Skarga kasacyjna^[1] - nadzwyczajny środek zaskarżenia w procesie cywilnym przysługujący od prawomocnego wyroku lub postanowienia w przedmiocie odrzucenia pozwu albo umorzenia postępowania kończących postępowanie w sprawie, wydanego przez sąd II instancji.

Skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych, w sprawach gospodarczych - niższa niż siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, a w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych - niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Jednakże w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna przysługuje niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o przyznanie i o wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Skarga kasacyjna jest także niedopuszczalna także w sprawach: 1)o rozwód, o separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania, 2)dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent, 3)rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym. Niedopuszczalna jest również skarga kasacyjna od wyroku ustalającego nieistnienie małżeństwa lub orzekającego unieważnienie małżeństwa, jeżeli choćby jedna ze stron po uprawomocnieniu się wyroku zawarła związek małżeński.

Skargę kasacyjną rozpoznaje Sąd Najwyższy , a wnosi się ją za pośrednictwem sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie.

Podmioty uprawnione do wniesienia skargi kasacyjnej

• strona w sprawie
• Prokurator Generalny
• Rzecznik Praw Obywatelskich
• Prezes Urzędu Zamówień Publicznych od wyroku sądu zapadłego w wyniku wniesienia skargi na orzeczenie Krajowej Izby Odwoławczej

Wymogi formalne skargi kasacyjnej

Skarga kasacyjna powinna zawierać tzw. cechy istotne lub kreatywne (art. 398⁴ § 1 k.p.c.):

• oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem zakresu zaskarżenia,

np. W imieniu pozwanego, działając jako jego pełnomocnik (pełnomocnictwo w załączeniu) niniejszym zaskarżam w całości wyrok Sądu ........ w .........z dnia .......... r. wydany w sprawie o sygn. akt ............. z powództwa .......... o ......., doręczony stronie skarżącej dnia ......,"

• przytoczenie podstaw skargi kasacyjnej i ich uzasadnienie,
• wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu uchylenia lub zmiany,

np. "Wskazując na powyższe, wnoszę o: 1.przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania na podstawie: a.art. 3989 § 1 punkt 2, albowiem w sprawie istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów powszechnych ....... w kwestii ..............; b.art. 3989 § 1 punkt 4, albowiem wniesiona skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona, co pozwany niżej wykaże; 2.ponadto wnoszę o: a.uchylenie zaskarżonego wyroku Sądu ........... z dnia ......... w sprawie o sygn. akt .......... i przekazanie sprawy sądowi II instancji do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach zastępstwa procesowego we wszystkich instancjach zgodnie z wnioskiem pozwanego; b.ewentualnie o uchylenie w całości wyroku Sądu ........ z dnia ....... r. w sprawie o sygn. akt .......... oraz uchylenie w całości poprzedzającego go wyroku Sądu ....... w sprawie....... i przekazanie sprawy temu sądowi do rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach zastępstwa procesowego we wszystkich instancjach zgodnie z wnioskiem pozwanego; c.ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu ..... z dnia .. r. w sprawie o sygn. akt ....... poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów sądowych w I i II instancji, w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych"

Jeśli skarga kasacyjna nie spełnia powyższych wymagań, sąd drugiej instancji, który nadaje bieg skardze kasacyjnej, przewodniczący w sądzie drugiej instancji wzywa skarżącego do usunięcia braków w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi. Jeśli braki te nie zostaną uzupełnione lub skarga została wniesiona po terminie lub niespełniającą w/w wymagań, sąd drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym i zawiadamia właściwy organ samorządu zawodowego, do którego należy pełnomocnik.

Zgodnie bowiem z art. 87 ¹ § 1 k.p.c. w postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych. Zastępstwo to dotyczy także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, podejmowanych przed sądem niższej instancji. Stronę działającą w postępowaniu w II instancji bez adwokata lub radcy prawnego sąd ma obowiązek pouczyć o treści przepisów o obowiązkowym zastępstwie i o skutkach niezastosowania się przez stronę do tych przepisów. Skarga kasacyjna wniesiona samodzielnie przez stronę, bądź w jej imieniu przez pełnomocnika niebędącego adwokatem lub radcą prawnym zostanie zwrócona bez wezwania do usunięcia braków (art. 130 § 5 k.p.c.)

