Rysy
RysyNajwyższy, słowacki wierzchołek Rysów (widok z wierzchołka granicznego) Graniczny wierzchołek Rysów (widok z wierzchołka słowackiego) Tablica informująca o granicy państwowej Rysy (
słow.
Rysy,
niem.
Meeraugspitze,
węg.
Tengerszem-csúcs, 2503 m
n.p.m.
) – szczyt położony na granicy
polsko
-
słowackiej
, w
Tatrach Wysokich
. Posiada trzy wierzchołki, z których najwyższy jest środkowy, w całości na terytorium Słowacji (2503 m), zaś północny stanowi najwyżej położony punkt
Polski
(2499 m). TopografiaMasyw Rysów posiada trzy wierzchołki. Najwyższy z nich (tzw. środkowy – 2503 m n.p.m.) leży po stronie słowackiej, podobnie jak najniższy wierzchołek południowo-wschodni (2473 m). Na granicy polsko-słowackiej znajduje się średni co do wysokości, północno-zachodni wierzchołek o wysokości 2499 m n.p.m.i to on jest najwyżej położonym punktem Polski. Znajdujący się w Tatrach Wysokich masyw Rysów leży na południowy wschód od
Morskiego Oka
w
punkcie zwornikowym
głównego grzbietu Tatr
i grani odchodzącej od niego ku północy, w której tkwią
Niżnie Rysy
i Żabie Szczyty (
Wyżni
i
Niżni
). U stóp leżą:
Dolina Rybiego Potoku
,
Dolina Białej Wody
i
Dolina Mięguszowiecka
. Od północy oddziela go od Niżnich Rysów
Przełęcz pod Rysami
, od zachodu od
Żabiego Konia
Żabia Przełęcz
, a od południowego wschodu od
Ciężkiego Szczytu
w masywie
Wysokiej
szerokie siodło
Wagi
. Na wschodnią stronę opada z Rysów 500-metrowa ściana skalna, w której znajdują się liczne
drogi wspinaczkowe
. W zachodniej grani Rysów powyżej Żabiej Przełęczy wyodrębniają się trzy Turnie nad Żabią Przełęczą: Zachodnia Turnia nad Żabią Przełęczą (Západná veža nad Žabím sedlom), Pośrednia Turnia nad Żabią Przełęczą (Prostredná veža nad Žabím sedlom) i najwyższa Wschodnia Turnia nad Żabią Przełęczą (Východná veža nad Žabím sedlom). Od północno-zachodniego szczytu Rysów turnie te są oddzielone Przełączką nad Turniami (Štrbina nad vežami). Przełączka pomiędzy dwoma wyższymi wierzchołkami Rysów nosi nazwę Zadniej Przełączki w Rysach (Zadná priehyba v Rysoch), natomiast pomiędzy najwyższym i najniższym wierzchołkiem znajduje się Pośrednia Przełączka w Rysach (Prostredná priehyba v Rysoch). Na południowy wschód od najniższego wierzchołka grań kieruje się poprzez Przednią Przełączkę w Rysach (Predná priehyba v Rysoch) do
Kopy nad Wagą
, a następnie opada na Wagę[1]. OpisNazwa Rysy nie pochodzi, jak powszechnie się uważa, od ukośnego
żlebu
widocznego w masywie góry (tzw. Rysy), ale od pożłobionych zboczy całego kompleksu Niżnich Rysów, Żabiego Szczytu Wyżniego i
Żabiego Mnicha
. Później nazwę tę przyjęto dla szczytu, który nosi ją dziś. Jest prawdziwym unikatem, jeśli chodzi o bogactwo flory; na wysokości 2483-2503 m występują tu jeszcze 63 gatunki roślin kwiatowych, głównie z grupy
roślin alpejskich
. Rysy należą do
Korony Gór Polski
i
Korony Europy
. HistoriaPierwsze odnotowane wejścia: Na pamiątkę wejścia na szczyt Blásy'ego wmurowano pamiątkową tablicę w północno-zachodni wierzchołek, która rok później została rozbita. Podobnie uhonorowano pobyt
Włodzimierza Lenina
(niektórzy wątpią w jego wejście) na szczycie w latach 1913-1914. I ta tablica była wielokrotnie niszczona. W 1899 r. na szczyt weszli także
Maria Skłodowska-Curie
i
Piotr Curie
. Turystyczne wejście na Rysy zimą jest możliwe tylko od strony Polski, a i tak jest to ryzykowne z uwagi na licznie schodzące
lawiny
. Najtragiczniejsza wydarzyła się 28 stycznia 2003 roku. Około godziny 11 lawina, która prawdopodobnie zeszła samoistnie, porwała wycieczkę członków Uczniowskiego Klubu Sportowego "Pion", działającego przy I LO w
Tychach
. W grupie szło 13 osób, w tym dwóch dorosłych opiekunów. Lawina zabiła wówczas osiem osób. TurystykaNa szczyt prowadzą dwa
szlaki turystyczne
: od strony polskiej oraz od strony słowackiej. Rysy należą do najczęściej odwiedzanych szczytów tatrzańskich. Wejście od strony polskiej jest dobrze ubezpieczone (360 metrów łańcuchów), wymaga jednak przygotowania turystycznego i kondycyjnego. Od Czarnego Stawu średnie nachylenie szlaku wynosi aż 30 stopni,
deniwelacja
liczona od Morskiego Oka przekracza 1100 metrów. Szlak wiedzie przez miejsca zacienione, stąd duże prawdopodobieństwo zalegających płatów śniegu. Zacienienie jest też sprawcą spadku temperatury, potrzebne cieplejsze okrycie. Szczyt swoją popularność zawdzięcza niezrównanej panoramie. W pogodne dni z wierzchołka można naliczyć ok. 100 szczytów oraz dostrzec nawet odległy o ok. 90 km
Kraków
. Szczyt mimo znacznej wysokości stanowi dogodne przejście z Morskiego Oka do
Popradzkiego Stawu
w Dolinie Mięguszowieckiej. Granicę można przekraczać od 16 czerwca do 31 października – gdyż tylko w tym okresie otwarty jest szlak po stronie słowackiej. Po wejściu Polski i Słowacji do
strefy Schengen
w 2007 r. zostało zlikwidowane turystyczne przejście graniczne na Rysach, jednak w myśl przepisów układu granicę można w tym miejscu swobodnie przekraczać. Należy jednak pamiętać, że mimo braku kontroli granicznych podczas podróży do innego kraju trzeba posiadać dokument tożsamości (dowód osobisty lub paszport). Rysy są najwyższym punktem w Tatrach, na który prowadzi szlak turystyczny. W okresie 1 listopada – 15 czerwca szlak od strony Słowacji jest zamknięty. Szlaki turystyczne-
– czerwony szlak znad Morskiego Oka obok Czarnego Stawu pod Rysami i dalej na Rysy – na wierzchołek graniczny i słowacki.
