Ekspresjonizm abstrakcyjny (szkoła nowojorska) to ruch artystyczny kształtujący się w malarstwie amerykańskim w latach 40. XX wieku pod wpływem nowoczesnego malarstwa europejskiego. Uznawany za pierwszy czysto amerykański ruch o światowym znaczeniu, stawiający Nowy Jork w centrum świata sztuki. Termin został ukuty w 1946 roku przez krytyka, Roberta Coatesa.

Do czasu II wojny światowej malarstwo amerykańskie nie stanowiło jednolitego nurtu. Ton sztuce nadali dopiero przybyli do Ameryki w pierwszych latach wojny malarze, rzeźbiarze, poeci i muzycy, którzy opuścili Europę, aby uniknąć niemieckiej okupacji.

Wśród nich byli: Max Ernst , André Breton , Fernand Léger , Piet Mondrian , Marc Chagall , André Masson , Marcel Duchamp .

W sensie technicznym ekspresjonizm abstrakcyjny wywodzi się z surrealizmu , z naciskiem kładzionym na spontaniczny, automatyczny czy wręcz podświadomy akt twórczy. Kapanie farbą na rozłożone na podłodze płótno ( Jackson Pollock ) jest tu charakterystyczną techniką, inspirowaną twórczością surrealisty niemieckiego, Maxa Ernsta.

Ruch łączył w sobie głębię emocjonalną i pragnienie samowyrażenia się niemieckich ekspresjonistów z antyfiguratywną estetyką europejskich szkół abstrakcyjnych, takich jak futuryzm , bauhaus czy kubizm . Był postrzegany jako nurt buntowniczy, anarchistyczny, wysoce idiosynkratyczny i, wg niektórych, wręcz nihilistyczny .

Termin stosuje się do określenia różnorodnych w praktyce stylów wielu artystów działających w Nowym Jorku.

W ramach Szkoły nowojorskiej rozwinęły się dwa nurty:

• action painting (action-art) (malarstwo akcji, gestu)

Oparty na przypadkowości i spontanicznym działaniu, za pierwszoplanowy uważa akt twórczy. Odwołuje się do podświadomości artysty, odruchowego działania jako jedynie autentycznego sposobu tworzenia.

Głównymi przedstawicielami action-art byli: Jackson Pollock i Willem de Kooning .

• color field painting (malarstwo barwnych płaszczyzn)

W color field painting najistotniejszym elementem jest kolor . Uwaga twórcy skupia się na przekazaniu barwy, rozciągniętej na dużej powierzchni malarskiej, jako nośnika emocji . Proces twórczy podlega ścisłej kontroli.

Color field painting reprezentowali: Mark Rothko , Clyfford Still i Barnett Newman .

Mimo wspomnianej niejednorodności wewnątrz ruchu, jego reprezentantów cechowały pewne podobieństwa. Było to zamiłowanie do dużych płócien, nacisk na płaskość, podejście "całościowe" – traktujące wszystkie fragmenty płótna z równą uwagą, bez skupiania się na części centralnej z pominięciem krawędzi.

Ekspresjonizm abstrakcyjny, jako pierwszy oryginalnie amerykański nurt w sztuce, ukazał światu żywotność i kreatywność Ameryki lat po II wojnie światowej. Zwrócił też uwagę na jej potrzebę i umiejętność rozwoju w sensie estetycznym, niezależnie od europejskich standardów.

Kanadyjski artysta, Jean-Paul Riopelle wprowadził ekspresjonizm abstrakcyjny w Paryżu w latach 50. W latach 60. ruch utracił swe znaczenie, stanowiąc inspirację dla takich nurtów artystycznych jak pop art i minimalizm , jednak część przedstawicieli abstrakcyjnego ekspresjonizmu tworzyła nadal w podobnym duchu.

Główni przedstawiciele nurtu:

• Willem de Kooning
• Helen Frankenthaler
• Arshile Gorky
• Adolph Gottlieb
• Philip Guston
• Hans Hoffmann
• Franz Kline
• Lee Krasner
• Robert Motherwell
• Barnett Newman
• Jackson Pollock
• Jean-Paul Riopelle
• Mark Rothko
• Clyfford Still

Linki zewnętrzne

• http://www.artlex.com/ArtLex/a/abstractexpr.html
  
• http://www.infoplease.com/ce6/ent/A0802228.html
• Małpa czy artysta?