Skarga kasacyjna, oprócz ww. cech kreatywnych, powinna zawierać wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania i jego uzasadnienie (art. 398⁴ § 2 k.p.c.), spełniać wymagania pisma procesowego, a w sprawach o prawa majątkowe wskazywać wartości przedmiotu zaskarżenia (art. 398⁴ § 3 zd. 1 k.p.c.). Ponadto do skargi, niezależnie od odpisów dla pozostałych stron postępowania, należy dołączyć dwa jej odpisy przeznaczone do akt Sądu Najwyższego oraz dla Prokuratora Generalnego , chyba że on sam wniósł skargę (art. 398⁴ § 3 zd. 2 k.p.c.) .

Sąd drugiej instancji sprawdza również czy został zachowany termin do wniesienia skargi kasacyjnej oraz jej dopuszczalność. Skarga kasacyjna przysługuje tylko wtedy, gdy przed upływem tygodnia od ogłoszenia sentencji orzeczenia, strona zażądała jego doręczenia wraz z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej przez stronę wynosi dwa miesiące liczone od dnia doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem stronie skarżącej. Przed doręczeniem wyroku z uzasadnieniem bieg terminu do wniesienia skargi nie rozpoczyna się. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej przez Prokuratora Generalnego i Rzecznika Praw Obywatelskich wynosi sześć miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, a jeżeli strona zażądała doręczenia orzeczenia z uzasadnieniem - od chwili doręczenia orzeczenia stronie. Terminy ten zgodnie z art. 112 k.c. kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca (tj. jeśli wyrok z uzasadnieniem doręczony został stronie dnia 13 marca 2010 r., skargę kasacyjną należy wnieść najpóźniej dnia 13 maja 2010 r.).

Przedsąd

Jeżeli badanie skargi kasacyjnej pod względem formalnym przed sądem drugiej instancji, oraz przed Sądem Najwyższym, wypadnie pomyślnie i nie zostanie ona odrzucona, zostaje poddana badaniu merytorycznemu przez Sąd Najwyższy, który w składzie jednego sędziego, na posiedzeniu niejawnym, postanawia o przyjęciu bądź odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli:

• w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne,
• istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów,
• zachodzi nieważność postępowania,
• skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona

Postanowienie o przyjęciu skargi kasacyjnej do rozpoznania oraz postanowienie o odmowie jej przyjęcia do rozpoznania nie podlegają zaskarżeniu. Od dnia 16 czerwca 2007r w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 maja 2007 r. (sygn. akt SK 68/06) postanowienie o odmowie przyjęcia skargi wymaga uzasadnienia. Postanowienie o przyjęciu do rozpoznania jest wiążące dla składu orzekającego Sądu Najwyższego, który nie może zmienić postanowienia sędziego i odmówić przyjęcia skargi do rozpoznania. Sąd Najwyższy natomiast powinien odrzucić skargę kasacyjną, jeżeli podlegała ona odrzuceniu, a nie została odrzucona.

Właściwe postępowanie rozpoznawcze

Po wydaniu postanowienia o przyjęciu skargi kasacyjnej do rozpoznania następuje kolejny etap (trzeci), w którym Sąd Najwyższy rozpoznaje ją. Sąd Najwyższy jest związany granicami zaskarżenia oraz podstaw skargi ( podstawami kasacyjnymi są: naruszenie prawa materialnego przez jego błędną wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz naruszenie przepisów postępowania, gdy to uchybienie mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy ). Sąd bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. Jest ponadto związany ustaleniami faktycznymi poczynionymi w poprzednich instancjach. Przed sądem kasacyjnym nie jest dopuszczalne powoływanie nowych faktów i dowodów. Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę kasacyjną w składzie trzech sędziów na posiedzeniu niejawnym. Rozprawa przeprowadzana jest tylko wtedy, gdy w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, a skarżący złożył w skardze wniosek o jej rozpoznanie na rozprawie. Sąd Najwyższy może także rozpoznać skargę kasacyjną na rozprawie, jeżeli przemawiają za tym inne względy.

Po rozpoznaniu skargi kasacyjnej Sąd Najwyższy - w zależności od oceny jej zasadności, sąd może:

• oddalić skargę kasacyjną, jeżeli nie ma uzasadnionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu
• uchylić zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, lub innemu sądowi równorzędnemu ( Sąd może również uchylić w całości lub części orzeczenie sądu I instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania temuż sądowi lub sądowi równorzędnemu ), albo jeśli pozew ulegał odrzuceniu - uchylić wydane wyroki i umorzyć postępowanie.

Przypisy

Zobacz też

• Kodeks postępowania cywilnego