Lekcja: "Zróżnicowanie i przydatność rolnicza gleb w Polsce"
W Polsce występuje duże zróżnicowanie genetycznych typów gleb. Głównymi czynnikami decydującymi o pokrywie glebowej są:
- przestrzenne zróżnicowanie skał macierzystych
- warunki klimatyczne panujące w holocenie
- rzeźba terenu
- ekspozycja zboczy
- szata roślinna
- stosunki wodne
Proces bielicowania gleb w Polsce rozpoczął się wraz z ociepleniem klimatu, gdy pojawiły się lasy iglaste. Proces ten polega na rozkładzie ściółki leśnej w środowisku kwaśnym. Wskutek bielicowania zostały odbarwione podpowierzchniowe warstwy gleby i powstał poziom wymywania (eluwialny). Wodorotlenki żelaza, glinu i manganu przenoszone z wodą wgłąb gleby, wytrącały się, tworząc rdzawobrunatny poziom glebowy, zwany poziomem wmywania (iluwialnym). Tak powstały bielice.
Proces brunatnienia gleb rozpoczął się na lasach liściastych. Polega na intensywnym wietrzeniu minerałów glebowych, głównie glinokrzemianów zawierających żelazo. Związki żelaza uwalniane w trakcie wietrzenia, otaczają ziarna gleby nadając im brunatną barwę. W ten sposób powstały gleby brunatne i płowe.
Procesy darniowe zachodzą na obszarach podmokłych i często zalewanych przez rzeki. Polegają na gromadzeniu się na powierzchni substancji organicznych a niżej-osadów mułowych i ilastych. Tak powstały gleby bagienne i mady.
