Zapisany zeszyt w kratkę

Zapisany zeszyt w linie

Zeszyty wyprodukowane (od lewej strony): w połowie lat 90. ; w 2009 z papieru z recyklingu; w 2009 z nowego papieru.

Zeszyt ( przest. kajet, z fr. cahier) – zszyte lub sklejone karty papieru, przeznaczone do pisania lub rysowania, rzadziej - do innych celów (np. zeszyt z kolorowymi arkuszami do wycinanek dla dzieci lub dzienniczek).

Rodzaje zeszytów

Papier w zeszytach często ma nadrukowane, najczęściej niebieskie lub szare, cienkie linie ułatwiające pisanie i decydujące o przeznaczeniu zeszytu. Ze względu na rodzaj linii rozróżnia się zeszyty:

• "w kratkę" – zaopatrzone w krzyżujące się pionowe i poziome linie, w odstępie co pół centymetra ; są to zeszyty najbardziej uniwersalne ale zasadniczo przeznaczone do przedmiotów takich jak technika , matematyka i inne przedmioty ścisłe
• "w linie" - mające tylko równoległe linie poziome w odstępie co 9 mm, ułatwiające pisanie tekstów; takie liniowanie przeznaczone jest dla przedmiotów humanistycznych. Dla uczniów najmłodszych klas przygotowuje się zeszyty w "trzy linie"; linie występują tutaj co 5 mm i nie są identyczne: na przemian są dwie grubsze i jedna cieńsza. Zaczynającym naukę takie liniowanie ułatwia pisanie kaligraficzne umożliwiając lepsze rozplanowanie przestrzenne różnego rodzaju liter.
• "do nut" - zadrukowane pięcioliniami , ułatwiającymi zapis nutowy , stąd przeznaczone do muzyki
• "gładkie" - nieposiadające żadnego nadruku, używane w nauce przedmiotów wymagających dużo rysowania, np. do biologii (także dla przedszkolaków)
• "milimetrowe" - zeszyty z papierem milimetrowym, mające nadrukowaną kratkę w odstępach jednomilimetrowych , najczęściej w kolorze jasnopomarańczowym z mocniej zaznaczonymi liniami co 5 mm. Na takich papierach przygotowuje się wykresy funkcji oraz wykonuje rysunki techniczne, ołówkiem lub tuszem, w kolorze kontrastującym z liniowaniem.
• "papier kolorowy" - zeszyt zawierający zestaw papierowych arkuszy, każdy innego koloru, po przeciwnej stronie pokrytych klejem takim jak na znaczkach pocztowych. Na lekcjach wychowania plastycznego dzieci wycinają lub wydzierają potrzebne im elementy obrazka i wyklejają go na osobnym, białym kartonie.

Format kartek w zeszytach szkolnych to najczęściej A5 , choć spotykane są także dwa razy mniejsze - A6 (zwane czasem "zeszycikami do słówek" lub "dzienniczkami") – oraz dwa razy większe - A4 (zwane czasem "notatnikami akademickimi"). Czasem spotykany jest dodatkowy nadruk na każdej stronie zeszytu - pionowa (zazwyczaj czerwona) cienka linia około 2,5 cm od krawędzi kartki, dzieląca stronę w zeszycie na część do normalnych notatek i drugą, mniejszą, do notatek "na marginesie", dla sprawdzającego zeszyt nauczyciela.

Zeszyty, oprócz stron przeznaczonych do notatek, mają jeszcze okładkę z nieco grubszego papieru lub kartonu, często z kolorowymi nadrukami, czasem z nadrukowanymi na tylnej stronie okładki, przydatnymi w szkole informacjami (na przykład zestawami wzorów matematycznych lub " tabliczką mnożenia "). Najcieńsze zeszyty, używane przez uczniów młodszych klas szkół podstawowych, mają najczęściej 16 lub 32 kartki formatu A5. Dla uczniów klas starszych przewidziane są zeszyty 60-kartkowe, 96-kartkowe i grubsze, np. 140-kartkowe. Najcieńsze zeszyty zszywane są w grzbiecie drucianą zszywką (jedną lub kilkoma). Od tej metody łączenia kartek pochodzi nazwa "oprawa zeszytowa". Zeszyty powyżej 60 kartek najczęściej mają kartki sklejone w grzbiecie lub łączone techniką mieszaną: częściowo klejone, częściowo zszywane.

Inne znaczenia zeszytu

Mianem "zeszytu" nazywany jest także egzemplarz czasopisma albo wydana w broszurowej formie krótka praca lub fragment większego dzieła. Na przykład Polski Słownik Biograficzny wydawany od 1935 publikowany jest w formie broszur (ostatnio - czterech rocznie) uszeregowanych alfabetycznie - na przykład w maju roku 2006 wydano zeszyt 179 (tom 43/4) obejmujący biogramy osób, których nazwiska zaczynają się na literę "S": od Sternfeld Ary do Stoińskiego Jana .

W formie zeszytów publikowano też inne wielkie wydawnictwa, m.in. encyklopedie . Tym właśnie sposobem w latach 30. XX wieku została wydana np. Encyklopedia staropolska Aleksandra Brucknera . Wydawca tego rodzaju dzieł zwykle przewiduje, że prenumerator po otrzymaniu kompletu zeszytów składających się na kolejny tom/rocznik może oddać go do oprawy ; stąd też często takie zeszyty nie są rozcinane, aby dać introligatorowi większą swobodę pracy (po oprawieniu kartki należy wyrównać przez przycięcie) i uniknąć obcięcia części zadrukowanej.