Humanizm to ruch
filozoficzny
,
kulturalny
i
moralny
powstały w
XV wieku
we
Włoszech
, a zarysowujący się już w
XIV wieku
i wielu aspektach kultury
średniowiecznej
, zmierzający do odrodzenia znajomości literatury i języków klasycznych. Był głównym prądem intelektualnym epoki
renesansu
. Choć z humanizmu renesansowego wywodzi się wiele współczesnych postaw
światopoglądowych
, nie należy go utożsamiać z
humanitaryzmem
ani współczesnymi postaciami
humanizmu
, takimi jak obecne w
egzystencjalizmie
i
personalizmie
.
Geneza nazwy
Termin humanizm powstał w
XIX wieku
, kiedy niemiecki uczony Friedrich Immanuel Niethammer użył go jako określenia wykształcenia literackiego opartego na znajomości
łaciny
i
greki
oraz literatury powstałej w tych językach, a także humanizmu włoskiego[1][2].
Humanizm renesansowy
Humanizm epoki odrodzenia swoim
antropocentryzmem
przeciwstawiał się niektórym tendencjom
średniowiecza
(szczególnie
teocentryzmowi
), w związku z czym nawiązywał do idei
starożytności
. Naczelne hasło humanizmu zaczerpnięte zostało z rzymskiego utworu komediopisarza
Terencjusza
II w. p.n.e.
pt. Sam siebie karząc (Samoudręczyciel). Hasłem humanizmu stała się maksyma Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce (
łac.
homo sum et nihil humani a me alienum esse puto.). Popularne jest też stwierdzenie
Protagorasa
Człowiek jest miarą wszechrzeczy
.
Samo pojęcie humanizmu używane jest dopiero od
nowożytności
, wywodzi się jednak z
rzymskiego
pojęcia cultus atque humanitas analizowanego przez
Cycerona
, który stał się patronem duchowym humanistów.
Humanizm koncentruje uwagę na sprawach ludzkich,
godności
człowieka, jego
wolności
, propaguje rozwój fizyczny, psychiczny i intelektualny oraz harmonijne współżycie w społeczeństwie, podkreśla możliwości ludzkiego rozumu, oraz wartość wiedzy o świecie i możliwość jej zdobycia oraz rozwoju.
Przypisy
- ↑ Andrzej Borowski: Renesans. Warszawa: 1992, ss. 71-73.
- ↑ humanizm. W: Mirosław Korolko: Słownik kultury śródziemnomorskiej w Polsce. Warszawa: 2004.
Zobacz też