Morela pospolita
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad różowych
Rząd :	różowce
Rodzina :	różowate
Rodzaj :	morela
Gatunek :	morela pospolita
Nazwa systematyczna
Armeniaca vulgaris Lam. Encycl. 1:2. 1783
Mapa zasięgu

Pęd z kwiatami

Kwitnąca morela

Morela pospolita, m. zwyczajna (Armeniaca vulgaris Lam.) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny różowatych . Pochodzi z Azji, w stanie dzikim występuje od Chin poprzez środkową Azję po Azję Mniejszą . Jest uprawiany w wielu krajach świata, również w Polsce.

Nazewnictwo

• Według nowszych ujęć taksonomicznych jest to synonim gatunku Prunus armeniaca L. Sp. pl. 1:474. 1753 ^[2].
• Synonimy ^[2]: Amygdalus armeniaca (L.) Dumort., Armeniaca vulgaris Lam., Prunus armeniaca var. vulgaris Zabel

Morfologia

Pokrój

Drzewo lub krzew o wysokości nawet do 15 m.

Liście

Jajowate , podwójnie pikowane

Kwiaty

Rozwijają się przed liśćmi , są białe , rzadziej różowe . Mają 5-płatkową koronę, 1 żółty słupek omszony w dolnej części i liczne pręciki. Pąki kwiatowe powstają zarówno na krótkopędach , jak i na długopędach .

Owoce

Kulisty i nieco spłaszczony pestkowiec o skórce pomarańczowej z niewielkim rumieńcem i pomarańczowym lub żółtym miąższem. Ma masę 30-70 g.

Zastosowanie

• Jest owocem uprawianym od ponad 4000 lat. Miejscem jej pochodzenia są Chiny . Jednak do Europy dotarły z Armenii , barwa morelowa jest trzecim kolorem na fladze ormiańskiej.To bardzo ceniony owoc w Armenii, jego łacińska nazwa pochodzi właśnie od nazwy tego kraju. W 2010 roku na Konkursie Piosenki Eurowizji, reprezentantka Armenii, Eva Rivas wykonała utwór "Apricot stone" (Pestka moreli). Podczas wojen rzymskich i perskich w I w. p.n.e. morele trafiły na tereny Włoch i Grecji . Stamtąd w XIII wieku rozpowszechniły się w innych krajach europejskich. Francja i kraje Ameryki poznały morelę w XVII wieku.
• Roślina uprawna : główne ośrodki uprawy: Chiny , USA , rejony śródziemnomorskie, republiki środkowoazjatyckie, Argentyna, Chile. znajduje się w rejestrze roślin uprawnych Unii Europejskiej. W Polsce największe uprawy są w rejonie tarnobrzeskim . Polska leży na północnej granicy zasięgu upraw. Czynnikiem hamującym jest wrażliwość pączków kwiatowych na mróz w czasie zimy i na przedwiośniu. Z tego względu jej uprawa nie ma u nas większego znaczenia i występuje głównie w uprawach amatorskich w najcieplejszych rejonach kraju. W Chinach uprawia się ją od 4000 lat, w Cesarstwie rzymskim znana była już w I w. n.e. Obecnie uprawiane odmiany pochodzą od kilku dzikich gatunków.
• Sztuka kulinarna : jadalne owoce spożywa się zazwyczaj na surowo, ale również suszone lub w przetworach. Zawierają dużo witaminy C – szklanka soku wystarczy na pokrycie dziennego zapotrzebowania na tę witaminę. Zawierają też sporo żelaza. Jadalne nasiona słodkie lub gorzkie zastępują migdały .
• Olej z nasion używany jest w przemyśle farmaceutycznym i perfumeryjnym .

Uprawa

Wymaga dużej ilości światła i ciepła, źle znosi długotrwałe opady, owoce wówczas masowo pękają i gniją. W zimie wytrzymuje mrozy do -30 °C, jednak rozwija się bardzo wcześnie na wiosnę i dlatego w Polsce jej kwiaty często przemarzają. W okres owocowania wchodzi w 4-5 roku po posadzeniu. Koronę prowadzi się w formie kulistej, lub szpalerowej, gdy morela uprawiana jest przy ścianie domu. Cięcie ogranicza się tylko do usuwania gałęzi chorych.

Przypisy

Bibliografia