|
Jean Le Rond d`Alembert
Jean Le Rond d`Alembert - (ur. 16 listopada 1717 w Paryżu, zm. 29 października 1783 w Paryżu) – francuski filozof, fizyk i matematyk. Wybitny przedstawiciel epoki oświecenia.
Młodość i wykształcenie
D`Alembert był nieślubnym synem wpływowej pisarki i kurtyzany, Claudine Guérin de Tencin, prowadzącej też znany salon literacki w Paryżu i generała artylerii Louisa-Camusa Destouchesa (1668-1726). Po urodzemiu matka pozostawiła niemowlę na stopniach kościoła St. Jean-le-Rond (niedaleko katedry Notre-Dame. Oddany do sierocińca został wkrótce adoptowany przez żonę szklarza Madame Rousseau, w której domu przebywał do 1765 r. Destouches, który chciał, by jego ojcostwo pozostało oficjalnie nieznane, łożył jednak na wykształcenie syna, a przed śmiercią zapisał mu 1200 liwrów liwr (1200 dolarów amer. z 2007 r.) rocznej renty.
D`Alembert uczęszczał najpierw do szkoły prywatnej; w wieku 12 lat pod wpływem rodziny ojca, wstąpił do prowadzonego przez jansenistów kolegium Czterech Narodów (znanego również jako "Collège Mazarin"), gdzie do 1735 r. studiował filozofię, prawo i sztukę. W późniejszym życiu kierował się regułami kartezjańskiego racjonalizmu wpojonymi mu przez jansenistów. Choć janseniści nakłaniali młodzieńca do kariery duchownego, d`Alembert podjął studia prawnicze (uzyskując w 1738 tytuł adwokata), później medycynę.
Poglądy i działalność
Od 1754 członek, a od 1772 sekretarz Akademii Francuskiej. Współtwórca i współredaktor Wielkiej encyklopedii francuskiej, której założenia przedstawił we Wstępie do encyklopedii (1751, wydanie polskie 1954). W 1757 wskutek represji politycznych zmuszony do rezygnacji z prac nad nią. Zwolennik empiryzmu, za pewną uważał wiedzę opartą na doświadczeniach zmysłowych, które, oczyszczone przez umysł z tego, co przypadkowe, tworzyć miały podstawę pojęć ogólnych i definicji - zasadniczego elementu rozumowania nauk.
Za główne zadanie myślenia i działalności naukowej uznał porównywanie faktów lub idei i poszukiwanie związków między nimi. Dokonał podziału nauk na historię, filozofię i sztuki piękne, upatrując ich dominant odpowiednio w pamięci, rozumie i wyobraźni. Filozofii przypisał funkcje metodologiczne. Jako pierwszy zwrócił uwagę na społeczne i biologiczne uwarunkowania ludzkich pojęć i sądów o świecie. Ostatecznie skłaniał się ku sceptycyzmowi, nawet agnostycyzmowi, zakładając niepoznawalność tzw. istoty rzeczy. Przyjmował istnienie duszy, która jako oddzielna substancja miała w człowieku kształtować świadomość niezależnie od materii. Za podstawę moralności uznał niezmienne zasady etyczne, właściwe z natury wszystkim ludziom, a z drugiej strony - właściwie pojęty interes osobisty i społeczny.
Zasłużony na polu fizyki i matematyki, zwłaszcza w dziedzinie mechaniki teoretycznej (zasada d`Alemberta) i równań różniczkowych (odkrył rachunek pochodnych cząstkowych). Zajmował się też estetyką i teorią muzyki (Éléments de la musique théorique et pratique (Elementy muzyki teoretycznej i praktycznej), 1752; Réflexions sur la musique en général et sur la musique française en particulier (Refleksje o muzyce, w szczególności o francuskiej) 1754. .
Inne hasła zawierające informacje o "Jean Le Rond d`Alembert":
XVI wiek
...
Wittenberga
...
1679
...
1986
...
Adam Naruszewicz
...
1977
...
Ludwik XVIII
...
1852
...
1848
...
Ewolucja
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Jean Le Rond d`Alembert":
211a Rzeczpospolita na arenie międzynarodowej w dwudziestoleciu międzywojennym (plansza 10)
...
041. B. Russell – atomizm logiczny (plansza 7)
...
006. Orientacja na niebie i Ziemi oraz ruch obrotowy i obiegowy Ziemi (plansza 16)
...
|
