Wielki Ołtarz Zeusa – rekonstrukcja (Muzeum Pergamońskie w Berlinie)

Wielki Ołtarz Zeusa (Muzeum Pergamońskie w Berlinie)

Fryz przedstawiający sceny z gigantomachii

Pergamon – cokół ołtarza

Wielki Ołtarz Zeusa – wolno stojący (nie związany ze świątynią) ołtarz poświęcony Zeusowi i Atenie Zwycięskiej ( gr. Nikeforos). Zbudowany został, według projektów Menekratesa z Rodos, w latach ( 180 - 160 p.n.e. ) w Pergamonie przez Eumenesa II dla upamiętnienia zwycięstwa nad Galatami .

Konstrukcja

Wzniesiono go pośrodku dziedzińca na drugim tarasie pergameńskiego akropolu , dzięki czemu można było go podziwiać ze wszystkich stron. Ołtarz miał kształt prostokątnej budowli, otwartej ku zachodowi, o wymiarach 36,4 x 34,2 m, z dwoma wysuniętymi bocznymi skrzydłami, między którymi biegły monumentalne schody o szerokości 20 m. Stopnie schodów zamykały także boki skrzydeł ołtarza. Powyżej cokołu (wysokości 5,5 m) umieszczony był ciągły fryz , zwany Wielkim (wysokość fryzu 2,3 m, długość 120,0 m), przedstawiający sceny z gigantomachii – walki bogów olimpijskich z gigantami . Na ścianie wschodniej uwieczniono bogów olimpijskich ( Zeus , Atena , Artemida ); na zachodniej – bogów ziemi i morza, a na południowej – bogów światła ( Helios , Eos , Selene ). Nad nim umieszczona była jońska kolumnada , złożona z 12 kolumn zamykających od zachodu rodzaj podłużnej sali – przedsionka; w głębi odpowiadało im tyleż pilastrów .

Przez przedsionek przechodzono na, utworzony przez kolumnadę, portykowy dziedziniec wyłożony płytami. Właściwy ołtarz ofiarny znajdował się wewnątrz tego dziedzińca. Niewykończenie pewnych fragmentów oraz widoczny pośpiech w wykonaniu świadczą, że ołtarz prawdopodobnie nie został ukończony przed śmiercią swojego inicjatora – Eumenesa II. Ściany wewnętrzne ołtarza ozdobione były płaskorzeźbami , tworzącymi tzw. Mały Fryz o długości 79 m, opowiadającymi historię z życia Telefosa, syna Heraklesa , uważanego za mitycznego założyciela Pergamonu. Poszczególne sceny z życia Telefosa przedstawiono w porządku narracyjnym.

Wykonane przez kilkunastu artystów rzeźby zdobiące fryz, charakteryzują się niezwykłym realizmem, dynamiką ruchu, którą podkreślają fałdy szat, dramatyzmem treści, oraz misterną techniką wykonania w głębokim reliefie (zwłaszcza w płaskorzeźbach zdobiących ściany boczne budowli).

Znaczenie

Ołtarz zaliczany jest do szczytowych osiągnięć sztuki hellenistycznej . Architektura pergameńskiego ołtarza miała wpływ na inne obiekty tego typu, jak np. ołtarz Ateny w Priene i ołtarz Artemidy w Magnezji nad Meandrem , również ozdobione płaskorzeźbami.

Odnalezienie i rekonstrukcja

W późniejszych czasach ołtarz został zniszczony, a materiał wykorzystany przy budowie tzw. murów bizantyjskich (wzniesionych ok. 700 ). Podczas prac wykopaliskowych, prowadzonych w latach 1878 - 1880 przez niemiecką ekspedycję archeologiczną pod kierownictwem Carla Humannana , odkryto płyty pokryte płaskorzeźbami. Elementy ołtarza zostały przewiezione do Berlina . W latach 1911 - 1930 ołtarz zrekonstruowano. Obecnie jest eksponowany w Muzeum Pergamońskim . W miejscu gdzie znajdował się ołtarz prowadzone są prace archeologiczne.

Zobacz też

• sztuka starożytnej Grecji

Bibliografia