Jan Henryk (de) Rosen (ur.
25 lutego
1891
w
Warszawie
, zm.
22 sierpnia
1982
w
Arlington
koło
Waszyngtonu
w
USA
) - polski malarz.
Biografia
Jan Henryk Rosen był synem malarza batalisty
Jana Rosena
(który był jego pierwszym nauczycielem rysunku i malarstwa) i Wandy z domu Hantke. Obie rodziny wywodziły się kręgów oświeconych Żydów, ochrzczonych w wyznaniu
ewangelicko-reformowanym
. Sam malarz później przeszedł na
katolicyzm
. Od trzeciego roku życia mieszkał w Paryżu z siostrami Marią i Zofią (1897-1975) - późniejszą rzeźbiarką.
Miał rozlegle zainteresowania. Studiował w
Szwajcarii
,
Monachium
, zaś od
1914
w
Paryżu
, gdzie zastał go wybuch
I wojny światowej
. W czasie I wojny światowej z 11 pułkiem kirasjerów walczył pod Ypres i nad Sommą, a w 1917 roku wstąpił do tworzącej się armii polskiej, współorganizował ją (polski korpus generała
Hallera
), zostając potem doradcą wojskowym przy Lidze Narodów w Genewie. Był kawalerem Krzyża Virtuti Militari i Krzyża Walecznych, francuskiej Legii Honorowej i Croix de Guerre oraz brytyjskiego Military Medal for Bravery in the Field.
Do Polski wrócił w 1921 i po krótkim pobycie w koszarach w Brodach zaczął pracować w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Równocześnie uczęszczał do Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa. W tym samym roku zadebiutował w Zachęcie, biorąc udział w zbiorowej wystawie „Grupy 12”.
W 1925 również w Zachęcie zaprezentował publiczności dwanaście obrazów, zainspirowanych scenami ze Złotej Legendy Jakuba de Voragine. Nieprzeciętny talent młodego artysty w dziedzinie sztuki sakralnej zwrócił uwagę
abpa
Józefa Teodorowicza
, zwierzchnika
archidiecezji ormiańskokatolickiej
we
Lwowie
w okresie, kiedy trwała restauracja zabytkowej świątyni. Rosen otrzymał zamówienie na wykonanie malarskiej dekoracji wnętrza
katedry ormiańskiej we Lwowie
. Młody, pełen wiary we własne siły podjął się realizacji gigantycznego zamierzenia, które chlubnie zakończył w
1929
.
W latach trzydziestych był profesorem
Politechniki Lwowskiej
.
W I. poł. lat 30. XX w. wykonał m.in. polichromię kaplicy na Kahlenbergu pod Wiedniem i namalował w Castel Gandolfo na życzenie papieża
Piusa XI
dwie kompozycje o tematyce polskiej.
W 1935 przyjechał do Podkowy Leśnej, gdzie w prezbiterium miejscowego kościoła wykonał malowidło ścienne przedstawiające patrona kościoła, św. Krzysztofa i cztery kartony do witraży z wyobrażeniem świętych: Jana, Mikołaja, Juliana i Rafaela-Archanioła. Witraże zostały wykonał w Krakowie zakład Żeleńskich.
W 1936 Rosen pomalował kaplicę Seminarium Duchownego w Przemyślu i kościół parafialny w Krościenku.
W 1937 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych na zaproszenie ambasadora RP, hr. Jerzego Potockiego, by w sali recepcyjnej ambasady malować obraz "Sobieski pod Wiedniem". Pozostał w Stanach Zjednoczonych na stałe. Wykonywał witraże, mozaiki, polichromie i malował obrazy.
Dwa lata przed śmiercią namalował dla papieża Jana Pawła II obraz przedstawiający św. Stanisława biskupa.
Zmarł w Arlington koło Waszyngtonu.
Niektóre prace
Witraż we Lwowie wykonany przez Jana Henryka Rosena.
- malowidła ścienne w katedrze ormiańskiej we
Lwowie
(fotografie katedry ormiańskiej
,szczegóły na stronie Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich)
- freski w
baptysterium
kościoła św. Marii Magdaleny we Lwowie (zniszczone po zamianie baptysterium na toalety w czasach przynależności Lwowa do ZSRR)
- freski w kościele ss. Karmelitanek we Lwowie
- freski w kaplicy pałacu arcybiskupów łacińskich we Lwowie
- freski w kaplicy Seminarium Duchownego w Przemyślu
- fresk św. Krzysztofa i witraże św. Jana Nepomucena, Mikołaja, Rafała Archanioła i Juliana Miłosiernego w kościele św. Krzysztofa w
Podkowie Leśnej
- polichromia kaplicy Jana Sobieskiego przy kościele Św. Józefa w
Wiedniu
(
1930
)
- Obrona Częstochowy i Cud nad Wisłą, malowidła w kaplicy letniej rezydencji papieskiej w Castel Gandolfo (
1934
)
- malowidła w katedrze anglikańskiej w
Waszyngtonie
- mozaika w
katedrze
w Saint Louis
- freski w anglikańskiej
katedrze
w San Francisco (Grace Cathedral)
(strona katedry poświęcona Rosenowi)
- mozaika Chrystus
Pantokrator
(największe tego typu na świecie przedstawienie Chrystusa) w katolickim Narodowym Sanktuarium Niepokalanego Poczęcia w Waszyngtonie
(artykuł o Sanktuarium po polsku
,
kolorowe zdjęcie mozaiki
- mozaiki w katolickiej katedrze św. Mateusza w Waszyngtonie (nad wejściem, w kaplicy Najświętszego Sakramentu (za tabernakulum), dwie mozaiki w kaplicy chrzcielnej
(strona katedry o kaplicy Najświętszego Sakramentu
i
baptysterium - kaplicy chrzcielnej)
- malowidło przedstawiające św. Józefa z Kupertynu w refektarzu klasztoru św. Józefa z Kupertynu w Ellicott City, niedaleko Waszyngtonu
- malowidło przedstawiające św. Franciszka z Asyżu błogosławiącego św. Antoniego Padewskiego w klasztorze św. Antoniego - Prowincjałacie Franciszkanów w Ellicott City
- malowidła przedstawiające Chrystusa Króla, Matkę Bożą Królową Zakonu Serafickiego, stygmatyzację św. Franciszka z Asyżu, św. Bonawenturę, św. Jana Chrzciciela oraz nawrócenie Szawła - św. Pawła Apostoła w kaplicy radiowego ośrodka Godziny Różańcowej Ojca Justyna (Father Justin Rosary Hour) w Athol Springs koło
Buffalo
.
Polichromie Rosena w katedrze ormiańskiej
"Ustanowienie Przenajświętszego Sakramentu" | | | "Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny" |
Źródła
Linki zewnętrzne