Luminofor –
związek chemiczny
wykazujący
luminescencję
.
W zależności od rodzaju aktywatora, dodawanego w niewielkiej ilości (nawet rzędu 0,0001%), można otrzymać luminofory o różnych barwach i czasach poświaty. Niektóre luminofory są bardzo wrażliwe na obecność zanieczyszczeń; nawet zbyt duży dodatek aktywatora może spowodować zanik świecenia luminoforu.
Każdy luminofor można scharakteryzować wydajnością świetlną, wydajnością energetyczną, czasem poświaty,
temperaturą barwową
lub
barwą
za pomocą koordynat X-Y. Wydajność świetlna wyraża stosunek luminancji luminoforu badanego do wzorcowego i często jest wyrażana w
procentach
. Wydajność energetyczna jest stosunkiem
luminancji
luminoforu do mocy dostarczonej luminoforowi i jest wyrażana w
kandelach
na
wat
(cd/W)
Czas poświaty określa, po jakim czasie od zaniku czynnika pobudzającego luminofor, jego luminancja spadnie do 1% wartości początkowej. Czas poświaty jest mierzony w ułamkach
milisekundy
,
minutach
, a nawet
godzinach.
Podział luminoforów
W zależności od czynnika wywołującego świecenie, wyróżnia się następujące luminofory:
Luminoforami mogą być
związki organiczne
i nieorganiczne. Do luminoforów organicznych zalicza się niektóre
polimery
,
fluoresceinę
,
eozynę
i wiele innych.
Nieorganiczne luminofory to między innymi:
-
Siarczki
, takie jak
siarczek cynku
ZnS i
siarczek kadmu
. Cechuje je wysoka wydajność świetlna. Luminofory siarczkowe są dobrymi katodoluminoforami, elektroluminoforami i rentgenoluminoforami.
- Tlenosiarczek itru, aktywowany
europem
, okazał się bardzo dobrym luminoforem czerwonym, stosowanym w
telewizji
kolorowej. Wyparł on z tego zastosowania luminofory oparte na boranie kadmu i
siarczku kadmu
.
- Luminofory z grupy halofosforanów wapnia znalazły zastosowanie w
świetlówkach
. Mają dobrą wydajność świetlną, są aktywowane
manganem
. Wyparły z tego zastosowania luminofory oparte na wolframianie magnezu MgWO4 o gorszej wydajności i trwałości.
- Wolframian wapnia, aktywowany
srebrem
i tantalan itru, aktywowany
niobem
, są dobrymi rentgenoluminoforami stosowanymi do folii wzmacniających w rentgenodiagnostyce.