Podmiot polityki – w taki sposób określamy zbiorowego lub indywidualnego uczestnika życia politycznego, podejmującego w sposób względnie trwały świadome, suwerenne i zaplanowane działania. Jego celem jest zmierzanie poprzez bezpośrednie sprawowanie lub współuczestnictwo we władzy politycznej do realizacji określonych
potrzeb
i
interesów
,
wartości
i
idei
. Podmiot
polityki
może także wpływać na proces podejmowania decyzji politycznych w sposób formalny (zgodny z normami obowiązującymi w systemie politycznym lun nieformalny (niezgodny z normami obowiązującymi w systemie politycznym). Podstawowym celem podmiotu polityki jest utrwalenie lub zmiana istniejących
stosunków politycznych
. Z formalnego
punktu widzenia
podmiotem polityki jest każdy
pełnoletni
obywatel
o czym świadczy
czynne
i
bierne
prawo wyborcze
. Podejście realistyczne wskazuje na podmiot polityki jedynie te
jednostki
, które w sposób stały i aktywny podejmują działania polityczne np. zawodowi
politycy
, organizacje polityczne, funkcjonariusze
administracji państwowej
itp.
Podstawowy podział podmiotów to podmioty pierwotne i wtórne. Podmioty polityki pierwotne to duże grupy społeczne,
wspólnoty
narodowe
czy
etniczne
, które są zorganizowane w całość i posiadają wspólne interesy. Podmioty polityki wtórne to różnego rodzaju siły polityczne, organizacje zawodowe wytwórców i
pracodawców
(
Organizacje
Przewoźników,
Stowarzyszenie
Architektów
Polskich), instytucje polityczne (np.
Prezydent RP
,
organizacje pozarządowe
,
Światowa Organizacja Zdrowia
, itp.), organizacje wyznaniowe a także grupy lub zespołu reprezentujące interesy i wolę wielkich
grup społecznych
posiadający duży wpływ na działania polityczne.
Trzy podstawowe kryteria podziału podmiotów
Istnieją trzy podstawowe
kryteria
podziału podmiotów:
- Kryterium liczebności
- Kryterium miejsca w strukturze politycznej społeczeństwa
- Kryterium funkcji
Kryterium liczebności
W tym kryterium możemy wyróżnić
podmioty zbiorowe
i podmioty indywidualne. Podmioty zbiorowe to potężna siła sprawcza w działaniach politycznych. Odgrywają dużą rolę w życiu politycznym, gdyż mogą masowo oddziaływać na
procesy społeczne
. Podmioty indywidualne liczą się jako uczestnicy życia zbiorowego, którzy oddziałują na
procesy polityczne
. Pojawiają się najczęściej na pograniczu epok i mają znaczenie dziejowe dla wspólnot ludzkich.
Kryterium miejsca w strukturze politycznej społeczeństwa
Cechą charakterystyczną tych podmiotów jest duża aktywność, która wpływa na
procesy decyzyjne
. Podmioty te w okresach przełomowych odgrywają znaczącą rolę, ponieważ niekiedy mogą przesądzić o biegu wydarzeń lub procesach społecznych. Do tego rodzaju podmiotów możemy zaliczyć przede wszystkim duże grupy społeczne,
związki wyznaniowe
,a także
elity
polityczne.
Kryterium funkcji
Możemy wyróżnić następujące podmioty: decyzji i wpływu.
Podmioty decyzji to takie, które w bezpośredni sposób uczestniczą w
procesie decyzyjnym
i rozwiązują problemy życia politycznego społeczeństwa. Przykładem takiego podmiotu mogą być wyborcy, którzy w bezpośredni sposób uczestniczą w procesie decyzyjnym – rozstrzygają o wyborze składu osobowego
parlamentu
i rządzących sił politycznych. Podmioty wpływu zaś, oddziałują pośrednio lub bezpośrednio na podejmowanie decyzji, np. związki zawodowe, pracodawców.
Aktywność podmiotów polityki
Aktywność podmiotów polityki przybiera różne formy uczestnictwa w polityce. Uczestnictwo w sprawowaniu władzy i wpływanie na nią może mieć charakter:
- bezpośredni lub pośredni,
- stały, okresowy lub incydentalny,
- formalny lub nieformalny,
- legalny lub nielegalny,
- racjonalny i irracjonalny.
Bibliografia
- Antoszewski Andrzej i Herbut Ryszard, Leksykon politologii, Wrocław 2002
- Zieliński Eugeniusz, Nauka o państwie i polityce, Warszawa 2001
