Asarhaddon (
akad.
Aššur-aha-iddina "Aszur dał mi brata"[1]) – król
Asyrii
w latach
681
-
669 p.n.e.
z dynastii
Sargonidów
. Syn
Sanheriba
i królowej
Zakutu
.
Walka o władzę
Władzę początkowo sprawował w
Babilonii
jako namiestnik z ramienia ojca. Po zamordowaniu Sanheriba przez przyrodnich braci rozpoczął wojnę o zagrożony tron. Po 6 tygodniach walk ojcobójcy zbiegli do
Urartu
i Assarhaddon, mając poparcie armii, przejął władzę w kraju.
Polityka wobec Babilonii
Prowadził pojednawczą politykę względem Babilonii, która szczególnie ucierpiała od najazdów jego ojca. Pozwolił na odbudowanie zburzonego
Babilonu
. Walczył z plemionami Bit-Jakini będącymi ciągłym źródłem niepokojów w Babilonii. W celu stłumienia rozruchów nakazał przeprowadzenie kampanii w rejonie wschodniego Tygrysu. Akcja zakończyła się sukcesem, pokonani przywódcy chaldejscy zbiegli do
Elamu
, a na ich miejsce zostali wprowadzeni lennicy sprzyjający Asyrii. Usprawnił administrację oraz nakazał zwrot majątku wygnańcom, którzy potrafili wykazać się prawem własności. Przyczyniło się to do wzrostu zamożności mieszkańców i umocnieniu władzy asyryjskiej w Babilonii. Dzięki temu mógł wykorzystać Babilonię jako bazę wypadową do walki z
Persami
w czasie wyprawy na Pustynię Słoną. Pozycja Assarhaddona w Babilonie była na tyle silna, że atak elamicki w 675 p.n.e. nie spowodował anty-asyryjskiej rewolty[2].
Kampania przeciwko Sydonowi
W zachodniej części imperium głównym źródłem niepokojów było miasto
Sydon
na wybrzeżu fenickim. Król Sydonu Abdi-Milkutti wraz z lokalnym królem Sanduarrim wszczął rebelię przeciwko Asyrii. Assarhaddon zdobył miasto w 677 p.n.e., pojmał obu królów i skazał ich na śmierć. Sydon zburzył, a jego ludność deportował do Asyrii. W celu zachowania kontroli nad tym terenem założył w pobliżu warownię. Na uroczystości jej poświęcenia było 22 królów ziem zachodnich, co miało być przestrogą dla przyszłych buntowników[3].
Relacje z ludami koczowniczymi
Niepokoił się szczególnie nowymi ludami koczowniczymi,
Scytami
i
Kimerami
, które z północy zaczęły zagrażać Asyrii.
Urartu
osłabione przez wojny z Asyrią nie mogło już spełniać roli zapory przed nomadycznymi plemionami przekraczającymi
Kaukaz
. Początkowo asyryjscy gubernatorzy starali się zbrojnie odeprzeć ataki północnych plemion. W 679 p.n.e. zorganizowali skuteczną wyprawę zbrojną, lecz napór ich ciągle wzrastał. Pod koniec panowania Assarhaddona północne prowincje imperium: Hilakku i
Tabal
zostały utracone[4]. Brak widocznych militarnych sukcesów skłoniły króla do zneutralizowania ich poprzez pertraktacje i zawiązanie z nimi sojuszu. Ze Scytami udało się osiągnąć nawet czasowe porozumienie dzięki wydaniu za scytyjskiego króla Bartatua córki Assarhaddona[5]. Ten zabieg nie tylko odsunął na pewien czas perspektywę ataku z ich strony, lecz skierował Scytów przeciwko
Medom
, którym narzucili swoją zwierzchność.
