ksenotym

Ksenotym – minerał , z gromady fosforanów. Należy do grupy minerałów rzadkich.

Odkryty został w 1832 roku. Nazwa pochodzi od gr. ksenos = obcy i time = cześć (czcić), co wiąże się z bardzo zmiennym składem chemicznym tego minerału, w którym itr bywa często podstawiany przez tor i uran .

Właściwości

• Wzór chemiczny : YPO₄ – fosforan itru
• Barwa : zwykle brunatna, żółta lub czerwonawa
• Układ krystalograficzny : tetragonalny
• Twardość w skali Mohsa : 4 – 5
• Łupliwość : doskonała
• Przełam : muszlowy
• Połysk : szklisty
• Rysa : biała

Zazwyczaj tworzy kryształy o pokroju słupkowym, grubotabliczkowym, często zakończone bipiramidami. Występuje w skupieniach ziarnistych, promienistych, rozetowych. Występuje też jako luźne ziarna w skałach. Jest kruchy, przezroczysty. Często zawiera uran , cyrkon , tor . Jest izostrukturalny = izomorficzny z cyrkonem . Bywa radioaktywny.

Występowanie

Powstaje w wyniku procesów magmowych. Najczęściej występuje w pegmatytach granitowych, granitach . Często współwystępuje z cyrkonem , monacytem . Bywa spotykany w skałach okruchowych.

Miejsca występowania: Ksenotym występuje dużych ilościach w Norwegii , ale też w Algierii , Australii , Austrii , Belgii , Boliwii , Brazylii , Kanadzie , Chinach , Czechach , Niemczech , Indii , Japonii , Kazachstanie , Mongolii , Namibii , Nigerii , Pakistanie , Rosji , RPA , Hiszpanii , Szwecji , Szwajcarii , na Słowacji , Madagaskarze , Grenlandii , Węgrzech , we Włoszech i we Francji .

• Wielkiej Brytanii ( Walia ),
• Stanach Zjednoczonych ( Alabama , Alaska , Arizona , Arkansas , Kalifornia , Kolorado , Connecticut , Georgia , Idaho , Maine , Michigan , Missouri , Montana , Nevada , New Jersey , New Hampshire , Nowy Meksyk , Nowy Jork , Karolina Północna , Karolina Południowa , Pensylwania , Rhode Island , Dakota Południowa , Teksas , Utah , Wirginia , Waszyngton , Wisconsin ).

W Polsce został stwierdzony w pegmatytach okolic Szklarskiej Poręby (Karkonosze), znany jest z piasków plaż bałtyckich.

Zastosowanie

• źródło skandu , itru i pierwiastków ziem rzadkich .
• ma znaczenie naukowe i kolekcjonerskie.

Linki zewnętrzne

• http://webmineral.com/data/Xenotime-(Y).shtml
• http://www.mindat.org/show.php?id=4333&ld=1&pho=