Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Złoty

Złoty

Polski złoty
Kod ISO 4217 PLN
Kraj Polska
Poziom inflacji 3,5%[1]
Podział1 złoty = 100 groszy
Symbolzł – złoty
gr – grosz
Monety1, 2, 5 (zł); wyższe nominały (do 500 zł) używane w biciu monet kolekcjonerskich/bulionowych
1, 2, 5, 10, 20, 50 (gr)
Banknoty10, 20, 50, 100, 200 (zł)
Bank centralny Narodowy Bank Polski
Mennica Mennica Polska
Banknot 2-złotowy z Dąbrówką z 1936
Banknot 20-złotowy (bez orła) z 1940 wydany przez niemieckie władze okupacyjne w Generalnej Guberni
Banknot 50-złotowy (bez orła) z 1940 wydany przez niemieckie władze okupacyjne w Generalnej Guberni
Banknot 500-złotowy (bez orła) z 1940 wydany przez niemieckie władze okupacyjne w Generalnej Guberni
Banknot 100-złotowy z 1948 , w obiegu od 1950
Banknot 20-złotowy z 1982 z wizerunkiem Romualda Traugutta
Banknot 5000zł z 1982 z wizerunkiem Fryderyka Chopina

Złoty (, aktualny kod ISO 4217 PLN) – podstawowa jednostka monetarna w Polsce , dzieli się na 100 groszy .

Spis treści

Historia złotego

Czasy I Rzeczypospolitej i rozbiorowe

Złotówka pojawiła się po raz pierwszy jako moneta w 1663 r. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku złoty został wprowadzony do obiegu 29 kwietnia 1924. W XIV i XV w. złotym nazywano złote dukaty zagraniczne z obiegiem w Polsce, początkowo obliczane na 14 groszy. Uchwałą sejmu z 1496 r. ustalono kurs złotego na 30 groszy . Z biegiem czasu kurs ten – z uwagi na zmieniający się parytet ceny złota i srebra – nie utrzymał się. Wtedy ustaliło się określenie jednostki obrachunkowej równej 30 groszy (gr) jako złoty polski (złp) zwanej też florenem (fl). Natomiast złoty dukat otrzymał nazwę złoty czerwony .

Złoty pozostawał przez dłuższy czas jednostką wyłącznie obrachunkową. Obiegowe monety obejmowały następujące nominały:

Po raz pierwszy złotówka pojawiła się jako moneta w roku 1663 pod postacią tymfa .

W XVII w. 1 złoty czerwony liczony był na 4 — 6 złp. Przy reformie monetarnej króla Stanisława Augusta złoty stał się jednostką zasadniczą o kursie 1 złp = 30 gr. Stosunek ten utrzymał się przez czasy Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego . Mennica warszawska biła monety złotowe do 1841 r.

II RP

Wprowadzony do obiegu 29 kwietnia 1924 r. w wyniku reformy pieniężnej przeprowadzonej przez ministra finansów Władysława Grabskiego , zastąpił zdewaluowaną markę polską odziedziczoną po państwie niemieckim . Nowa waluta została oparta na parytecie złota , wartość 1 złotego ustalono na równoważną 0,1687 grama złota . Ówczesny złoty był więc wart około piętnastu obecnych (2009), lecz siłę nabywczą miał taką samą, jak siedem obecnych złotych[2].

Wśród proponowanych nazw nowej waluty II Rzeczypospolitej największą popularnością cieszyły się " lech "[3], "pol" i "złoty"[4]. Ostatecznie wybrano nazwę złoty, która odwoływała się do historycznej jednostki monetarnej Królestwa Polskiego.

Okupacja niemiecka

Po wybuchu II wojny światowej Niemcy wprowadzili do obiegu na terytorium Generalnego Gubernatorstwa nowy pieniądz o tej samej, co przed wojną nazwie – złoty. Przedwojenne banknoty złotowe Banku Polskiego zostały ostemplowane i w roku 1940 wymienione na banknoty okupacyjne (z limitami wymiany zróżnicowanymi dla Niemców, Polaków, Żydów, przedsiębiorstw). Okupacyjne złote sygnowane były przez " Bank Emisyjny w Polsce " z siedzibą w Krakowie. Była to jedyna instytucja (poza Polskim Czerwonym Krzyżem ) na terenach okupowanych przez III Rzeszę , gdzie w nazwie dopuszczono słowo "Polska". Prezesem Banku został Feliks Młynarski , przedwojenny wiceprezes Banku Polskiego . Młynarski uzyskał tajną zgodę Rządu RP na uchodźstwie na objęcie stanowiska. Banknoty miały napisy po polsku, ale nie było na nich godła polskiego ani żadnych innych polskich symboli narodowych. Od nazwiska Młynarskiego banknoty emitowane przez Bank Emisyjny w Polsce były popularnie zwane młynarkami . Na terenach przyłączonych do Rzeszy ( Wartheland oraz tereny włączone w Danzig-Westpreußen , Oberschlesien i Ostpreußen ) w obiegu była Reichsmarka , a na zajętych przez ZSRR ( Kresy Wschodnie ) – rubel .

