Wykształcenie wyższe jest
wykształceniem
uzyskanym w
uniwersytecie
, uniwersytecie technicznym (
politechnika
) lub w innych ośrodkach szkolnictwa wyższego. Pojęcie wykształcenia wyższego obejmuje skończenie studiów wyższych (po szkole średniej), oraz dalsze studia lub badania prowadzące do uzyskania
stopnia naukowego
. Systemy szkolnictwa wyższego różnią się pomiędzy krajami, ale system nostryfikacji[1] dyplomów opisuje równoważność stopni i tytułów naukowych.
System wykształcenia wyższego i stopni naukowych w Europie jest obecnie (
2006
) harmonizowany na podstawie tzw.
procesu bolońskiego
[2], którego celem jest utworzenie europejskiego systemu stopni naukowych opartych na identycznych standardach i jakości. Deklaracja została podpisana w 1999 roku. System ten będzie oparty na trzech stopniach: bakałarz (
licencjat
lub
inżynier
, 3 lata nauki),
magister
(2 lata nauki) i
doktor
(4 lata nauki). System ten jest obecnie używany w
Stanach Zjednoczonych
,
Kanadzie
,
Australii
i
Nowej Zelandii
. Polska podpisała deklarację bolońską i jest członkiem European Higher Education Area (EHEA).
Prestiż społeczny
W Polsce[3] od lat na czele rankingu profesji darzonych największym szacunkiem znajdują się zawody wymagające wyższego wykształcenia – w Polsce przyjęło się je określać "inteligenckie" (
profesor uniwersytetu
,
lekarz
,
nauczyciel
,
sędzia
). Zatem najwyższy prestiż ma praca twórcza, nosząca znamiona "służby społecznej". Według CBOS w polskich warunkach wykonywanie zawodów z wyższym wykształceniem, wiąże się z niskimi oficjalnymi zarobkami.
Socjoekonomia
Stany Zjednoczone
Wartość wyższego wykształcenia mierzy się w możliwościach zarobkowych. Według danych z marca 2005 z amerykańskiego biura spisu powszechnego (U.S. Census Bureau) osoby pomiędzy 25 a 34 rokiem życia, które ukończyły szkołę średnią zarabiają średnio rocznie 32 592
dolarów
. Osoby z dyplomem ukończenia studiów wyższych zarabiały rocznie średnio 50 700 dolarów, a z doktoratem 65 937 dolarów. Natomiast lekarze i
prawnicy
(wykształcenie wyższe profesjonalne) 87 732 dolarów. Należy jednak uwzględnić fakt, że osoby bez wyższego wykształcenia są szybciej na rynku pracy, mimo to osoba z dyplomem szkoły średniej zarobi w czasie całej swojej kariery 1,2 miliona dolarów, osoba z wykształceniem wyższym 2,1 miliona dolarów.
Wykształcenie wyższe w Stanach Zjednoczonych
Wykształcenie wyższe w USA jest rozwiązaniem zbliżonym do systemu proponowanego w deklaracji bolońskiej. W USA początkowy system wykształcenia wyższego opiera się na czteroletnich studiach "undergraduate" zakończonych tytułem bachelor (porównywanym do polskiego tytułu
licencjata
, tj. 1. stopnia zawodowego) albo na program dwuletni na associate (
technik
). Następnie można studiować w szkole zaawansowanej "graduate" gdzie uzyskuje się tytuł Masters (magister) lub tytuł doktora (Phd lub Doctor of Science) – aby uzyskać tytuł doktora nie trzeba posiadać dyplomu masters. Inaczej niż w większości krajów na świecie, zaawansowane ("graduate") szkolnictwo wyższe w USA opiera się na bardzo strukturalnym programie wykładów i ukończenie tych studiów jest jednym z wymagań uzyskania masters degree lub doktoratu. W USA nie ma tytułu naukowego
doktora habilitowanego
i profesora, które są charakterystyczne dla systemu niemieckiego, rosyjskiego i polskiego.
Wykształcenie wyższe w Polsce
W polskim systemie edukacji wykształcenie wyższe w przypadku
studiów I stopnia
(zawodowych) kończy się nadaniem
tytułu
licencjata
lub
inżyniera
, w przypadku
studiów II stopnia
(magisterskich) albo
jednolitych studiów magisterskich
– nadaniem tytułu magistra (do niedawna również magistra inżyniera[4]) lub równorzędnego (
lekarza
,
lekarza dentysty
,
lekarza weterynarii
).
Szkoły wyższe przyznają też
stopnie naukowe
doktora
i doktora habilitowanego. W Polsce działa Centralna Komisja do Spraw Stopni i Tytułów[5] a podstawą jej działalności jest ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki[6].
Stopień doktora nadaje się osobie, która posiada:
- tytuł zawodowy magistra, magistra inżyniera, lekarza lub inny równorzędny
- zdała egzaminy doktorskie w zakresie określonym przez radę jednostki organizacyjnej
- przedstawiła i obroniła rozprawę doktorską.
W odróżnieniu od Stanów Zjednoczonych w Polsce nie są wymagane studia doktoranckie do otrzymania stopnia doktora. Natomiast do przewodu habilitacyjnego może być dopuszczona osoba, która posiada stopień doktora i uzyskała znaczny dorobek naukowy lub artystyczny, a ponadto przedstawiła rozprawę habilitacyjna, która powinna stanowić znaczny wkład autora w rozwój określonej dyscypliny naukowej lub artystycznej. Stopień
doktora habilitowanego
jest unikalny dla kilku krajów, m.in. Niemiec, Rosji, Polski i byłych krajów socjalistycznych, które przyjęły były system radziecki.
Linki zewnętrzne
Zobacz też
Przypisy
