apatyt z Maroka

apatyt z Brazylii

apatyt

Fosforyty – skały osadowe o chemicznym lub organicznym pochodzeniu.

• Chemizm: Złożone głównie z: fosforanów (zawierają od 12 do 40% P₂O₅), reprezentowanych przez apatyt (kolofan) i kwarc , kalcyt , glaukonit , kaolinit , montmorillonit , czasami też limonit i substancje organiczne.
• charakterystyczną cechą jest zazwyczaj rozległe, poziome rozprzestrzenienie złoża o niewielkiej miąższości.
• Fosforyty tworzą wkładki, przewarstwienia lub szeroko rozprzestrzenione pokłady wśród wapieni i margli .

Występowanie

Fosforyty tworzą się w wyniku wytrącania fosforanu wapnia z wody morskiej, także w czasie procesów diagenetycznych oraz poprzez nagromadzenie się szczątków różnych zwierząt, (głównie kości) i ich odchodów w klimacie suchym.

Miejsca występowania:

• Największe złoża fosforytów znajdują się w Ameryce Północnej (stany Północna Karolina i Floryda ),
• na Ukrainie ,
• w Rosji ( Półwysep Kolski , obwód czelabiński i okolice jeziora Bajkał ),
• w Maroku , Algierii , Tunezji , Egipcie i Mauretanii .
• Złoża fosforytów o najwyższej jakości eksploatowane są na maleńkiej wyspie położonej na Pacyfiku , Nauru , które to stanowią główny produkt eksportowy tej najmniejszej republiki na świecie.

W Polsce fosforyty pochodzą z dwóch okresów geologicznych – z syluru i kredy . Fosforyty sylurskie występują w Górach Bardzkich , natomiast kredowe – na obrzeżu Gór Świętokrzyskich (w okolicach Annopola nad Wisłą ), a także na wyniesieniu Łeby. Eksploatacja, prowadzona wyłącznie w Górach Świętokrzyskich, została zaniechana w 1970 r.

Zastosowanie

• Fosforyty są głównym źródłem fosforu w przyrodzie i stanowią podstawowy surowiec do jego uzyskiwania, a także do
• produkcji sztucznych nawozów fosforowych ( superfosfat ) i nawozów mineralnych , tzw. mączka fosforytowa.

Bibliografia

• W. Ryka i A. Maliszewska. Słownik petrograficzny. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa, 1982.
• A. Bolewski i W. Parachoniak. Petrografia. Wydawnictwa Geologiczne. Warszawa, 1982.

Zobacz też

• apatyt
• skały osadowe
• skały chemiczne