Polska Ludowa i III RP

30 października 1950 r. zostały wprowadzone nowe pieniądze, które zostały wymienione w stosunku 100:3 dla płac i 100:1 dla banknotów w obiegu i depozytów bankowych (konfiskata 2/3 oszczędności ludności)[5][6]. Monety miały wartość 1, 2, 5, 10, 20, 50 gr i 1 zł, zaś banknoty 2, 5, 10, 20, 50, 100 i 500 zł. Przedstawiały one ludzi pracy. Banknoty 2 i 5 zł zostały w 1960 roku wymienione na monety, banknot 10 zł w 1965 roku. W 1966 roku dodano banknot o nominale 1000 zł. W 1975 roku doszło do wymiany banknotów: ludzi pracy zamieniono na wielkich Polaków. W 1976 roku dodano banknot 200 zł, w 1977 roku 2000 zł, zaś 20 zł zmieniono na monetę. W stanie wojennym w 1982 roku, z powodu inflacji , dodano banknot 5000 zł, natomiast monety 10 i 20 zł zostały tymczasowo zastąpione banknotami z powodu braku metalu (ich produkcję wznowiono w 1986 roku).

Hiperinflacja na przełomie lat 80 XX w. i lat 90 XX w. doprowadziła do dodrukowania nominałów 10 000 zł ( 1987 ), 20 000 zł ( 1989 ), 50 000 zł ( 1989 ), 100 000 zł ( 1990 ), 200 000 zł ( 1989 ), 500 000 zł ( 1990 ), 1 000 000 zł ( 1991 ) i 2 000 000 zł ( 1993 ). Wówczas Narodowy Bank Polski postanowił dokonać denominacji złotego "o cztery zera" (tj. w stosunku 10 000 PLZ = 1 PLN ). Wprowadzono ją w życie 1 stycznia 1995 r. – na podstawie ustawy o denominacji złotego z dnia 7 lipca 1994 r. – kosztem 300 milionów nowych złotych (3 biliony starych złotych). Polska waluta otrzymała nowy kod ISO 4217 . Pierwsze banknoty drukowane były w 1994 r. na terenie Wielkiej Brytanii . Zgodnie z ustawą o denominacji złotego, do 31 grudnia 1996 r. wymiana starych złotych na nowe odbywać się mogła we wszelkich punktach i placówkach płatniczych (bankach lub punktach handlowych i usługowych) na terenie kraju, zaś od 1 stycznia 1997 r. do 31 grudnia 2010 r.[7] dokonywana jest wyłącznie w wyznaczonych bankach.

Złoty jest potocznie nazywany "złotówką"[8]; miano to często też stosuje się do jednozłotowej monety.

Nominały polskie

  • monety groszowe: 1 gr, 2 gr, 5 gr, 10 gr, 20 gr, 50 gr.
  • monety złotowe: 1 zł, 2 zł, 5 zł (istnieją także kolekcjonerskie monety 2 zł wykonane ze stopu Nordic gold – srebrne 10 i 20 zł oraz złote 25, 37[9], 50, 100, 200 i 500 zł).
  • banknoty: 10, 20, 50, 100 i 200 zł (istnieje też kolekcjonerski banknot 10 zł z wizerunkiem marszałka Józefa Piłsudskiego, kolekcjonerski banknot 20 zł z wizerunkiem Juliusza Słowackiego, kolekcjonerski banknot 20 zł z wizerunkiem Fryderyka Chopina oraz kolekcjonerski banknot 50 zł z wizerunkiem papieża Jana Pawła II).

