Szymon Marycjusz (Mariciusz) z Pilzna ( 1516 - 1574 ), najpierw uczeń, potem profesor Akademii Krakowskiej , znawca, wielbiciel i tłumacz literatury starożytnej. Poznawszy położenie uniwersytetów we Włoszech , w swoim traktacie pedagogicznym (O szkołach czyli akademiach ksiąg dwoje) szeroko rozwija pogląd o pożytku i doniosłości wychowania szkolnego oraz przedstawia środki, jakimi by można - jego zdaniem - zaradzić upadkowi znaczenia szkół w Rzeczypospolitej. Marycjusz, który szczególnie cenił sobie pracę z młodzieżą ubolewał nad deprecjacją stanu nauczycielskiego w Polsce i znalazłszy sobie mecenasa porzucił praktykę pedagogiczną, a poświęcił się teorii. Odpowiedzialnością za upadek szkół obarcza nie nauczycieli, ale odpowiednie władze (uwidacznia się to np. w apelu skierowanym do scholastyków, proboszczów i rajców).

Uważał, ze szkolnictwo to skarb narodu, a posiadanie przez państwo Akademii przyczynia się do jego rozwoju (lepiej wykształceni ludzie, mądrzejsze prawa).

Literatura:

Szymon Marycjusz z Pilzna, O szkołach czyli akademiach ksiąg dwoje, Wrocław 1955.

Możdżeń S.I., Historia wychowania do 1795, Sandomierz 2006.