Porządek myśli i porządek stanów cielesnych odpowiadają sobie nawzajem. Odpowiedniość tę Spinoza usiłował wytłumaczyć przez ich równoległość.
Koncepcja paralelizmu psycho-fizycznego (pogląd, który tłumaczy, że zbieżność w czasie faktów na płaszczyźnie materialnej i niematerialnej jest spowodowana działaniem jakiejś zewnętrznej siły, która ustaliła na samym początku bieg zdarzeń na obu płaszczyznach, tak żeby pasowały do siebie, ale nie interweniuje już podczas stawania się faktów materialnych i niematerialnych) była oryginalnym pomysłem Spinozy, pozostającym w związku z jego monistyczną koncepcją bytu. Zjawiska psychiczne i fizjologiczne, długo traktowane jako będące jednej natury, potem rozerwane radykalnie przez Kartezjusza, teraz ponownie zostały zbliżone, jako równoległe. Dzięki paralelizmowi miał zostać przezwyciężony dualizm duszy i ciała.
