Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Język norweski

Język norweski

Norsk
Obszar Norwegia , małe grupy w Szwecji, Danii i USA
Liczba mówiących5 milionów
Ranking 111
Klasyfikacja genetyczna Języki indoeuropejskie
* Języki germańskie
** Języki północnogermańskie
***Język norweski
Pismo łacińskie
Status oficjalny
język urzędowy Norwegia , Svalbard , Rada Nordycka
Regulowany przez Språkrådet (Bokmål i Nynorsk)
Kody języka
ISO 639 -1no (Norweski)
nb (Bokmål), nn (Nynorsk)
ISO 639-2nor (Norweski)
nob (Bokmål), nno (Nynorsk)
SIL NRR (Bokmål), NRN (Nynorsk)
Występowanie
Zakres geograficzny występowania odmian języka norweskiego

Zakres geograficzny występowania odmian języka norweskiego

W Wikipedii
Zobacz też: język , języki świata
Wikipedia w języku norweskim
W Wikisłowniku :

Język norweski (norsk språk) – język z grupy skandynawskiej języków germańskich .

Spis treści

Charakterystyka

Język norweski nie ma jednego, ogólnie zaakceptowanego standardu wymowy . Każdy mieszkaniec mówi swoim językiem lokalnym ( dialektem ), używając go zarówno prywatnie, jak i publicznie: w szkole, w pracy, w mediach, w polityce. Dzieje się tak zarówno wtedy, gdy języka używa na terenie właściwym dla danego dialektu, jak i w innych częściach kraju. Po wielu latach zamieszkiwania poza rodzinnymi stronami dialekt zazwyczaj "stępia się" (sleper seg av), w ten sposób, że najbardziej ekstremalne różnice wymowy zanikają, a słownictwo upodabnia bardziej do dialektu miejsca zamieszkania. Do końca życia jednak Norweg zachowuje dialekt na tyle charakterystyczny, że można prawie zawsze jednoznacznie określić skąd pochodzi[].

Stępianie dialektu, a nawet przechodzenie całkiem na mowę lokalną było bardziej rozpowszechnione dawniej (do 1970 roku). Dzisiaj jest nieporównywalnie słabsze. Dlatego też najczęściej powtarzanym zwrotem przez Norwegów jest "Hva sa du?" (Co powiedziałeś?). Pracownicy państwowego radia i telewizji mają obowiązek używać normowanego języka opartego leksykalnie na jednym z dwóch wariantów pisanych (bokmål/nynorsk), ale wymawiać je mogą z dużą swobodą, według upodobania. Skutkiem tej sytuacji jest całkowity prawie zanik normy językowej : każdy mówi wedle uznania, i często takoż pisze. W szkołach nauczyciele nie poprawiają języka uczniów, gdyż nikt nie może twierdzić, że jego język jest lepszy.

Językiem norweskim posługuje się około 4,2 mln mówiących, z tego 3,5 mln do zapisu używa odmiany bokmål , a 700 tys. odmiany nynorsk . Norweski jest językiem urzędowym Norwegii .

Historia

Najstarsze zabytki literatury w tym języku pochodzą z XII w. – wykazują one jednak różnice pomiędzy wschodnią a zachodnią częścią Norwegii. W tym okresie na podłożu gwar zachodnich z okolic Trondheim zaczął się formować kancelaryjny język norweski, używany oficjalnie w całym królestwie. Jednak po unii z Danią , wyszedł on z użycia. Język duński stał się w latach 1525 - 1814 językiem powszechnie używanym przez warstwy wykształcone, głównie w miastach. W początku XIX w. język duński był także nadal językiem literackim. Od lat 30. XIX w. pisarze norwescy starali się go jednak świadomie norwegizować. Już w pierwszej połowie XVIII w. na bazie pisanego języka duńskiego i dialektu miasta Oslo wytworzono z niego rodzimą odmianę, zwaną kiedyś riksmål , a od 1929 r. nazywaną bokmål , czyli „język pisany, książkowy”. Jednocześnie od połowy XIX w. istnieje druga odmiana norweskiego zwana niegdyś landsmål, a od 1929 nynorsk czyli „nowonorweski”. Został on opracowany na podstawie dialektów zachodnionorweskich.

Starania w celu zbudowania na bazie różnych lokalnych dialektów całkowicie niezależnego języka norweskiego pisanego podjęto w Norwegii w XIX w. Kierunek ten został zapoczątkowany przez Ivara Aasena . Był on chłopakiem ze wsi, który mówił dialektem z okolic Sunnmøre. Dość wcześnie doszedł do wniosku, że gruntowne badania nad dialektami z różnych części kraju są konieczne, żeby stworzyć jeden norweski język pisany. Z oficjalnym stypendium naukowym Aasen podróżował po Norwegii w latach 1842 - 1846 , wykonując szerokie badanie gramatyki i słownictwa różnych dialektów. Na tej podstawie stworzył w 1848 r. ich gramatykę porównawczą oraz w 1850 słownik. Na dalsze badania otrzymał kolejne stypendium, czego efektem była książka, w której zebrał teksty w różnych dialektach oraz dodał ich wersje w proponowanej wspólnej wersji językowej dla dialektów. Normę tę nazwał "landsmål", czyli "język krajowy". Rozbudował ją w następnych latach poprzez wydanie obszerniejszego podręcznika do gramatyki ( 1864 ) oraz uzupełnionego słownika ( 1873 ). Opublikował także pisanie w nim wiersze i dramaty. Już w końcu lat 50. XIX w. inni zaczęli używać landsmål w dziełach literackich, a 10 lat później był to już język wykładany w jednej z wyższych szkół państwowych. Landsmålet został zatwierdzony jako oficjalny język na równi z językiem duńskim w 1885 r., a po lokalnym referendum w 1892 r. zaakceptowano go jako język wykładowy w jednej ze szkół podstawowych. W latach 1890 - 1930 język ten rozprzestrzenił się jako język szkolny i w życiu codziennym w wielu częściach kraju, ale tylko na terenach wiejskich. W 1929 ustawą sejmu język landsmål otrzymał oficjalną nazwę "nynorsk".[1]

Obie odmiany – bokmål i nynorsk – od 1885 r. są równouprawnione w mowie i piśmie, z tym, że bokmål używany jest głównie we wschodniej Norwegii i w miastach, podczas gdy nynorsk ma więcej zwolenników na południu i zachodzie. Władze starały się doprowadzić do połączenia tych dwu odmian językowych, by wytworzyć jeden wspólny ogólnonorweski język literacki, tak zwany samnorsk, jednakże spotkało się to z protestami i zostało zaprzestane. Obecnie do użytku, również oficjalnego, dopuszczone są obydwie odmiany pisemne oraz wszelkie dialekty. Cechująca się licznymi archaizmami norma nynorsk daje w sobie rozpoznać wiele cech języka staronordyjskiego, po którym najlepszą dziś pamiątką jest język islandzki .

Gramatyka

Liczba rodzajów gramatycznych rzeczownika uzależniona jest poniekąd od posługującego się językiem. W zasadzie istnieją trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki, ale dopuszczalne jest wywodzące się poprzez standard riksmål (którego normy akceptowane są opcjonalnie w bokmål) z języka duńskiego łączenie rodzaju męskiego i żeńskiego w rodzaj wspólny wzorowany na męskim.

Czasownik przyjmuje formę bezokolicznika , formę czasu teraźniejszego (tworzoną zazwyczaj regularnie przez dodanie -r), czasu przeszłego (Preteritum) oraz imiesłowu biernego (Perfekt partisipp). Funkcje wymienionych są podobne jak np. w języku angielskim. Występują czasowniki słabe, które dzielą się na 4 grupy, wg przynależności do których tworzy się formy Preteritum oraz Perfekt partisipp, a także czasowniki mocne (nieregularne). Przymiotnik ulega odmianie w zależności od liczby i określoności/nieokreśloności rzeczownika . Przymiotniki nieregularne są nieliczne.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Przypisy


Inne hasła zawierające informacje o "Język norweski":

Podróżnik ...

Rodzimy Kościół Polski ...

Jonas Basanavičius ...

Szkoci ...

Wnioskowanie ...

Włosi ...

Nowa Anglia ...

Maine ...

Stanisław Hozjusz ...

1986 ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Język norweski":

Rozprawa z rozprawką (plansza 7) ...

010c. Rzym (plansza 5) ...

019. Wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi (plansza 4) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie