w planowaniu wymordowania polskich jeńców wojennych oraz więźniów.
Po zmianach organizacyjnych w sowieckim aparacie bezpieczeństwa i administracji, w lutym 1941 został utworzony nowy
Ludowy Komisariat Bezpieczeństwa Państwowego
. Milsztejn, już jako komisarz bezpieczeństwa państwowego 3 rangi, został naczelnikiem III Zarządu (Tajno-Politycznego)
NKGB
, który odpowiedzialny był za Służbę Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
Źródła
-
Paweł Sudopłatow
- Wspomnienia niewygodnego świadka (kulisy wywiadu i kontrwywiadu), Dom wydawniczy Bellona 1999