Średnioroczne kursy walut w poprzednich latach

Rok USD XEU / EUR DEM GBP CHF JPY
1990 950012070,505864,1916862,506884,0565,45
1991
1992
1993 18145,4721228,6410968,7627236,35164,16
1994 22726,9526913,4914049,6034772,23224,16
1995 2,42443,13581,69283,82572,05450,0258
1996 2,69653,37741,79204,21542,18260,0248
1997 3,28083,70551,89185,37512,26270,0272
1998 3,49373,92311,98885,79072,41490,0268
1999 3,96754,22702,16126,41972,64130,0350
2000 4,34644,01102,05086,57872,57470,0403
2001 4,09393,66851,87575,89712,42980,0337
2002 4,07953,85576,12932,62880,0329
2003 3,88894,39786,35702,89110,0339
2004 3,65404,53406,69042,93700,0337
2005 3,23484,02545,88332,59990,0294
2006 3,10253,89515,71162,47610,0266
2007 2,76673,78295,53102,30350,0235
2008 2,37083,49084,22002,22910,0234
2009
Obecne postacie widoczne na współczesnych banknotach polskich (w obiegu od 1 stycznia 1995 roku)
Nominał banknotuPortretPoprzedni
dziesięć złotych Mieszko I
dwadzieścia złotych Bolesław I Chrobry
pięćdziesiąt złotych Kazimierz III Wielki
sto złotych Władysław II Jagiełło
dwieście złotych Zygmunt I Stary

Przypisy

  1. Roczne wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych w latach 1950-2009 publikowane przez Główny Urząd Statystyczny ( pol. ). [dostęp 10.05.20010].
  2. Zbigniew Nestorowicz, "Polski talar dla Europy" , Tygodnik Powszechny [dostęp: 2009-08-07]
  3. Dekret z dn. 5 II 1919 r. w przedmiocie jednostki monetarnej waluty polskiej ("lech" - "grosz") w: "Dziennik Praw" (później D.U.), nr 14, poz. 174; art. 2: "Wykonanie tego dekretu porucza się Ministrowi Skarbu.").
  4. Ustawa z dn. 28 II 1919 r. w sprawie nazwy monety polskiej (zmiana "lecha" na "złoty) w: "Dziennik Praw" (później D.U.), nr 20, poz. 230; art. 4: "Ustawa niniejsza wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.").
  5. NBPortal.pl
  6. 28 października 1950 r. Na pociechę schabowy i piwo
  7. http://www.nbp.pl/faq/001.html
  8. Poradnia PWN
  9. 25. rocznica śmierci Księdza Jerzego Popiełuszki 37 zł . [dostęp 2010-02-23].

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Złoty":

Tadeusz Kognowicki przez wojska sowieckieNarodowość polska Znany zharcmistrzRodziceTadeusz Kognowicki, Zofia Kognowicka z d. LewoniewskaTadeusz Kognowicki ps. "Złoty" (ur. 18 czerwca 1922 w Kownie , zm. 26 czerwca 1941 pod ...

1972 niedzieli w Derry . 11 lutego – na XI Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w Sapporo Złoty medal w skokach narciarskich zdobył Wojciech Fortuna . 17 lutego Izba Gmin przyjęła protokół ...

Nowa Polityka Ekonomiczna ...

Akcja (prawo) ...

Zugspitze chatce Höllentalgrat-Hütte w połowie grani.Panorama z Zugspitze w kierunku południowym, po lewej Złoty krzyż oznaczający najwyższy punkt w NiemczechPanorama z Zugspitze w kierunku północno-zachodnim, ...

Romeo i Julia (film 1996) zagraniczny roku – Screen International – Baz Luhrmann MTV Video Music Awards – Złoty Popcorn 1997 wygrana w kategorii Najlepsza aktorka – Claire Danes nominacja w kategorii ...

Benedykt Dybowski uwzględniając przede wszystkim ssaki i ptaki . Badania we wschodniej Syberii zyskały mu Złoty medal Towarzystwa Geograficznego w Petersburgu .W roku 1868, towarzysząc ekspedycji generała Skałkowa, ...

Flins jest najprawdopodobniej wymysłem Bothego, ponieważ brakuje świadectw autentyczności jego kultu.Według podania jego Złoty posąg miał stać na górze nieopodal Świeradowa-Zdroju , koło Budziszyna oraz w ...

Przesieka (województwo dolnośląskie) tu organizowane plenery malarskie i fotograficzne. Z takich punktów widokowych, jak np. "Złoty Widok" można podziwiać panoramę Karkonoszy oraz Kotlinę Jeleniogórską . O atrakcyjności turystycznej ...

Kulturkampf wszedł w sojusz z Kościołem katolickim w celu zwalczania ruchu socjalistycznego . Zobacz też Złoty Krzyż w Poznaniu Linki zewnętrzne Kulturkampf – Kościół katolicki w Prusach w ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Złoty":

216 Gospodarka II Rzeczypospolitej (plansza 13) ...

216 Gospodarka II Rzeczypospolitej (plansza 5) Na wolny rynek wydano akcje, które pozwoliły na wprowadzenie nowej waluty – Złoty polski (wówczas 1,8 mln marek polskich warte było 1 złotego). ...

Algorytm rekurencyjny (plansza 16) e height=380 width=770 > Ciąg Fibonacciego – Złoty podział Dzięki liczbom oraz dzięki złotemu podziałowi skonstruował też spiralę. ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie