Jan Kasjan,
łac.
Joannus Cassianus,
scs.
Prepodobnyj Kassian Rimljanin (ok.
360
, zm. ok.
435
w
Marsylii
) –
mnich
,
teolog
,
asceta
, popularyzator
monastycyzmu
i ascetyzmu wschodniego w Kościele zachodnim. Założyciel jednej z pierwszych wspólnot monastycznych w Europie Zachodniej. Wliczany w poczet
Ojców Pustyni
i
Kościoła
,
święty
Kościoła wschodniego
, oraz nieoficjalnie
Kościoła zachodniego
[2].
Żywot świętego
Urodził się około 360 r. prawdopodobnie na terenie dzisiejszej Rumunii. Z tego powodu uważany jest za jednego z pierwszych rumuńskich świętych. Niektórzy badacze dowodzą, iż miejscem jego narodzin była Marsylia[3]. Najczęściej uważa się, że urodził się w Scytii Mniejszej, prowincji
rzymskiej
zajmującej tereny dzisiejszej
Dobrudży
.
W roku
380
udał się do
Palestyny
, gdzie wstąpił do klasztoru w
Betlejem
. W roku
385
udał się do
Egiptu
, w podróż po skupiskach
anachoretów
. Przebywał m.in. w
Nitrii
i
Sketis
. Pobierał tu nauki m.in. od
Ewagriusza Pontyjskiego
, który miał duży wpływ na kształtowanie jego późniejszych poglądów.
W roku
399
opuścił Egipt i udał się do
Konstantynopola
, gdzie ok. roku
400
został wyświęcony na diakona przez
Jana Chryzostoma
.
W roku
404
udał się do
Rzymu
, aby przedstawić papieżowi
Innocentemu I
list, w którym wierni Kościoła wschodniego wstawiali się w obronie Jana Chryzostoma, zesłanego na wygnanie do
Kapadocji
. Od tego momentu rozpoczyna się następny rozdział życia Jana Kasjana, związany z Europą Zachodnią.
Około roku
410
lub
415
Jan Kasjan przybył do ówczesnej południowej Galii (
Gallia Narbonensis
) i osiadł w Marsylii, gdzie założył dwa klasztory, męski i żeński, nazywane opactwem św. Wiktora. Była to jedna z pierwszych wspólnot monastycznych na Zachodzie. Kilka lat później pomógł w założeniu klasztoru w
Apt
, na prośbę tamtejszego biskupa.
W Marsylii rozpoczął działalność pisarską. Na potrzeby wspólnoty w Apt tworzył Ustawy życia mnichów oraz leczenie ośmiu głównych grzechów – traktat zawierający m.in. instrukcje na temat prowadzenia życia klasztornego oraz zalet ascezy i sposobów zwalczania zagrożeń czyhających na mnichów. M.in. na tym traktacie opierał się
Benedykt z Nursji
, gdy tworzył regułę dla swojej wspólnoty. Drugie znaczące dzieło Jana Kasjana to Konferencje z Ojcami – tutaj najwierniej uwiecznił etos anachoretów i nauki opatów wspólnot pustynnych oraz wypowiedział się na temat roli łaski w zbawieniu człowieka, polemizując ze
św. Augustynem
. Ta polemika była także tematem jego ostatniego dzieła, O wcieleniu Pańskim przeciw
Nestoriuszowi
, napisanego w roku
430
na prośbę
papieża Leona I
.
Kult
Św. Jan Kasjan czczony jest przez całą
Cerkiew prawosławną
, natomiast w Kościele rzymskokatolickim jest świętym czczonym lokalnie. Jego pamięć jest obchodzona tylko w Marsylii. Tam w świątyni
męczennika Wiktora
spoczywają szczątki jego
relikwii
.
Ikonografia
W
ikonografii
święty przedstawiany jest jako stary mężczyzna z siwą, nieco rozdwojoną u końca brodą. Odziany jest w mnisi habit (a niekiedy w strój biskupi). Prawą ręką błogosławi, w lewej trzyma zwój.
Dzień obchodów
Wspomnienie liturgiczne
w Cerkwi prawosławnej obchodzone jest 29 lutego (28 lutego)[1]/13 marca[4][3], tj.
13 marca
wg
kalendarza gregoriańskiego
.
W
archidiecezji marsylskiej
, i niektórych zachodnich wspólnotach zakonnych, dzień ten przypada na
23 lipca
[5].
Znaczenie
Jan Kasjan pierwszy ułożył naukę ascetyczną w jedną usystematyzowaną całość, w ten sposób przyczyniając się do kształtowania wczesnego monastycyzmu zachodniego. Jego nauki stały się podstawą medytacji w klasztorach średniowiecznych. Czerpał z nich zarówno
Benedykt z Nursji
, jak i
Ignacy Loyola
.
Poglądy
Pod wpływem Ojców Pustyni nabrał przekonania, że anachoretyzm jest najwyższą formą życia chrześcijańskiego, ale droga do niego często prowadzi poprzez życie wspólnotowe jako etap pośredni.
W kwestiach
teologicznych
zajmował pozycję pośrednią pomiędzy radykalizmem Augustyna a doktryną
Pelagiusza
– uważany jest za prekursora
semipelagianizmu
.
Pisma
- Ustawy życia mnichów oraz leczenie ośmiu głównych grzechów (De Institutione Coenobiorum), 12 ksiąg
- Konferencje z Ojcami (Collationes Patrum)
- O wcieleniu Pańskim przeciw Nestoriuszowi (De Incarnatione Domini), 7 ksiąg
Tłumaczenia polskie
- JANA CASSIANA Eremity o żywocie y ćwiczeniach ludzi świat opuszczających Xiąg XII ... w Krakowie w drukarni Andrzeja Piotrowczyka, 1604. Tłumaczył ks. Wojciech Półgęskowicz z Pakości (Albertus Mesochenius).
- Jan Kasjan, Rozmowy z Ojcami t.1, Kraków 2002, Wydawca: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec, 440 stron. EAN: 9788373542266,ISBN: 9788373542266.
- Jan Kasjan, Rozmów dwadzieścia cztery, tłumaczył ks. dr Ludwik Wrzoł; Fiszer i Majewski, Księgarnia Uniwersytecka, Poznań 1929.
- Jan Kasjan, Rozmowy o modlitwie: rozmowy IX i X z abba Izaakiem, tłumaczył ks. A. Nocoń, Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec, Kraków 2003.
- Jan Kasjan, Rozmowy o modlitwie, Kraków 2004, Wydawca: Wydawnictwo Benedyktynów Tyniec, 96 stron,
EAN: 9788373540811, ISBN: 83-7354-081-4.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 W latach prostych, gdy luty ma 28 dni, wspomina się św. Jana Kasjana na powieczerzu 28 lutego/13 marca.
- ↑ Nigdy przez Kościół katolicki nie został kanonizowany.
- ↑ 3,0 3,1
prep. Jan Kasjan
na cerkiew.pl [opr. Jarosław Charkiewicz)
- ↑
podwójne datowanie
- ↑
Święci Pańscy (23 lipca)
. na podstawie „Leksykonu Świętych” (ks. Wiesław Al. Niewęgłowski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999) i „Żywotów Świętych Pańskich na każdy dzień” (Według Kalendarza Rzymskiego opracował O. Hugo Hoever SOCiest, Warmińskie Wydawnictwo Diecezjalne, Olsztyn 1985).
Bibliografia
- Cross, F. L. i E. A. Livingstone (red.). 1997. The Oxford Dictionary of the Christian Church. Oxford: Oxford University Press.
- Krupnik, Tadeusz. 1998. Modlitwa w życiu mniszym według Jana Kasjana, praca doktorska, Papieski Fakultet Teologiczny, Kraków, 1998; 91 stron.
- Lawrence, Clifford Hugh. 2005. Monastycyzm średniowieczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
- Manzanaves, César Vidal. 2001. Pisarze wczesnochrześcijańscy I–VII w.. Warszawa: Verbinum.
- McGinn,Bernard i Patricia Ferris McGinn. 2008. Mistycy wczesnochrześcijańscy; Wizje Boga u mistrzów duchowych, Tłumaczenie: Ewa Elżbieta Nowakowska, Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, seria: Mysterion, Kraków . 194 strony. ISBN: 978-83-233-2538-3.
- Nocoń, Arkadiusz. 2004. Jan Kasjan, Kraków, wydawnictwo WAM, seria WLK Wielcy Ludzie Kościoła, 78 stron.
- Szymusiak, Jan Maria i Marek Starowieyski. 1971. Słownik wczesnochrześcijańskiego piśmiennictwa. Warszawa: Księgarnia Świętego Wojciecha.
- Steward,Columba. 2004. Kasjan mnich, przełożyła Teresa Lubowiecka, Kraków, Tyniec, seria Źródła Monastyczne, Opracowania nr.6, 520 stron.
Linki zewnętrzne