Elektrownia Rożnów to zbudowana w latach
1935
-
1941
zapora i
elektrownia wodna
na
Dunajcu
w miejscowości
Rożnów
.
widok na zaporę wodną w Rożnowie, dalej - Ostra Góra płn.
widok na zaporę wodną w Rożnowie z Ostrej Góry
Historia
O ujarzmieniu powodującego groźne powodzie
Dunajca
zaczęto myśleć już pod koniec
I wojny światowej
. Inicjatorem budowy zapory, autorem pierwszego projektu oraz stałym konsultantem w czasie studiów projektowych i budowy zapory był prof.
Karol Pomianowski
. Realizacja jego projektu, opracowanego w latach 1920-1930, była ze względu na panujący wówczas kryzys gospodarczy odkładana aż do lipca 1934 r. Powódź, jaka miała miejsce 18 lipca 1934 roku na Dunajcu, przyspieszyła podjęcie decyzji o rozpoczęciu budowy zbiornika retencyjnego. Ostateczny projekt zapory w oparciu o pracę prof.
Pomianowskiego
przygotowało Biuro Dróg Wodnych Ministerstwa Komunikacji. Realizację tej inwestycji powierzono początkowo inż. Ziemowitowi Śliwińskiemu. Prace budowlane zaczęto w lutym 1935 r., a ukończono w 1941 r. Zapora stanęła w poprzek "pętli Rożnowskiej", w dolinie, której dnem płynęła meandrami rzeka. Napełnianie zbiornika rozpoczęto w drugiej połowie 1941 r., a jego całkowite napełnienie nastąpiło w 1943 r. po wiosennych i letnich wezbraniach.
Miejsce budowy zostało wybrane w najwęższym miejscu pogórskiego przełomu Dunajca we wsi
Rożnów
, między cyplem góry Łazy (323 m n.p.m.), nazywanym również Łaziska, a stromym, zalesionym, wygiętym na kształt podkowy szczytem północnym
Ostrej Góry
(459 m n.p.m.).
Wzniesiona zapora ma 550 m długości, jej szerokość w koronie wynosi 9 m, a wysokość 32,5 m. Stały przepływ wody wykorzystano do uruchomienia czteroturbinowej
elektrowni wodnej
, wbudowanej w środek zapory. Betonowy mur o szerokości 40 m stoi na fundamencie wpuszczonym 17 m w podłoże. We wschodniej części zapory znajdują się
przepławki
(system stopniowych basenów) dla ryb wędrujących w górę rzeki na doroczne tarło. W zachodniej części znajduje się pięć przepływów i siedem upustów dla wysokiej wody.
W wyniku spiętrzenia wody przez zaporę powstało
Jezioro Rożnowskie
. Przed
II wojną światową
elektrownia była elementem
Centralnego Okręgu Przemysłowego
. Uruchomienie elektrowni spowodowało powstanie nadwyżek mocy, znacznie przekraczających lokalne zapotrzebowanie. Nadwyżki te postanowiono przesyłać w rejon
Warszawy
i
Radomia
, które zasilane były jedynie przez
Elektrownię Powiśle
. W 1942 roku zakończono budowę i oddano do eksploatacji dwutorową
linię elektroenergetyczną
Rożnów – Tarnów
Mościce
-
Starachowice
- Warszawa, o napięciu 150 kV. Warszawską
stację transformatorową
150/35
kV
zlokalizowano w pobliżu miejscowości
Szamoty
(obecnie na terenie
zakładów mechanicznych Ursus
). Układ przesyłowy Rożnów - Szamoty pracował do 1944 roku.
Obecnie elektrownia Rożnów jest jedną z sześciu elektrowni wchodzących w skład Zespołu Elektrowni Wodnych Rożnów. Pozostałe to
Elektrownia Czchów
, Elektrownia Przewóz,
Elektrownia Dąbie
, Elektrownia Olcza i Elektrownia Kuźnice.
Dane
Elektrownia
- moc osiągalna - 56
MW
(4 x 14 MW)
- moc znamionowa - 50
MW
(4 x 12,5 MW)
- roczna produkcja energii elektrycznej: ok. 125 mln
kWh
- 4
hydrozespoły
- spad wody: 29 m
- przepływ wody: 240
m³/s
Zapora betonowa ciężka
- wysokość 49
m
- długość: 550 m
- przelewy górne: 7
- upusty dolne: 5
- kubatura: 450 000
m³
Jezioro
- powierzchnia: 1600
ha
- długość: 22
km
- maksymalna głębokość: 30–35 m
- wysokość lustra wody przy średnim stanie wody: 265 m
n.p.m.
- pojemność całkowita 193 mln m³
Kontakt
- Zespół Elektrowni Wodnych “Rożnów” Sp. z o.o.; 33-316 Rożnów 433; tel. (0-18) 440-31-78; fax 0-18) 440-30-05.
- zewroz@ns.onet.pl Sekretariat ZEW "Rożnów" Sp. z o.o.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Zespół Elektrowni Wodnych Rożnów Sp. z o.o.
Mapa WIG z roku 1937 (mapa sprzed budowy zapory)
Bibliografia
