Rusyfikacja – proces polegający na dążeniu Rosjan do wynarodowienia podbitych państw poprzez stopniowe narzucanie rosyjskiego języka, obyczajów, kultury i wzorców w sztuce.

W ZSRR w początkowym okresie głoszono internacjonalizm , począwszy od mniej więcej roku 1940 natomiast stosowano rusyfikację, zwłaszcza w oświacie, gdzie rosyjski był jedynym językiem wykładowym powyżej poziomu podstawowego. Promowano również osiedlanie się Rosjan na terenie innych republik związkowych, m.in. za pomocą systemu stypendiów. Józef Stalin osobiście określał naród rosyjski jako siłę przewodnią ZSRR ^[1]

Rusyfikacja na ziemiach polskich

Samowola wielkiego księcia Konstantego oraz łamanie Konstytucji Królestwa Polskiego przyczyniły się do powstawania tajnych związków, a następnie do wybuchu powstania listopadowego ( 1830 - 1831 ). Gwałtowne zaostrzenie rusyfikacji nastąpiło po upadku wcześniej wspomnianego powstania co doprowadziło do zniesienia konstytucji z 1815 roku, która zapewniała Królestwu Polskiemu odrębność państwową. W 1833 roku wprowadzono stan wojenny . W 1841 wprowadzono rosyjski system monetarny. Ponowne zaostrzenie rusyfikacji nastąpiło po upadku powstania styczniowego : wprowadzono ciągły stan wojenny , zrusyfikowano administrację i szkolnictwo, zlikwidowano Kościół unicki , wysiedlano i wywłaszczano Polaków.

Bardziej radykalne metody rusyfikacyjne zastosowano na ziemiach I Rzeczypospolitej zajętej przez Imperium Rosyjskie po rozbiorach i wcielonych bezpośrednio do państwa rosyjskiego. Zamknięto Uniwersytet Wileński i Liceum Krzemienieckie , jako karę za udział jej studentów i uczonych w powstaniu listopadowym. Ukazem cara Mikołaja I w latach 1832- 1834 z terenów Wołynia i Podola zostało wysiedlonych w głąb Rosji kilkanaście tysięcy polskich rodzin.

Bibliografia

• Andrzej Chwalba "Imperium korupcji w Rosji i Królestwie Polskim w latach 1861-1917" Księgarnia Akademicka, Kraków, 2006,
• Grzegorz Smyk "Rusyfikacja obsady personalnej organów zarządu gubernialnego Królestwa Polskiego w latach 1867-1915" Czasopismo Prawno-Historyczne, tom LI, zeszyt 1-2, 1999
• Jan Wołyński "Wspomnienia z czasów szkolnictwa rosyjskiego w byłym Królestwie Polskiem 1868 - 1915" Warszawa, 1936
• Andrzej Chwalba "Polacy w służbie Moskali" Wydawnictwo Naukowe PWN, Kraków, 1999,
• Piotr Frączykowski "Rusyfikacja polskiego narodu"Wydawnictwo PWN, Kraków, 2001

Przypisy

Zobacz też

• germanizacja
• polonizacja
• Noc apuchtinowska