Bieluń dziędzierzawa
Systematyka wg Reveala
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	psiankowce
Rodzina	psiankowate
Rodzaj	bieluń
Gatunek	bieluń dziędzierzawa
Nazwa systematyczna
Datura stramonium L.
Sp. Pl.2 , 1753

Gatunek trujący

Gatunek leczniczy

Liście i kwiaty

Kwiat

Owoc i nasiona

Bieluń dziędzierzawa (Datura stramonium L. ) – gatunek rośliny jednorocznej , silnie trującego chwastu (wszystkie części rośliny), z rodziny psiankowatych (Solanaceae Adans. ). Roślina pochodzi z południowej Europy lub Azji Mniejszej. Obecnie rozpowszechniona w całej Eurazji i Ameryce Północnej. Epekofit w Polsce występujący pospolicie. Ze względu na ciekawe kwiaty bieluń dziędzierzawa stał się ostatnio rośliną hodowaną w ogrodach i domach.

Nazwy potoczne i ludowe

Bieluń dziędzierzawa ma bardzo wiele nazw potocznych i ludowych: pinderynda (kieleckie), dędera (wielkopolska), denderewa (Mazowsze), ogórczak (środkowe Mazowsze), tondera, pindyrynda (Śląsk), cygańskie ziele (białostockie), świńska wesz (sandomierskie), bieluń podwórzowa, dendera, dendrak, durna rzepa. Ze względu na jego narkotyczne i trujące własności dawniej nazywano go także czarcim zielem, diabelskim zielem, trąbą anioła.

Morfologia

Pokrój

Roślina zielna, dorasta przeważnie do 1 m wysokości^[1]. Wydziela silny, słodkawy zapach.

Łodyga

Naga, lekko omszona, widlasto rozgałęziona.

Liście

O kształcie jajowatym, zaostrzone, zatokowo ząbkowane. Nerwy liściowe i ogonki z wierzchu miękko owłosione^[1].

Kwiaty

Bardzo duże, kształtu lejkowatego, wyrastające w widłach gałązek lub na szczycie, wzniesione do góry, kielich o długiej rurce zakończonej ostrymi, trójkątnymi ząbkami, korona kwiatu biała, rzadko niebiesko nabiegła u odmiany var. tatula (L. )Torr. o długości 5-10 cm, kwitnie zwykle od lipca do sierpnia, a w sprzyjających warunkach nawet do października (jeżeli jesienią nie wystąpią przymrozki).

Owoc

Jajowatookrągława torebka wielkości orzecha włoskiego, pokryta trójkątnymi kolcami, przypominająca owoc kasztanowca o długości 2-5 cm. Pęka na cztery części, zawiera wiele czarnych, nerkowatych nasion. Owocuje od sierpnia do przymrozków.

Korzeń

System korzeniowy dobrze rozwinięty, złożony z grubego korzenia głównego i licznych bocznych.

Ekologia

Roślina ruderalna . Gatunek charakterystyczny dla Ass. Urtico-Malvetum^[2].

Zastosowanie

• Roślina lecznicza .
  • Surowiec zielarski : liście Folium Stramoni i nasiona Semen Stramoni zawierają 0,1-0,6% alkaloidów tropanowych: hioscyjamina , atropina , skopolamina , apoatropina oraz saponiny triterpenowe, garbniki , flawonidy i hydroksykumarynę, a także w małej ilości atropamina, skopina, beladonina, nikotyna i dwuamina putrescyna ).
  • Działanie: z liści i nasion wykonuje się preparaty, które ze względu na silne trujące działanie mogą być stosowane tylko pod kontrolą lekarza. Używane są do leczenia dychawicy oskrzelowej , ostrych nieżytów oskrzeli, chorób neurologicznych oraz jako środki spazmolityczne^[3]. Bieluń jest rośliną o właściwościach halucynogennych.

Zatrucia

Zatrucia przypadkowe zdarzają się niekiedy u dzieci, nierzadko u młodzieży eksperymentującej ze środkami odurzającymi. Mimo silnych halucynacji efekty są nieprzyjemne z powodu znacznych efektów ubocznych. Eksperymenty z rośliną ustają zwykle na jednej lub kilku próbach.^[4] Bywa, że spożyta zostaje zbyt silna dawka, co prowadzi do hospitalizacji lub śmierci ^[].

Głównymi substancjami, które mają znaczenie w przebiegu zatrucia są: L- hioscyjamina i L- skopolamina oraz w mniejszym stopniu atropina . Alkaloidy bielunia działają pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy oraz porażająco na obwodowy układ współczulny.

Objawy zatrucia:

• omamy,
• sucha i czerwona skóra,
• senność, dezorientacja,
• początkowo tachykardia , później bradykardia ,
• przyśpieszenie oddechu,
• rozszerzenie źrenic,
• niekiedy drgawki kloniczne,
• wzrost temperatury ciała,
• zgon wskutek porażenia ośrodka oddechowego.

Stosuje się hospitalizację, płukanie żołądka i terapię objawową. Swoistymi odtrutkami są środki parasympatykomimetyczne: np. neostygmina (nazwa handlowa Polstigminum)^[].

Linki zewnętrzne

• Erowid Plants ( ang. ).

Przypisy