|
|
Świat jest ukształtowany celowo
|
Wszystko jest w ruchu, a żaden ruch nie jest możliwy bez przyczyny. Przyczyna, aby działać, musi być cielesna i czynna, czyli musi być pneumą.
Pneuma wszędzie jest jedna, więc przyczyny są wszędzie jednej i tej samej natury. Pneuma jest przyczyną działającą nie ślepo i mechanicznie, lecz celowo. Jest w rzeczach zalążkiem, który prowadzi ich rozwój w określonym kierunku.
Stoicyzm rozumiał celowość jako działanie, ale nie sił duchowych czy nadprzyrodzonych, ale jako naturalną własność materii.
Pneuma działa w sposób konieczny, ale zarazem celowo, dzięki niej świat ukształtowany jest celowo.