- Czas przejścia od schroniska nad Morskim Okiem nad Czarny Staw: 50 min, ↓ 40 min
- Czas przejścia znad Czarnego Stawu na szczyt Rysów: 3 h, ↓ 2:30 h
-
– z wierzchołka słowackiego szlak prowadzi w dół na przełęcz Wagę i do
Doliny Żabiej Mięguszowieckiej
.
- Czas przejścia z Rysów do schroniska pod Rysami: 45 min, ↑ 1 h
- Czas przejścia ze schroniska pod Rysami szlakami czerwonym i niebieskim nad Popradzki Staw: 1:45 h, ↑ 2:15 h[2].
Przypisy- ↑ Grzegorz Barczyk, Ryszard Jakubowski (red.), Adam Piechowski, Grażyna Żurawska: Bedeker tatrzański. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000. .
- ↑ Tomasz Nodzyński, Marta Cobel-Tokarska: Tatry Wysokie i Bielskie: polskie i słowackie. Warszawa: ExpressMap, 2007. .
Bibliografia- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. .
-
Józef Nyka
: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. .
- Tatry Wysokie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000. Warszawa: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/06. .
Zobacz też Linki zewnętrzne
| Panorama z granicznego wierzchołka Rysów |
Panorama z granicznego wierzchołka Rysów
Inne hasła zawierające informacje o "Rysy":
Brama Lubawska
warstwy
zlepieńców
karbońskich
, a przede wszystkim
skał wulkanicznych
–
permskich
porfirów
. RzeźbaGłówne Rysy dzisiejszej rzeźby doliny powstały w młodszym
trzeciorzędzie
, kilkanaście milionów lat temu, ...
Kaplica Zadzika na Wawelu
namalowany w
1834
roku. przez
Wojciecha Stattlera
. Artysta nadał twarzy św. Jana Rysy
Adama Mickiewicza
. Na przełamanym belkowaniu ustawiony jest trójkątny przerwany naczółek. Segmentowy ...
Wigilia Bożego Narodzenia
w Grecji popularne. Inne krajeW krajach pozaeuropejskich związanych z
katolicyzmem
spotyka się Rysy charakterystyczne dla danej kultury:
Boliwijczycy
w Wigilię święcą własnoręcznie wykonane figurki. Następnie ...
Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej
pewnej nieobecności i powagi. Prawy policzek Matki Bożej znaczą dwie równolegle biegnące Rysy, przecięte trzecią na linii nosa. Na szyi występuje sześć cięć, z ...
Teatr
było i jest służyć niejako za zwierciadło naturze, pokazywać cnocie własne jej Rysy, złości żywy jej obraz, a światu i duchowi wieku, postać ich ...
2003
...
Henryk Sienkiewicz
że młodzi panowie jeden po drugim zapuszczają Hiszpanki, starają się mieć posągowe Rysy i śniadą cerę, postanowiłem poznać jego samego (...) Z mego kąta ...
Historia nauki
wszystkie zjawiska. Jednak na tym spójnym gmachu fizyki zaczęły się pojawiać istotne Rysy. Dwa eksperymenty – Fizeau i Michelsona-Morleya wykazały, że hipotetyczny eter, w ...
Nizina Mazowiecka
w osadach mezozoicznych, wypełniona jest naprzemianległymi, przepuszczalnymi i nieprzepuszczalnymi osadami trzeciorzędowymi. Główne Rysy Niziny Mazowieckiej zostały wykształcone w wyniku działania
lądolodu
skandynawskiego
podczas zlodowacenia ...
Religia Słowian
lub bochnem chleba, drugi postać w czapce. Trzeci ma jedynie słabo zaznaczone Rysy twarzy. Zabytki te nie mają analogii w sztuce zachodnioeuropejskiej ani skandynawskiej, ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Rysy":
017. Procesy fluwialne, glacjalne i eoliczne (plansza 9)
z podłoża skalnego nazywamy egzaracją. W ich wyniku powstają na podłożu liczne Rysy i bruzdy. Zagłębienia są pogłębiane przez znajdujący się w nich lodowiec ...
201. Środowisko przyrodnicze Polski (plansza 10)
...
Położenie i podział administracyjny Polski (plansza 8)
(powyżej 500m) tylko 3,1%.
Najwyższy szczyt znajduje się w Tatrach - Rysy (2499 m n.p.m.), najniższy na Żuławach Wiślanych koło Raczków Elbląskich (1,8 ...
|