Budynek aministracyjny Zakładu Poprawczego
Szubin (
niem.
Schubin) –
miasto
w
woj. kujawsko-pomorskim
, w
powiecie nakielskim
, siedziba
gminy miejsko-wiejskiej Szubin
. Położone jest na Nizinie Gąsawskiej nad rzeką
Gąsawką
, należy do najstarszych miasteczek
ziemi pałuckiej
.
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
woj. bydgoskiego
.
Według danych z
31 grudnia
2004
miasto miało 9354 mieszkańców. Do
1975
r. miasto powiatowe.
Historia
Początki miasta
Znaleziska urn oraz starych monet greckich świadczą, że osada ludzka istniała tutaj przed powstaniem państwa polskiego.
Ziemia szubińska obejmująca miasto i
gminę Szubin
, stanowi część
Pałuk
– dawnego regionu północno-wschodniej
Wielkopolski
. W średniowieczu na tej ziemi zamieszkiwał ród Pałuków, z którego najznaczniejszym był
Sędziwój Pałuka
z Szubina. Piastował on wiele wysokich stanowisk w kraju, m.in. był
starostą
bydgoskim
, wielkopolskim i
krakowskim
,
wojewodą kaliskim
oraz za panowania
Ludwika Węgierskiego
był jednym z
regentów
Królestwa Polskiego.
Sędziwój Pałuka
jest również historycznym założycielem Szubina w
XIV wieku
. Z tego też okresu pochodzą resztki ruin zamku szubińskiego. Pierwsze wzmianki historyczne o Szubinie pochodzą z
1365
r. Datę tę przyjmuje się jako datę powstania miasta.
Miasto Szubin powstało obok zamku po prawej stronie Gąsawki. Pierwszymi jego mieszkańcami byli rzemieślnicy, którzy ze skór licznych w okolicznych puszczach zwierząt szyli dla mieszkańców zamku odzienie (kożuchy) zwane "szubami" – stąd prawdopodobnie pochodzi późniejsza nazwa Szubin, która powstała dopiero w
XVI wieku
. We wcześniejszych dokumentach spotykamy nazwy: Subyn, Subina, Schubini i Szubino.
Najstarszą istniejącą w mieście budowlą jest
kościół pod wezwaniem św. Marcina
, ufundowany przez dziedzica na zamku
Sędziwoja
w
XIV wieku
. Zbudowany jest w stylu
późnogotyckim
o jednej
nawie
. Jako
beneficjum
kościoła Sędziwój podarował wieś
Wieszki
.
Po zwycięskiej
bitwie pod Grunwaldem
w Szubinie przebywał król
Władysław Jagiełło
goszczony przez
Macieja z Wąsosza
.
W okresie panowania
króla
Kazimierza Wielkiego
sadzono w Szubinie szczepy winne, stąd zachowała się do dzisiaj nazwa ulicy Winnica.
Szubin był niegdyś miastem szlacheckim i poza zamkiem nie posiadał murów obronnych. Przy końcu
XIV wieku
dziedzicami Szubina zostali Łabiszyńscy, później – aż do
XVII wieku
– Czarnkowscy. W roku
1645
właścicielem Szubina był
Krzysztof Opaliński
, który nadał miastu liczne przywileje. Następnie Szubin należał do Konarzewskiego, Józefa Złotnickiego, księżnej Teofili Wiśniowieckiej i do Mycielskich.
Stanisław Mycielski
rozszerzył
prawa miasta
nadane przez Opalińskiego. Później Szubin przeszedł w ręce
niemieckie
.
Od rozbiorów do II wojny światowej
I rozbiór Polski
w
1772
r. pozostawił Szubin w granicach
Rzeczypospolitej
, jednak już rok później, w
1773
r. król
pruski
drogą dodatkowej
aneksji
włączył Szubin do swojego państwa. W okresie
1807
-
1815
miasto należało do
Księstwa Warszawskiego
, by następnie znowu znaleźć się w granicach Prus. W roku
1818
został Szubin miastem
powiatowym
, a w roku
1835
otrzymał sąd okręgowy. Powstały wówczas drogi bite do
Bydgoszczy
,
Nakła
,
Żnina
i
Kcyni
.
Polscy mieszkańcy Szubina brali czynny udział w powstaniach:
kościuszkowskim
,
listopadowym
i
styczniowym
. W
1848
r. w
"Wiośnie Ludów"
Szubin był widownią zaburzeń i ruchów wolnościowych. O utrzymanie polskości walczyły polskie stowarzyszenia kościelne i świeckie (np. Chór "Halka".
Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół"
i inne).
Początek roku
1919
przynosi usunięcie władzy pruskiej z Szubina i ziemi szubińskiej, wywalczone przez
powstańców wielkopolskich
. Długie i krwawe walki, decydujące o powodzeniu całego powstania, toczyły się pod Szubinem,
Rynarzewem
i na linii
Noteci
. W okresie międzywojennym miasto i gmina Szubin należały najpierw do
województwa poznańskiego
, później
pomorskiego
.
W
1939
miasto zostało zajęte przez wojska niemieckie, a następnie włączone bezpośrednio do
III Rzeszy
1939
-
1945
. Administracja hitlerowska nadała miastu nową nazwę – Altburgund.
Niemcy
utworzyli w Szubinie
obóz jeniecki
dla aliantów:
Francuzów
,
Brytyjczyków
i
Amerykanów
. Przebywało w nim ogółem 20 tys. jeńców, jednorazowo po 5 tys.
W wyniku terroru stosowanego wobec ludności polskiej, wysiedleń i powołań do armii w czasie II wojny światowej zginęło łącznie ok. 500 osób z Szubina i powiatu.
21 stycznia
1945
r. w wyniku ofensywy
wojsk radzieckich
zakończyła się okupacja hitlerowska.
Zabytki
- gotycki kościół (XIV, XIX w.) z kaplicą Jagiellońską (XVI w.)
- drewniana kaplica z 1748
- resztki zamku z XIII/XIV w.
- poewangelicki neogotycki kościół z 1904
- domy z XIX w.
Religia
Parafie rzymskokatolickie
Inne
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne