Topola czarna
Systematyka [1]
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Klad :	klad różowych
Rząd :	malpigiowce
Rodzina :	wierzbowate
Rodzaj :	topola
Gatunek :	topola czarna
Nazwa systematyczna
Populus nigra L. Sp.Pl.2, 1753

Gatunek leczniczy

Pień

Topola czarna na Placu Litewskim w Lublinie .

Topola czarna, sokora, sokorzyna, jasiokor, topola nadwiślańska (Populus nigra L. ) – gatunek drzewa z rodziny wierzbowatych (Salicaceae). W Polsce występuje dziko, czasami jest sadzona.

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje na terenie środkowej, zachodniej i południowej Europy , środkowej Azji , zachodniej Syberii i północnej Afryki ^[2]. W Polsce występuje na całym obszarze, z wyjątkiem Pomorza Zachodniego i północno-wschodnich rejonów, gdyż przez Polskę przebiega północna granica jej zasięgu.

Morfologia

Pokrój

Dorasta do 30 m wysokości. Drzewo z szeroką, kopulastą lub stożkową koroną . Pień na starszych okazach przeważnie z guzowatymi naroślami oraz cienkimi gałązkami z tzw. pączków śpiących.

Pędy

Gałązki jasnożółte do szarożółtawych. Młode gałązki nie posiadają listwek korkowych. Kora ciemnobrunatna, na starszych egzemplarzach prawie czarna, głęboko spękana.

Liście

Pąki podługowatojajowate, stożkowe, duże do ok. 1,4 cm. Liście długości 5-12 cm, jajowatorombowate, do trójkątnych, u nasady słabo sercowate, zaostrzone, brzegiem karbowano-piłkowane. Gdy są młode, mają zielono-czerwonawy kolor, z czasem robią się ciemnozielone, z mocnym połyskiem, spodem jasnozielone, matowe. Ogonki liściowe spłaszczone prostopadle względem blaszki liściowej, dość długie, u nasady blaszek brak gruczołków (cechy klasyfikacyjne).

Kwiaty

U nasady objęte kubkowatym wyrostkiem, dwupienne, zebrane w kotki. Przysadki kwiatowe czerwone, porozcinane. Pylniki pręcików czerwone, znamiona słupków żółte.

Owoce

Torebka pękająca 2 klapami. Nasiona opatrzone puchem. .

Biologia

Jest krótkowieczna – żyje do 150 lat. Rośnie szybko, ale wolniej od mieszańców z gatunkami północnoamerykańskimi. Kwitnie pod koniec marca lub w kwietniu, przed rozwojem liści. Nasiona dojrzewają w maju, są lekkie, roznoszone przez wiatr. Rozmnaża się także przez odrosty korzeniowe i zdrewniałe sadzonki. Z korzeni zasypanych piaskiem wyrastają korzenie przybyszowe ^[3]. Siedlisko: aluwia rzeczne, preferuje stanowiska zalewowe i lasy łęgowe, o glebach piaszczystych, ale bogatych w składniki pokarmowe. Roślina światłolubna . W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Popletum albae^[4].

Zastosowanie

• Roślina lecznicza
  • Surowiec zielarski – zebrane wczesną wiosną pączki (Gemmae Populi). Zawierają glikozydy fenolowe ( m.in. salicyna , populina), olejki eteryczne , garbniki , żywice, sole mineralne, flawonoidy ^[5].
  • Działanie: moczopędne, słabo napotne, przeciwgorączkowe. Obniża poziom mocznika i innych szkodliwych metabolitów w organizmie. Podobne działanie mają również pączki topoli białej , balsamicznej i osiki ^[5].
• Roślina ozdobna : Używana głównie do nasadzeń parkowych i krajobrazowych. Przez skrzyżowanie różnych gatunków uzyskano wiele mieszańców.
• Drewno jest miękkie i lekkie. Ma jasnobrązową twardziel i żółtobiały biel . Jest wykorzystywane jako surowiec do wyrobu celulozy i sklejki^[3]. W uprawach gospodarczych zastępuje ją bardziej opłacalna topola kanadyjska , mieszaniec otrzymany ze skrzyżowania topoli czarnej z topolą amerykańską. Na topoli czarnej rozwija się kilka gatunków motyli nocnych .

Przypisy