Stosunki z Medami
Assarhaddon poświęcił dużo uwagi rosnącym w siłę plemionom medyjskim. Starał się uregulować relacje z Medami poprzez narzucenie lokalnym książętom plemiennym traktatów wasalnych uznających zwierzchnią władzę króla asyryjskiego. Najobszerniejszym takim aktem z 672 p.n.e. jest porozumienie z medyjskim władcą Ramataią z kraju Urakazabarna. Dokument zobowiązuje Medów do uznania zwierzchnictwa króla Asyrii, określa zasady sukcesji po śmierci Assarhaddona, nakazuje pomoc w potrzebie jego następcy i zachowanie mu wierności[6]
Podbój Egiptu
Przyczyną wojny z Egiptem była polityka faraona
Taharki
w miastach fenickich. W 675 p.n.e. kuszycki władca z powodzeniem nakłonił króla
Tyru
do buntu przeciwko Asyrii. Assarhaddon chcąc uderzyć w źródło niepokojów w tym rejonie w
674 p.n.e.
dokonał inwazji na
Egipt
, który nieustannie podburzał lokalnych władców
Fenicji
. Linie zaopatrzenia wystawione na ataki plemion arabskich oraz opór faraona
Taharki
skutecznie powstrzymały atak.
W 671 p.n.e. armia asyryjska ponownie pomaszerowała na Egipt. Tym razem faraon
Taharka
z
dynastii kuszyckiej
poniósł klęskę i wycofał się do
Górnego Egiptu
,
Memfis
zostało zdobyte i splądrowane, a książęta
Dolnego Egiptu
, m.in.
Necho
z
Sais
uznali władzę Assarhaddona. Wprowadzono 22 asyryjskich namiestników w Dolnym Egipcie. Król asyryjski przyjął też tytuł króla Dolnego i
Górnego Egiptu
oraz
Etiopii
, jednak dwóch ostatnich krajów nie zdobył i nie miał nad nimi żadnej władzy [7].
W
669 p.n.e.
, gdy władza asyryjska nad Egiptem została utracona, król zorganizował nową ekspedycję, lecz w czasie drogi zmarł.
Sztuka asyryjska w dobie Assarhaddona
Podbój licznych ośrodków kultury na obszarze
Bliskiego Wschodu
nie pozostał bez wpływu na charakter sztuki imperium asyryjskiego w tym okresie. Do miast Asyrii nie tylko trafiły bogactwa materialne w postaci wyrobów artystycznych i danin, ale też rzesze rzemieślników którzy odcisnęli swoje piętno na stylu wytwarzanych wyrobów. Szczególnie kość słoniowa stała się w tym czasie modna wśród Asyryjczyków. W Forcie Salmanasara w
Kalchu
odkryto kolekcję rzeźb z kości słoniowej oraz dużą ilość nieobrobionego jeszcze materiału. Cechą charakterystyczną tego zbioru jest ich styl, większość bowiem wytworzona była pod wpływem sztuki egipskiej i pozostającej pod jej silnym oddziaływaniem sztuki syro-fenickiej[8].
Sukcesja
Assarhaddon miał 6 synów. Najstarszy Sin-iddina-apla został pojmany i uprowadzony do Elamu. W 672 r. p.n.e. na tron wyznaczył młodszego syna
Aszurbanipala
wydając szereg traktatów w których domagał się od poddanych i lenników uznania i respektowania jego woli.
Poprzednik
Taharka
| | Po zdobyciu Delty Król
Dolnego Egiptu
.Zgłaszał roszczenia do tytułu króla Górnego Egiptu i Etiopii. 671 p.n.e. - 669 p.n.e. | | Następca
Taharka
|
Przypisy
- ↑ Laessøe J., Ludy Asyrii,Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1972, str 10
- ↑ Saggs H. W. F., Wielkość i upadek Babilonii, Warszawa 1973, s. 116-117
- ↑ op.cit., str. 117.
- ↑ op. cit.
- ↑ Laessøe J., op.cit., str. 167
- ↑ op.cit., str. 167-175.
- ↑ Saggs H.W.F., op.cit., str. 119.
- ↑ Laessøe J.,op.cit., str. 165-166.