Postmaterializm – to według
Ronalda Ingleharta
ewolucja
systemu wartości od wartości materialnych do wartości postmaterialnych. Manifestuje się to m.in. rozwojem różnych ruchów społecznych zorientowanych na walkę o prawa człowieka, np.
ruchu alterglobalistycznego
. W tym znaczeniu wartości materialistyczne są związane z warunkami materialnymi, poczuciem bezpieczeństwa socjalnego, braku zagrożenia, a postmaterialistyczne z możliwością samorealizacji, osiągnięcia sukcesu, wyrażania własnej opinii.
Postmaterializm” jako syndrom kulturowy
Inglehart wprowadził termin "postmaterializm" oznaczający syndrom kulturowy i obejmujący takie zjawiska, jak zastępowanie
obyczajowości
religijnej
obyczajowością
świecką
,
indywidualizm
kosztem
kolektywizmu
, rezygnacja z pogoni za pieniędzmi i dobrami materialnymi na rzecz lepszej jakości życia, większej wrażliwości na prawa człowieka,
dyskryminację
i wyzysk ekonomiczny, zagrożenia społeczne i ekologiczne, jakie niesie
globalizacja
. Z kolei w sferze
kultury politycznej
"postmaterializm" przejawia się zanikaniem stabilnych więzi wyborców z partiami politycznymi, indywidualizacją aktywności politycznej, różnorodnością form ekspresji politycznej, czy powstaniem nowych ruchów społecznych. Postmaterializm zastępuje, zdaniem R. Ingleharta, wartości typowe dla epoki
industrialnej
, takie jak: dążenie do sukcesu materialnego, dyscyplina, hierarchia, tradycyjna obyczajowość i religia.
Postmaterializm a stopień zamożności społeczeństwa
Inglehart postawił, a następnie sprawdził w empirycznych
badaniach naukowych
(prowadzonych w ramach World Values Survey), hipotezę dotyczącą różnic kulturowych w krajach zamożnych i biednych.
W modelu analitycznym wyróżnił dwie, przeciwstawne, pary wartości
- tradycyjne albo racjonalne
- zorientowane na przetrwanie albo zorientowane na indywidualną expresję
Wartości tradycyjne i zorientowane na przetrwanie charakteryzują się
autorytaryzmem
i respektem dla władzy, mentalnością religijną,
dominacją społeczną
i gospodarczą mężczyzn, niską skłonnością do angażowania się w sprawy publiczne, brak akceptacji dla
przerywania ciąży
i
rozwodów
, niski poziom zaufania społecznego, skłonność do surowego wychowania dzieci w duchu posłuszeństwa i religii.
Społeczeństwa
i
społeczności
wyznające takie wartości przywiązują znacznie więcej wagi do zapewnienia egzystencji dla siebie i rodziny w sferze bezpieczeństwa ekonomicznego, niż do podnoszenia poziomu wiedzy, ochrony wartości i dóbr publicznych oraz dbanie o lepszą jakość życia.
Postmaterializm charakteryzuje się wartościami kulturowymi będącymi przeciwieństwem wyżej wymienionych wartości.
Tak więc, według Ingleharta, religia zanika lub schodzi do sfery prywatnej w krajach ponowoczesnych, bogatych, o wysokim poziomie
konsumpcji
. Natomiast religia, rodzina i naród należą do przednowoczesnych wartości, typowych dla krajów słabo rozwiniętych, o niskim poziomie bezpieczeństwa egzystencjalnego[1].
Zobacz też
Źródła
Przypisy